جنبش «بی‌سر»

مردم فرانسه می‌گویند نگرانی‌های رئیس‌جمهور این کشور درباره محیط زیست و سرنوشت کره زمین را درک می‌کنند، اما این نگرانی‌ها ربطی به وضعیت بد معیشتی بسیاری از آنها ندارد و آنها از مکرون می‌خواهند به تقاضاهایشان توجه کند. یکی از رهبران تظاهرات‌کنندگان می‌گوید: «به نظر می‌رسد رئیس‌جمهوری ناشنواست. او با ما درباره تحول زیست‌محیطی سخن می‌گوید در حالی که مردم در زندگی عادی خود دچار مشکل هستند. مکرون سیاستمداری است که در فضا سیر می‌کند.»

ناآرامی‌های فرانسه در روزهای اخیر شدت پیدا کرده و به احتمال زیاد این وضعیت ادامه پیدا خواهد کرد. تظاهرات‌کنندگان که به هیچ گروه، جناح و اتحادیه کارگری در فرانسه وابسته نیستند از ثابت ماندن دستمزدها و افزایش هزینه‌های زندگی و ناتوانی در پرداخت ابتدایی‌ترین هزینه‌های خود خشمگین هستند. تظاهرات که به تدریج به اکثر شهرهای فرانسه گسترش پیدا کرده در اینترنت سازماندهی شد و آنهایی که در خیابان به عملکرد اقتصادی و دیدگاه‌های مکرون اعتراض می‌کنند، عضو هیچ حزب سیاسی یا اتحادیه کارگری نیستند و رهبران آنها دائما تغییر می‌کند.

بسیاری از آنها می‌گویند تاکنون هرگز در تظاهرات شرکت نکرده بودند و حتی رای هم نمی‌دهند. تظاهرات هفته‌های اخیر فرانسه که برخی مورخان آن را با شورش دهقان‌ها در سده چهاردهم میلادی مقایسه می‌کنند، خطرناک‌ترین چالش پیش روی رئیس‌جمهوری فرانسه است. او وعده داده نه تنها صنعت انرژی فرانسه بلکه بخش‌هایی از اقتصاد و شبکه تامین اجتماعی را متحول کند. به باور مکرون، فرانسه دیگر توان مالی ادامه دادن به برنامه‌های کنونی را ندارد و باید بسیاری از امور تغییر کند. مکرون در سخنرانی‌های مختلف خود تلاش می‌کند مردم را متقاعد کند به حرف‌های آنها گوش می‌دهد و برنامه‌هایی که در حوزه محیط زیست یا دیگر حوزه‌ها دارد، بسیار حیاتی هستند. اما مردم معتقدند او هیچ راه‌حلی برای مشکلات روزمره و فوری آنها ندارد. در نتیجه آنها راهی جز آمدن به خیابان‌ها پیش روی خود نمی‌بینند.

واقعیت این است که فرانسه بیشترین وابستگی را به برق هسته‌ای دارد و ضروری است از این وابستگی کاسته شود. اما کاهش تعداد نیروگاه‌های هسته‌ای دردی از مردم درمان نمی‌کند. مردم در مصاحبه‌ها می‌گویند دولت باید مشکلات فوری را حل کند نه آنکه برنامه‌های بلندمدت زیست‌محیطی را دنبال کند. برخی کارشناسان معتقدند مکرون قبل از آغاز برنامه‌های خود باید زمینه‌های اجتماعی را برای پذیرش این برنامه‌ها فراهم می‌کرد، اما او چنین نکرده و همزمان بر مشکلات اقتصادی مردم افزوده شده است. طبیعی است که نتیجه این وضعیت، بروز ناآرامی‌ها و شدت پیدا کردن آن است.

مکرون که یک سیاستمدار تازه‌کار و جوان است و در سمت‌های اجرایی و سیاسی آزمونی را پشت سر نگذاشته بود و سال قبل تنها دلیل پیروزی او در انتخابات آن بود که مردم گزینه بهتری برای انتخاب نداشتند. بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۹ عضو حزب سوسیالیست بود اما سال ۲۰۱۶ حزب حرکت را تاسیس کرد که یک حزب میانه‌رو و لیبرال محسوب می‌شود. در انتخابات ریاست جمهوری سال قبل، فرانسوا فیلون سیاستمدار راست میانه درگیر رسوایی مالی شد و مردم ترجیح دادند به مکرون رای دهند زیرا گزینه دیگر یعنی خانم مارین لوپن نامزد راست افراطی بود. در واقع مردم به تغییر رای دادند، اما به نظر می‌رسد تغییراتی که آنها در نظر داشته‌اند با آنچه مکرون در ذهن داشت، با هم یکسان نیست. مکرون تاکید کرده که وضعیت مردم را درک می‌کند و صدای نارضایتی‌ها را می‌شنود و مخالفت جزو حقوق مردم است. او وعده داده با نمایندگان جلیقه زردها ملاقات کند تا راه‌حلی برای مشکلات پیدا شود.

اما مکرون به درخواست‌های مشخص تظاهرات‌کنندگان از جمله لغو افزایش قیمت بنزین اشاره نکرده است. او قول نداده برای بالا بردن حقوق کارگران اقدامی انجام دهد یا از مالیات‌ها که به شدت بر مردم فشار وارد می‌کند، بکاهد. بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ هر سال مالیات‌ها ۲۵ میلیارد دلار افزایش یافته و این در حالی است که سطح دستمزدها به‌ندرت بالا رفته و نتیجه این وضعیت، فشار شدید بر مردم عادی است.

مردم معتقدند رئیس‌جمهوری قصد دارد برنامه‌های اقتصادی را دنبال کند و اینکه می‌گوید رنج مردم را می‌فهمد یک فریب است. بسیاری از تظاهرات‌کنندگان به دلیل قیمت بالای مسکن از شهرها رانده شده‌اند و اکنون به دلیل افزایش قیمت‌ها، در مناطق اطراف شهرها نیز قادر به زندگی نیستند. در واقع این قشر از جامعه فرانسه و بسیاری دیگر از مردم که در تظاهرات حضور ندارند معتقدند زندگی غیرممکن شده و دولت به نیازهای فوری آنها پاسخ‌های بلندمدت می‌دهد.

مکرون در پارلمان فرانسه از اکثریت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است. اما اخیرا حتی برخی هم‌حزبی‌های او اظهار نارضایتی کرده‌اند. او برای اصلاح وضعیت اجتماعی و اقتصادی فرانسه انتخاب شد اما اکنون مشخص شده اصلاحات مورد نظر او مبتنی بر عدالت نیست. مخالفان مکرون در جناح‌های سیاسی معتقدند او دیگر انرژی و برنامه‌ای برای ارائه ندارد، صرفا حرف می‌زند و وضعیت واقعی مردم را درک نمی‌کند. بر همین مبنا اکنون خود رئیس‌جمهوری هدف اعتراض‌ها قرار گرفته و مردم خواهان استعفای او هستند.

برخی کارشناسان می‌گویند اعتراض‌های خیابانی در فرانسه امری معمول است، اما اعتراضات هفته‌های اخیر که از طریق اینترنت هماهنگ شده با اعتراض‌های قبلی بسیار تفاوت دارد. فراگیر بودن، وابسته نبودن تظاهرات‌کنندگان به هیچ حزب و گروه سیاسی و شدت پیدا کردن از ویژگی‌های خاص اعتراضات اخیر است و اکثر معترضان، فرانسوی‌های فراموش شده هستند. تعداد جلیقه زردها نسبت به ابتدای تظاهرات در چند هفته پیش کمتر شده، اما تمرکز آنها بر اهداف نمادین یعنی پاریس و شخص مکرون بیشتر شده است.

آنها معتقدند افزایش هزینه‌ها به زیان آنها است و دلیلی ندارد هنگامی که مردم قادر نیستند نیازهای اولیه خود را تامین کنند، برنامه‌های زیست‌محیطی اجرا شود. یکی از اهداف افزایش قیمت بنزین کاستن از مصرف آن بوده است. با آنکه تظاهرات‌کنندگان رهبر خاصی ندارند، اما احزاب مخالف مکرون از این وضعیت استفاده کرده‌اند. عده‌ای از کارشناسان سیاسی معتقدند صحنه سیاسی فرانسه فاقد گزینه‌های متعدد و معتبر برای انتخاب بوده و انتخاب مکرون که در زمینه سیاسی یک فرد آماتور محسوب می‌شود، بر مشکلات افزوده است.