کاهش و نه توقف صادرات
پس از اعلام موضع ترامپ، قیمت نفت برنت و نفت آمریکا به سرعت افزایش یافت و هفته گذشته روند افزایش قیمت‌ها ادامه پیدا کرد. درباره تاثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران و میزان فراگیر بودن آنها دیدگاه‌های مختلفی مطرح شده است. واقعیت این است که اقتصاد ایران به فروش نفت وابسته است و دقیقا به همین دلیل دولت آمریکا این بخش را هدف قرار داده است تا ایران را به پذیرش خواست خود وادار کند.
سوالات متعددی درباره میزان رعایت تحریم‌های آمریکا علیه ایران از سوی کشورهای مختلف مطرح شده است. برای مثال این سوال مطرح است که آیا چین و هند که بزرگ‌ترین خریداران نفت از ایران هستند حاضر خواهند بود خرید نفت خود را از این کشور به صفر برسانند و آیا عربستان و دیگر تولیدکنندگان نفت می‌توانند حذف نفت ایران از بازار جهان را جبران کنند؟
متخصصان تحریم واکنش‌های مختلفی نسبت به موضع‌گیری ترامپ نشان داده‌اند و برخی از آنها معتقدند صادرات نفت ایران هیچ‌گاه به صفر نخواهد رسید. آنها به این نکته اشاره کرده‌اند که حتی قبل از انعقاد پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ چین و هند هرگز خرید نفت از ایران را به صفر نرساندند. متعاقب خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای ایران در اوایل ماه مه، هم‌پیمان‌های اروپایی آمریکا وعده دادند در برابر اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران مقاومت کنند و اکنون در بحبوحه جنگ تجاری آمریکا با چین، احتمال آنکه چینی‌ها به‌طور کامل خرید نفت ایران را متوقف کنند بسیار کم است. دانیل فرید، یکی از مقامات برجسته کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری جورج بوش می‌گوید: «آیا آمریکا قصد دارد در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در ماه نوامبر بانک مرکزی چین را تحریم کند؟ اگر چنین شود تیتر یک خبرگزاری‌ها در فردای آن روز سقوط ۵ هزار واحدی شاخص متوسط صنعتی داوجونز خواهد بود.»
از سوی دیگر پیتر هارل، یکی دیگر از متخصصان پیشین تحریم در وزارت خارجه آمریکا می‌گوید: «مسلما چین و هند خرید نفت از ایران را متوقف نخواهند کرد.» ماه گذشته میلادی (ژوئن)، رهبران اروپا به رایزنی‌های خود با آمریکا بر سر گرفتن معافیت از تحریم‌های این کشور ادامه دادند و اعلام کردند حفظ پیمان هسته‌ای ایران یک عامل مهم امنیت در خاورمیانه و جهان است. تعداد کمی از کارشناسان معتقدند اروپایی‌ها یا دیگر خریداران نفت از ایران از تحریم‌های آمریکا معاف خواهند شد اما واقعیت این است که هم آمریکا و هم خریداران نفت ایران باید به تبعات اجرا شدن تهدید آمریکا درباره اعمال تحریم علیه خریداران نفت ایران توجه کنند. یک نکته مهم نحوه اجرای تحریم‌ها علیه خریداران نفت از ایران است. در هفته‌های اخیر مقامات آمریکایی به کشورهای مختلف سفر کرده‌اند تا درباره عزم ترامپ برای اعمال تحریم علیه خریداران نفت ایران پس از چهارم نوامبر اطلاع‌رسانی کنند. یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه آمریکا می‌گوید شرکت‌های چینی و هندی که به خرید نفت از ایران ادامه دهند از فروش هر نوع کالا و خدمات در آمریکا منع خواهند شد. دیگر کشورها مسلما داوطلبانه خرید نفت از ایران را متوقف نخواهند کرد، اما برای حفظ ارتباط خود با آمریکا به درخواست‌های واشنگتن عمل خواهند کرد.
این احتمال وجود دارد که شرکت‌های خریدار نفت از ایران بتوانند تا چهارم نوامبر با آمریکا به توافق برسند، طوری که خرید نفت از ایران متوقف نشود. دیپلمات‌های اروپایی در چند ماه اخیر تلاش کردند به توافقی جدید در کنار پیمان هسته‌ای ایران دست یابند و این امیدواری وجود داشت که این توافق می‌تواند ترامپ را از خروج از پیمان هسته‌ای ایران باز دارد. خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای ایران، موضع‌گیری‌های خصمانه ترامپ در نشست اخیر گروه ۷ در کانادا و اعمال تعرفه از سوی او بر برخی کالاهای صادراتی به آمریکا سبب شده هم‌پیمان‌های اروپایی با ابهام‌هایی درباره رفتار با آمریکا مواجه شوند.
در واقع ادعاهای ترامپ درخصوص تاثیر خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای ایران بر رفتار این کشور در منطقه، از دید بسیاری از تحلیلگران منطقی نیست. ترامپ معتقد است فشارهای اقتصادی سبب خواهد شد ایران به آنچه او رفتارهای بی‌ثبات‌کننده ایران در خاورمیانه توصیف کرده پایان دهد اما کارشناسان معتقدند چنین نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. رابرت پاپ، رئیس پروژه امنیت و تهدیدها در دانشگاه شیکاگو می‌گوید: «تحریم‌ها تنها هنگامی تاثیر می‌گذارند که تامین‌کنندگان تجهیزات نظامی کشور مورد تحریم، در این تحریم‌ها مشارکت کنند. در حالی که روسیه و چین به رغم تحریم‌ها، به عرضه تجهیزات نظامی پیشرفته به ایران ادامه می‌دهند، تلاش‌های دولت آمریکا موفقیت‌آمیز نخواهد بود. سیاست ترامپ اشتباه است و تاریخ اشتباه بودن آن را اثبات کرده است.»
پیش‌بینی می‌شود ترامپ همان‌طور که درباره اعمال تعرفه بر کالاهای صادراتی به آمریکا به حرکت خود ادامه داده است به تلاش‌هایش برای فشار وارد کردن بر ایران ادامه دهد. نکته مهم این است که او به تبعاتی که اقداماتش بر اقتصاد جهان دارد توجهی نمی‌کند، زیرا معتقد است در نهایت به خواست خود خواهد رسید.
نهادهای تحلیلگر در ماه‌های اخیر بارها هشدار داده‌اند که سیاست‌های حمایت‌گرایانه ترامپ به زیان اقتصاد آمریکا و جهان خواهد بود اما او همچنان در حال تهدید چین و اروپا به اعمال تعرفه‌های جدید علیه کالای صادراتی آنها به آمریکاست. در حوزه پیمان هسته‌ای ایران نیز اروپایی‌ها، چین و روسیه بارها تاکید کرده‌اند حفظ این پیمان بهترین راه ثبات در خاورمیانه و جهان است اما ترامپ از همان ابتدا این پیمان را بدترین پیمان تاریخ آمریکا توصیف کرده است. ترامپ در نهایت از پیمان هسته‌ای ایران خارج شد. او معتقد است ایران مانند کره شمالی تحت فشار اقتصادی به مذاکره تن خواهد داد اما احتمال آنکه کشورهای دیگر در پی راه‌هایی برای دور زدن تحریم باشند زیاد است.
ارسال نظر