اعتبار سنجی مشتریان

به‌طور دقیق‌تر می‌توان عنوان کرد که کارگزاری‌ها در گذشته امکان پیشگیری از خطاهای احتمالی در زمینه اختصاص اعتبار به مشتریان را نداشتند و برخی از موارد برای عدم رخداد مشکلات مزبور از دست کارگزاری‌ها خارج بود و کنترلی در این زمینه نداشتند ولی با ایجاد سامانه مزبور، ابزاری مناسب در اختیار کارگزاری‌ها قرار می‌گیرد تا از بروز چنین موارد و تخلفاتی پیشگیری کنند. روال کار در گذشته به این صورت بود که همه موارد معاملاتی در دست کارگزاری‌ها قرار داشت. سهامداران با مراجعه به شعب کارگزاری‌ها، خرید و فروش‌ها را به این نهادهای مالی واگذار کرده و تمامی موارد را یا با مراجعه حضوری یا تلفنی درخواست می‌کردند. کارگزاری‌ها نیز با توجه به امکانات و توانایی مالی که در اختیار داشتند، می‌توانستند به هر میزان که تمایل داشتند به خرید و فروش با روش اعتباری بپردازند. این امر سبب می‌شد که امکان رصد، پیش‌بینی و کنترل معامله‌گر را در اختیار نداشته و سیگنال دقیقی از بازگشت چنین اعتباری نداشته باشند و چون در حین فرآیند چنین معاملاتی هیچ خطایی نیز از سمت سیستم معاملاتی دریافت نمی‌شد، این موضوع پیچیده‌تر و رصد آن سخت‌تر بود.

حال شاهد راه‌اندازی ابزاری دقیق برای کنترل این موارد هستیم. امری که می‌تواند کنترل دقیقی‌ در اختیار کارگزار قرار دهد و امکان رخداد چنین خطا و مشکلاتی از سوی معامله‌گر را به حداقل میزان ممکن کاهش دهد. بسیاری اوقات خطای انسانی در خریدهای اعتباری موجب می‌شد که کارگزاران با مشکل مواجه شوند. به این دلیل که اگر سهامدار درخواست خرید ۱۰ هزار سهم داشت، اما به دلیل خطای سهوی این تعداد را ۱۰۰ هزار سهم ثبت می‌کرد، سیستم بدون مشکلی درخواست را قبول می‌کرد و مانده بدهکاری‌های غیرقابل‌قبول در این میان ایجاد می‌شد. این ابزار که به‌صورت پیش‌فرض برای تمامی مشتریان به‌صورت اعتباری کارکرد نخواهد داشت، سبب می‌شود که بار مسوولیت کارگزاری‌ها نیز به نسبت کاهش یابد. به این ترتیب از این پس امکان خریدهای اشتباهی از سوی کارگزاری‌ها برای مشتریان نیز به شدت کاهش یافته و مواردی از این قبیل را مشاهده نخواهیم کرد.

به عبارت دقیق‌تر می‌توان درخصوص مزایای راه‌اندازی سامانه نامک عنوان کرد که نیاز چند ساله کارگزاران با راه‌اندازی فاز جدید نامک برطرف می‌شود. مدت‌ها بود که صنعت کارگزاری نیاز به چنین سامانه‌ای داشت به این دلیل که در حالت قبلی، سیستم معاملات باز بود؛ یعنی کدی که هیچ مانده‌ای در کارگزاری نداشت، می‌توانست تا هر اندازه‌ای که می‌خواهد، سهام خریداری کند اما با راه‌اندازی نامک، این مشکلات برطرف می‌شود. این سامانه از طرف دیگر از بروز خطاهای عمدی جلوگیری می‌کند و موجب پایان دادن به سوء‌استفاده‌های ناهنجار می‌شود. به این ترتیب با این سامانه، دیگر کنترل در دست کارگزاران است و برای هر مشتری که نیاز باشد و صلاحیت لازم را داشته باشد، قدرت خرید تعریف می‌کند.

در مجموع راه‌اندازی فاز جدید این سامانه یک اتفاق خوب است چون از این طریق این کارگزار است که برای مشتری، حد تعیین می‌کند. در این میان برخی از مشتریان قابل اعتماد که گردش مالی بالایی نیز دارند با توافق با کارگزاری خود می‌توانند در ابتدا سهام خود را به فروش برسانند و بعد خرید کنند و مانده‌ای نیز برای آنها تعریف می‌شود. این توافق بین دو طرف است و ایرادی ندارد. اما تا قبل از راه‌اندازی سامانه جدید کارگزار باید به دنبال طلب خود از مشتری بود اما هم اکنون این بدهی‌ها، قابلیت پیشگیری دارد.

ولی در این میان برخی موارد نیز وجود دارد که باید با بررسی‌های بیشتر برطرف شود تا در آینده شاهد بروز مشکلاتی نباشیم. در این راستا می‌توان به فاصله زمانی به‌روزرسانی در سیستم مزبور اشاره کرد؛ هر چند این فاصله زمانی با وقفه ۳دقیقه‌ای انجام می‌شود، ولی همین فاصله کوتاه نیز می‌تواند در معاملات خلل ایجاد کند. در واقع کاهش این گپ زمانی و به صفر رساندن آن یک ضرورت است. مورد دیگر را می‌توان یکپارچه نبودن سیستم نامک با سیستم معاملات قدیم سپرده‌گذاری مرکزی دانست. این مساله که یک مشکل ساختاری است نیز باید هر چه سریع‌تر مرتفع شود. هر چند سامانه نامک با سیستم جدید و سیستم‌های فعلی کارگزاری‌ها یکپارچه شده، ولی برای کاهش فرآیندهای اداری، به حداقل رساندن اشتباهات و افزایش خدمات‌رسانی باید با سیستم قدیمی نیز هماهنگ شود.