راه دشوار پیش رو
بانک مریل لینچ در گزارش جدید خود آورده است سال آینده شاخص‌های بورس آمریکا کاهش می‌یابند، نرخ تورم بالا خواهد رفت و برنامه‌های حمایتی بانک مرکزی آمریکا محدودتر خواهد شد و نرخ رشد اقتصاد آمریکا و جهان پایین تر از سال جاری میلادی خواهد بود. پیش بینی شده سال آینده نرخ رشد اقتصادی جهان ۶/ ۳ درصد خواهد بود. امسال این رقم ۸/ ۳ درصد است. در اروپا فشارهای سیاسی و اقتصادی ادامه پیدا خواهد کرد. سال آینده نرخ رشد منطقه یورو در خوش‌بینانه‌ترین حالت بالاتر از ارقام امسال نخواهد بود. فرانسه که دومین اقتصاد بزرگ این منطقه است با بحران اجتماعی مواجه شده است، دولت پوپولیست ایتالیا بر سر مسائل مختلف با اتحادیه اروپا اختلاف نظر دارد و نرخ رشد اقتصاد آلمان به احتمال زیاد کاهش خواهد یافت. این در حالی است که بانک مرکزی اروپا قصد دارد سیاست‌های حمایتی خود را محدود کند.
به احتمال زیاد تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا ادامه خواهد یافت. قرار است هیات‌های تجاری دو طرف تا پایان فوریه یعنی سه ماه آینده مذاکره کنند، اما هیچ قطعیتی درباره حصول توافق بین آنها وجود ندارد و از پیش تاثیر تنش‌های تجاری بر شاخص‌های اقتصادی دو کشور نمایان شده و در آینده بر شدت این تاثیرات افزوده خواهد شد. همین حالا نیز بسیاری از تحلیلگران معتقدند توافق اخیر بین رئیس‌جمهوری چین و ترامپ چندان امیدبخش نبوده و پیشرفتی در مسیر کاهش تنش‌ها محسوب نمی‌شود. به همین دلیل ترامپ پس از دیدار با رئیس‌جمهوری چین در یک توییت به طرف چینی هشدار داد و گفت: «من مرد تعرفه هستم.»
موضوع دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، تضاد سیاست‌های پولی بانک‌های مرکزی است که ممکن است سال آینده نیز ادامه پیدا کند. در حالی که بانک مرکزی آمریکا در حال بالا بردن نرخ‌های بهره و محدود کردن سیاست‌های حمایتی پولی است، بانک‌های مرکزی اروپا، ژاپن و انگلستان برنامه‌های حمایتی خود را ادامه داده‌اند و سال آینده نیز همین مسیر طی خواهد شد. در نتیجه شاخص دلار که امسال رشد کرده همچنان بالا خواهد رفت. افزایش ارزش دلار بر قیمت نفت فشار وارد می‌کند و نیز وضعیت مالی اقتصادهای نوظهور را نگران‌کننده‌تر خواهد کرد. اگر بانک مرکزی آمریکا برنامه افزایش نرخ‌های بهره را متوقف کند، از نگرانی‌ها کاسته خواهد شد.
اثرات ضعف اقتصاد جهان و رشد شاخص دلار بر بازار نفت بزرگ خواهد بود. در حالی که اوپک و روسیه توافق کرده‌اند از عرضه نفت بکاهند تا بازار در ماه‌های آینده با مازاد عرضه مواجه نشود، اگر ریسک‌هایی که نام برده شد تحقق یابد عملا رشد تقاضا کمتر از پیش‌بینی‌ها خواهد بود. در این حالت انتظار می‌رود اوپک و روسیه در نشست بعدی خود بار دیگر از عرضه بکاهند. اما باید به یک واقعیت مهم اشاره کرد. طی دو سال اخیر برنامه کاهش عرضه نفت بسیار موفق بوده و علت این موفقیت، رونق اقتصاد جهان است. در واقع سال پیش و امسال وضعیت اقتصادی جهان امیدبخش بوده و تا همین اواخر نگرانی خاصی درباره آینده وجود نداشت. اما اکنون که در آستانه سال جدید میلادی هستیم شرایط با ابتدای سال جاری تفاوت کرده است. تقریبا تمامی نهادهای تحلیلگر معتقدند نرخ رشد اقتصاد جهان سال آینده و سال بعد از آن کاهش خواهد یافت تا به متوسط بلندمدت خود برسد. به این ترتیب می‌توان انتظار داشت رشد تقاضا برای نفت کمتر از میزانی باشد که تا چند ماه پیش تصور می‌شد و مانند قبل، باید به یک موضوع مهم دیگر یعنی میزان پایبندی عربستان، روسیه و دیگر تولیدکنندگان نفت به برنامه کاهش عرضه توجه کرد.
در دو سال اخیر میزان پایبندی اوپک و دیگر کشورهایی که در برنامه کاهش عرضه حضور داشتند، بسیار خوب بود، اما رشد تولید نفت در آمریکا سبب شده بر صادرات این کشور افزوده شود و اگر عربستان و روسیه بخواهند از عرضه بکاهند ممکن است سهم شان در بازار نفت کاهش یابد. موضوع مهم دیگر که بر قیمت‌ها اثر خواهد گذاشت، تعاملات عربستان و آمریکاست. ترامپ در دو ماه اخیر در برابر فشارهای داخلی آمریکا مقاومت کرده و روابط خود را با بن سلمان کاهش نداده است. در واقع او از سرمایه سیاسی خود و حزب جمهوری‌خواه خرج کرده تا لطمه‌ای به روابط آمریکا و عربستان که سود مالی بالا برای آمریکا دارد وارد نشود. مسلما این موضع‌گیری‌ها از سوی ترامپ باید به شکلی از سوی عربستان جبران شود. در ماه‌های آینده بن سلمان باید بین تمایل به افزایش قیمت نفت و عمل به درخواست‌های ترامپ برای کاستن از قیمت‌ها تعادل برقرار کند و این سوال مطرح است که ترامپ تا کجا حاضر است، همه چیز را فدای روابط اقتصادی و سیاسی آمریکا و عربستان کند. این احتمال وجود دارد که عربستان از طریق توسعه روابط تجاری با آمریکا، رشد قیمت نفت و جانبداری‌های ترامپ را جبران کند.
ارسال نظر