عبور از کانال ویژه
یک جنبه مهم شرایط حاضر این است که عربستان در حفظ ثبات بازار نفت در دوره کاهش عرضه نفت ایران با مشکلاتی مواجه خواهد شد. دولت آمریکا با این واقعیت مواجه است که به رغم آغاز تحریم‌ها علیه بخش انرژی ایران، این کشور همچنان می‌تواند روزانه بیش از یک میلیون بشکه نفت بفروشد. با آنکه این میزان نسبت به یک سال پیش بسیار کمتر است اما به اندازه‌ای هست که اقتصاد ایران دچار فروپاشی نشود و این کشور بتواند با درخواست‌های دولت آمریکا مخالفت کند.
هدف اعلام شده دولت آمریکا از اعمال تحریم علیه ایران این است که این کشور به ۱۲ خواسته دولت آمریکا عمل کند که شامل تغییر رفتار حکومت ایران در داخل و خارج از جمله توقف حمایت از حزب‌الله لبنان، حماس در غزه و مبارزان یمنی است. تعداد کمی از تحلیلگران معتقدند حکومت ایران به این وعده‌ها عمل خواهد کرد. رابرت آینهورن تحلیلگر ارشد موسسه بروکینگز می‌گوید: «دولت آمریکا به هیچ وجه نمی‌تواند به این ۱۲ خواسته خود برسد زیرا این خواسته‌ها غیر واقع‌بینانه هستند. اگر دولت آمریکا تغییرات بزرگ در خواسته هایش ایجاد نکند سیاست یاد شده محکوم به شکست است.»
باید به این نکته اشاره کرد که تلاش‌ها برای افزایش فشار بر ایران، در ماه‌های آینده تبعات منفی بزرگی خواهد داشت: افزایش فاصله بین آمریکا و هم‌پیمان‌های اروپایی این کشور، تیره‌تر شدن روابط آمریکا و چین بر سر مساله‌ای جدید یعنی ایران، تضعیف چند دهه مذاکره و تلاش برای جذب هند با هدف هماهنگ کردن این کشور با سیاست‌های واشنگتن و دشوار شدن برقراری ثبات در سوریه و مبارزه با داعش برخی از این تبعات هستند.
برخی تحلیلگران می‌گویند مقامات دولت آمریکا به چنین ریسک‌هایی توجه نمی‌کنند زیرا هشدارهای قبلی از سوی منتقدان درباره تبعات منفی خروج آمریکا از پیمان هسته‌ای ایران عمدتا تحقق نیافته است. به نظر می‌رسد دولت آمریکا به این باور رسیده که نمی‌تواند از امروز به مجازات ناقضان تحریم‌های ایران اقدام کند. بخش نفت و گاز قلب اقتصاد ایران است و به همین دلیل قبلا دولت آمریکا اعلام کرده بود صادرات این دو ماده خام از ایران را به صفر خواهد رساند اما هفته گذشته وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد چند کشور از تحریم‌های آمریکا معاف هستند و می‌توانند به خرید نفت از این کشور ادامه دهند. سخنگوی این وزارتخانه گفت هدف ما همچنان به صفر رساندن فروش نفت ایران است و ما آماده هستیم با کشورهایی که در حال کاستن از خرید نفت ایران هستند همکاری کنیم.
تحریم‌های آمریکا از پیش میزان فروش نفت ایران را کاهش داده اما آمریکا درک کرده به صفر رساندن فروش نفت ایران حداقل فعلا امکان‌‌پذیر نیست. البته پیش‌بینی می‌شود آمریکا با هر یک از خریداران نفت ایران جداگانه مذاکره کند و این احتمال وجود دارد که در چند ماه آینده این کشورها با آمریکا به توافق برسند و فروش نفت ایران به شدت کاهش یابد. در این مدت زمینه برای افزایش تولید نفت از سوی دیگر کشورها از جمله روسیه و عربستان فراهم خواهد شد در نتیجه خروج ایران از بازار نفت جهان شوک به وجود نخواهد آورد.
جنبه دیگر تحریم‌های آمریکا علیه ایران این است که امضا‌کنندگان اروپایی پیمان هسته‌ای ایران و نیز چین و روسیه وعده داده‌اند کانال ویژه برای مبادلات مالی و تجاری با ایران که مستقل از دلار است به وجود خواهند آورد البته در اروپا برخی اقتصاددان‌ها و مقامات مختلف تردید دارند که این کانال مالی جدید خیلی زود سود قابل ملاحظه اقتصادی برای ایران داشته باشد و سلطه دلار را کاهش دهد. چین یک چالش دیگر در برابر موثر بودن تحریم‌های آمریکاست. این کشور بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و با آنکه اخیرا دولت چین از دو خریدار دولتی نفت ایران خواست خریدها را متوقف کنند اما به احتمال زیاد این کشور همچنان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران باقی خواهد ماند.
برخی تحلیلگران معتقدند امروز دولت آمریکا مجازات‌هایی علیه شرکت‌های چینی اعلام می‌کند. این اقدام از دید رای‌دهندگان آمریکا مطلوب است و می‌تواند تعداد آرای جمهوری‌خواهان را در انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره که فردا برگزار می‌شود بالا ببرد. اما این‌گونه مجازات‌ها عمدتا نمادین هستند. از پیش اعمال تعرفه علیه کالاهای صادراتی چین به سود شرکت‌های بورسی آمریکا لطمه وارد کرده و از نرخ رشد اقتصاد جهان کاسته است و نیز مجازات‌های گسترده‌تر به وحشت سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد.
در هند که دومین خریدار نفت ایران است شرکت‌های خصوصی نظیر شرکت بزرگ ریلاینس خرید نفت از ایران را متوقف کرده‌اند. شرکت‌های دولتی در تابستان میزان بسیار بالا نفت از ایران خریدند در نتیجه می‌توانند در ماه‌های آینده نشان دهند خرید کمتری خواهند کرد. اما پیش‌بینی می‌شود خرید میزان بالای نفت از ایران ادامه پیدا کند. بهار سال آینده انتخابات سراسری در هند برگزار می‌شود و نخست‌وزیر نباید کاری کند که مردم فکر کنند او تسلیم خواسته آمریکا شده است. افکار عمومی در هند مخالف برنامه آمریکا در حوزه اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران است. نکته دیگر این است که مجازات هند از سوی آمریکا سبب خواهد شد واشنگتن به تعدادی از اهداف مهم خود از جمله مقابله با چین و پاکستان و تاثیرگذاری بر افغانستان دست پیدا نکند و نتواند میزان بالاتری سلاح، نفت و گاز به هند بفروشد.
ارسال نظر