گزینه نظامی منتفی است؟
درباره آینده ونزوئلا دیدگاه‌های مختلفی مطرح است و تقریبا تمامی این دیدگاه‌ها منفی است. اما یکی از پرسش‌های مهم که پاسخ آن بر دیگر کشورهای آمریکای لاتین نیز اثر دارد این است که آیا آمریکا به ونزوئلا حمله خواهد کرد یا ترجیح می‌دهد، صرفا با فشارهای سیاسی و اقتصادی تدریجی زمینه کناره‌گیری مادورو از قدرت را فراهم کند؟ تقریبا به‌طور حتم ترامپ قصد دخالت نظامی در ونزوئلا را ندارد. به‌رغم بیانیه‌های رسمی مبنی بر قرار داشتن تمام گزینه‌ها روی میز در قبال ونزوئلا، ترامپ کسی است که بارها اعلام کرده به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا در جهان پایان می‌دهد و این سخنان صرفا شعار نیست.
واقعیت این است که ترامپ قصد ندارد در یک جنگ پرهزینه و با اثرات منفی بلندمدت درگیر شود. در عوض دولت آمریکا سیاستی را دنبال می‌کند که شامل اقدامات سیاسی و اقتصادی تضعیف‌کننده برای حکومت کنونی ونزوئلاست و ترامپ و مشاوران او معتقدند این سیاست در نهایت به سقوط مادورو منجر خواهد شد و این اتفاق خیلی دیر نخواهد بود. از دید دولت آمریکا این روش یک رویکرد معقول به حل بحران یا مساله‌ای دیپلماتیک، ژئوپلیتیک و انسانی است. اما این رویکرد با ریسک‌هایی همراه است که همین ریسک‌ها نیز در حال تشدید هستند.بهتر است دقیق‌تر به وضعیت ونزوئلا نگاه کنیم. سال‌ها سوءمدیریت و حکومت مستبدانه بر ونزوئلا از سوی نیکلاس مادورو سبب شده اقتصاد این کشور در وضعیت سقوط آزاد قرار گیرد. میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند، فساد گسترش پیدا کرده و قحطی زندگی مردم را در معرض خطر قرار داده است. طی ماه‌های آینده رژیم حاکم بر ونزوئلا اگر سرنگون نشود، در تنگناهای بیشتری قرار خواهد گرفت و انتظار می‌رود مادورو به جای اصلاح سیاست‌های خود، بر شدت خشونت و سرکوب مخالفان بیفزاید. در حال حاضر ونزوئلا به محل قدرت‌طلبی چین، روسیه و کوبا در آمریکای لاتین تبدیل شده و با توجه به سیاست‌های دولت آمریکا تعجبی ندارد که ترامپ به دنبال سرنگون کردن رژیم مادورو باشد تا سیستمی دیگر حاکم شود. این ایده که آمریکا ممکن است در ونزوئلا دخالت نظامی کند تا رژیم مادورو را سرنگون کند، حاصل آن است که دولت آمریکا بارها از رد کردن احتمال اقدام نظامی علیه این کشور اجتناب کرده است. همچنین در یک دوره، جان بولتون، مشاور امنیت ملی ترامپ به‌طور اتفاقی اعلام کرد دولت آمریکا در حال بررسی موضوع اعزام ۵ هزار نیرو به کلمبیاست. توییت مارکو روبیو، سناتور آمریکایی به شایعات در این زمینه دامن زده است. او در یکی از پست‌های خود به ظاهر اعلام کرد اگر مادورو از قدرت کناره‌گیری نکند به سرنوشت قذافی دچار خواهد شد. قذافی با اقدام نظامی به رهبری آمریکا از قدرت سرنگون شد و سپس به دست دشمنانش به قتل رسید.
تمام این عوامل سبب شده تحلیلگران هشدار دهند که ممکن است واشنگتن به یک ماجراجویی نظامی در آمریکای‌لاتین دست بزند تا مادورو را از قدرت برکنار کند اما واقعیت این است که تهدیدها و اظهارنظرهای مقامات آمریکایی درباره ونزوئلا بخشی از استراتژی فشار بر حکومت مادورو است و این امیدواری وجود دارد که در نهایت حمایت ارتش ونزوئلا از مادورو پایان یابد و او از قدرت کناره‌گیری کند. ترامپ می‌داند که ارتش عاملی بسیار مهم و شاید مهم‌ترین عامل موثر در سیستم سیاسی ونزوئلاست و اگر به مادورو وفادار بماند رژیم او به حیات خود ادامه خواهد داد و بر عکس اگر مادورو از حمایت ارتش برخوردار نباشد به‌طور حتم خیلی سریع سرنگون خواهد شد. به همین دلیل دولت آمریکا طی ماه‌های اخیر با مخالفان حکومت مادورو تعاملاتی داشته و در این میان خوآن گوایدو، رئیس‌جمهور خودخوانده ونزوئلا نقشی بزرگ در تغییر دیدگاه ارتش دارد.
او وعده‌هایی به فرماندهان ارتش داده و امیدوار است آنها تحت‌تاثیر فشارهای خارجی و وعده‌های جذاب ارائه شده تصمیم بگیرند از طرفداری از حکومت مادورو اجتناب کنند. آقای گوایدو به نظامیان گفته است که اگر طرفداری از مادورو را متوقف کنند، جنایت انجام شده از سوی آنها در دوران مادورو و چاوز بخشیده خواهد شد. اما بعید است این نوع وعده‌ها تغییری در دیدگاه نظامیان بلندپایه ونزوئلا به وجود آورد. زیرا مادورو به ارتش انواع امتیازها را داده و آنها بخش‌هایی از اقتصاد ونزوئلا را در کنترل خود دارند، در نتیجه برای جدا شدن آنها از مادورو به انگیزه‌های بسیار قوی‌تر و فشارهای بیشتر نیاز است. آمریکا تحریم‌هایی هدفمند علیه فرماندهان عالی‌رتبه ارتش ونزوئلا اعمال کرده و پیام این است که طرفداران مادورو در معرض از دست دادن همه چیز هستند.
اواخر ماه ژانویه ترامپ تحریم‌هایی گسترده علیه بخش نفت ونزوئلا اعمال کرد تا مادورو نتواند با پول صادرات نفت، فرماندهان ارتش را به خود وفادار نگه دارد. این ادعا مطرح است که مادورو به جای حل مشکلات عمیق اقتصادی، درآمدهای نفتی ونزوئلا که ۹۵ درصد کل درآمدهای این کشور را تشکیل می‌دهد صرف حفظ وفاداری ارتش کرده است. آمریکا و ده‌ها کشور دیگر با به رسمیت شناختن گوایدو به‌عنوان رئیس‌جمهوری ونزوئلا، فشارهای دیپلماتیک سنگین‌تری بر رژیم مادورو وارد کرده‌اند. بخش دیگری از استراتژی فشار آمریکا علیه مادورو، تهدید به افزایش اقدامات علیه اوست. یک هدف مهم این اقدامات، متوقف کردن حمایت ارتش از مادورو است. در واقع به باور دولت آمریکا، در نهایت ارتش مجبور خواهد شد بین شلیک به مردم و پایان وفاداری به مادورو یکی را انتخاب کند. تلاش برای ارائه کمک‌های انسان‌دوستانه از طریق مرز کلمبیا و برزیل که گاه با واکنش خشن ارتش مواجه می‌شود با همین رویکرد واشنگتن سازگار است. بدون تردید در آینده موقعیت‌های دیگر برای رویارویی ارتش و مردم به وجود خواهد آمد، زیرا وضعیت اقتصادی و سیاسی ونزوئلا هر روز بدتر می‌شود و آوارگی تنها واکنش مردم به این وضعیت وخیم و بحرانی نخواهد بود. آنها به تدریج به نقطه‌ای می‌رسند که دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند و حتی ادامه حیاتشان در خطر است.
ایالات متحده می‌داند که تا وقتی ارتش از مادورو حمایت می‌کند، او می‌تواند در قدرت باقی بماند. حتی اگر ادامه حکومت او به مرگ تعداد زیادی از مردم ونزوئلا منجر شود. در نتیجه جدا کردن ارتش از مادورو یک اولویت مهم دولت آمریکاست البته اقدامات اخیر دولت ترامپ ریسک‌هایی برای او به همراه دارد. تمرکز بر سرنگون کردن دولت ونزوئلا سبب شده این باور به‌وجود آید که بحران ونزوئلا حاصل اقدامات آمریکاست. در نتیجه همراه کردن جهان با برنامه‌های فشار بر دولت مادورو ضروری است. از سوی دیگر به رسمیت شناختن فوری گوایدو به‌عنوان رئیس‌جمهوری ونزوئلا در ماه ژانویه، این باور را به وجود آورد که همه برنامه‌ها در واشنگتن تدوین شده، در حالی که چنین نیست. بهتر بود آمریکا پس از چند کشور آمریکای لاتین گوایدو را به‌عنوان رئیس‌جمهوری ونزوئلا به رسمیت می‌شناخت. واکنش ترامپ به رویدادهای ونزوئلا مانند واکنش او به بسیاری از مسائل دیگر شتابزده و شدید بود و اکنون جایگاه آمریکا در قبال ونزوئلا چندان مناسب نیست، باید این پیام به جهان منتقل شود که تقابل بین ترامپ و حکومت مادورو تقابل بین آمریکا و سوسیالیسم نیست بلکه ترامپ تلاش می‌کند با حکومتی که روابط نزدیک با رقبای آمریکا دارد مقابله کند و سیستم حکومتی آن را تغییر دهد.
ارسال نظر