روسیه و چین دو شریک تجاری ایران هستند که می‌توانند از تنش‌های رو به رشد کنونی بهره ببرند و احتمال آنکه این دو کشور به همکاری‌های خود با ایران پایان دهند بسیار کم است و همین عامل از فشار تحریم‌ها خواهد کاست.

تحریم‌های آمریکا از همکاری شرکت‌های این کشور با ایران ممانعت می‌کند، اما دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های ثانویه قصد دارد از همکاری کشورها و شرکت‌های دیگر با ایران جلوگیری کند.

شرکت‌های بین‌المللی اروپایی پس از اعلام موضع ترامپ بیان کردند تاثیر تحریم‌های آمریکا را بررسی خواهد کرد اما مطابق با قوانین عمل می‌کنند. موضع محتاطانه شرکت‌های یاد شده نشان می‌دهد آنها هنوز نمی‌دانند در ماه‌های آینده چه رویدادهایی رخ خواهد داد. شرکت فولکس واگن که سال قبل فروش خودرو به ایران را آغاز کرد اعلام کرده تحولات سیاسی و اقتصادی را دنبال می‌کند و از نزدیک این تحولات را زیر نظر خواهد داشت. همچنین شرکت ایرباس که مجوز فروش ۱۰۰ هواپیما به ایران را از دست خواهد داد اعلام کرده روندهای آتی را زیر نظر می‌گیرد و در آینده درباره تداوم همکاری با ایران یا توقف آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.

بر همین اساس اکنون میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در ایران به خطر افتاده است. شرکت‌های اروپایی در دو سال اخیر سودی بالا از لغو تحریم‌ها کسب کرده‌اند: صادرات اتحادیه اروپا به ایران سال قبل به ۱۳ میلیارد دلار رسید که رشد ۶۶ درصدی را در دو سال اخیر نشان می‌دهد. این رقم ۱۰۰ برابر صادرات آمریکا به ایران در سال قبل است. تاکنون برخی شرکت‌های بزرگ اروپایی از جمله توتال فرانسه اعلام کرده‌اند به فعالیت خود در ایران پایان می‌دهند، اما دولت‌های اروپایی معتقدند پیمان هسته‌ای ایران و منافع اقتصادی آن باید حفظ شود. کارشناسان معتقدند هنوز هیچ چیز مشخص نیست زیرا در سه ماه آینده و حتی پس از آن، عوامل مختلف بر وضعیت روابط ایران با شرکای تجاری این کشور تاثیر می‌گذارد و قدرت اثرگذاری هر یک از این عوامل متغیر است.

تحلیلگران معتقدند در ماه‌های آینده فشار شرکت‌های آمریکایی بر دولت این کشور می‌تواند در تغییر موضع ترامپ و کاهش سختگیری‌ها علیه ایران موثر باشد. شرکت‌های آمریکایی در دو سال اخیر منافعی از همکاری با ایران کسب کرده‌اند اما از چهارم ماه نوامبر مجبور هستند به همکاری خود با ایران خاتمه دهند. شرکت‌های جنرال الکتریک و بوئینگ بیشترین زیان را از تصمیم ترامپ تحمل خواهند کرد، با این حال آنها اعلام کرده‌اند به همکاری خود با ایران خاتمه خواهند داد.

تجربه ثابت کرده ترامپ هنگامی که با فشار شدید مواجه می‌شود، در تصمیم‌های خود تجدید‌نظر می‌کند، البته این تجدید نظر فورا اتفاق نمی‌افتد. در سه ماه آینده کاخ سفید به بررسی تاثیر اعمال تحریم علیه شرکت‌هایی که با ایران همکاری می‌کنند خواهد پرداخت و نتیجه این بررسی، بر تصمیم نهایی ترامپ موثر خواهد بود. اگر مشخص شود تحریم‌ها تاثیرات مورد نظر را در پی ندارد و سبب انزوای بیش از پیش آمریکا می‌شود احتمال آنکه از روش‌هایی غیر از تحریم‌های سختگیرانه، برای وادار کردن ایران به تغییر رفتار خود استفاده شود وجود دارد. البته کشورهای اروپایی نیز مانند آمریکا درباره برنامه موشکی ایران و اقدامات این کشور در خاورمیانه نگرانی‌هایی دارند اما معتقدند پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید حفظ شود و درباره دو موضوع یاد شده مذاکرات جداگانه صورت گیرد.

در سه ماه آینده یعنی تا فرارسیدن زمان اعمال تحریم ثانویه آمریکا علیه ایران ترکیبی از چند عامل بر آنچه در عمل رخ خواهد داد تاثیر می‌گذارد: موضع‌گیری چین، تنش‌های تجاری بین آمریکا و شرکای تجاری این کشور، تغییرات قیمت نفت، رایزنی‌های اروپایی‌ها با آمریکا و توان ایران برای کاهش فشارهای تحریم برخی از این عوامل هستند.

 

اخبار مرتبط