باتلاق بدهی‌های خارجی

طبق قوانین انتخاباتی آرژانتین، برای پیروزی در دور اول انتخابات و کشیده نشدن انتخابات به دور دوم، نامزد با رای بالاتر باید حداقل ۴۵ درصد آرا را کسب کند. البته اگر او ۴۰ درصد آرا را کسب کند و حداقل ۱۰ درصد بالاتر از نامزد رقیب رای آورده باشد باز هم پیروز میدان است و انتخابات به دور دوم کشیده نمی‌شود. پیروزی فرناندز از چند جهت اهمیت دارد و یکی از این جنبه‌ها، سیاست‌هایی است که او برای غلبه بر مشکلات عمیق اقتصاد آرژانتین اجرا خواهد کرد. در حال حاضر این کشور با مشکل بدهی خارجی مواجه بوده و وضعیت بورس آن بسیار وخیم است. عصر یکشنبه ماکری در سخنرانی خود برای هوادارانش، شکست در انتخابات را پذیرفت و به رقیب خود، فرناندز تبریک گفت. فرناندز و زوج انتخاباتی او یعنی کریستینا کرشنر، دهم ماه دسامبر سوگند یاد خواهند کرد. تحلیلگران معتقدند با پیروزی این دو در انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین سیاست‌های پوپولیستی اجرا می‌شود؛ بنابراین بازارها در آینده دچار بی‌ثباتی خواهند بود. واقعیت این است که ابهام‌ها درباره میزان اثرگذاری سیاست‌های جدید و تغییرات عمیق حاصل از برنامه‌های پوپولیستی سبب هراس سرمایه‌گذاران شده است.

اوایل ماه آگوست، انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری برگزار شد و در آن فرناندز به پیروزی رسید. سرمایه‌گذاران از همان زمان به این نتیجه رسیده بودند که او در نهایت رئیس‌جمهوری آرژانتین می‌شود و اکنون باید منتظر باشند تا برنامه‌های جدید وی معرفی شود. بانک مرکزی آرژانتین در واکنش به نتیجه انتخابات هفته گذشته، میزان مجاز دلاری را که هر فرد می‌تواند بخرد به شدت کاهش داد زیرا درباره خروج ارز به‌ویژه دلار از کشور نگرانی‌هایی وجود دارد. این بانک در اطلاعیه خود اعلام کرد تا ماه دسامبر سقف میزان خرید دلار ۲۰۰ دلار در ماه خواهد بود؛ یعنی ۱۰۰ دلار از طریق حساب بانکی و ۱۰۰ دلار به شکل نقدی. ابتدای ماه سپتامبر سقف میزان خرید دلار ۱۰ هزار دلار بود. در آن زمان این اقدام برای جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی یعنی پزو انجام شد. اقدام بانک مرکزی آرژانتین روز دوشنبه سبب آرامش بازارها شد و در ابتدای معاملات ارزش پزو در برابر دلار بالا رفت. طی یک ساعت نخست ارزش پزو یک درصد رشد کرد ولی گزارش‌ها نشان داد ارزش پزو در بازار سیاه به شدت کاهش یافته است. روز دوشنبه همچنین شاخص‌های مالی در بورس آرژانتین رشد کردند. اوایل معاملات شاخص مروال ۶ درصد بالا رفت اما اوراق قرضه دلاری آرژانتین ابتدای معاملات روز دوشنبه کاهش یافت.

بسیاری از تحلیلگران می‌گویند نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری هفته گذشته آرژانتین نشان می‌دهد حیات سیاسی رئیس‌جمهوری کنونی یعنی ماکری به پایان نرسیده است؛ بنابراین او ترتیبی خواهد داد تا انتقال قدرت با آرامش انجام شود و خود را برای انتخابات سال ۲۰۲۳ آماده می‌کند. همچنین ماکری سعی خواهد کرد ثبات ارزش پزو تا زمان سوگند ریاست‌جمهوری فرناندز در دهم ماه آینده میلادی حفظ شود. طی ماه‌های آینده ابهام‌ها و ریسک‌های سیاسی و مالی باقی خواهند ماند. اما آرژانتین با چه مشکلات اقتصادی مواجه است؟ ماکری چهار سال پیش با وعده اجرای اصلاحات بازارمحور و حمایت از کسب‌و‌کارها به قدرت رسید. او وعده داده بود کشور را از آسیب‌های بی‌پایان اقتصادی و مالی رها کند، اما واقعیت این است که اکنون وضعیت اقتصاد آرژانتین از زمان به قدرت رسیدن ماکری بدتر است؛ نرخ تورم در مقیاس سالانه بالای ۵۰‌درصد است و ارزش پزو کاهش یافته، میلیاردها دلار ذخایر ارزی از کشور خارج شده، اقتصاد کشور در رکود عمیق به سر می‌برد و دولت جدید باید با وام‌دهندگان داخلی و خارجی مذاکره کند تا پرداخت اقساط بدهی صد میلیارد دلاری به تعویق افتد.

فرناندز از پیش گفته است قصد دارد با صندوق بین‌المللی پول بر سر بدهی ۵۷ میلیارد دلاری آرژانتین مذاکره کند و این سخن او نگرانی‌ها درباره وضعیت مالی کشور و برنامه آینده برای بازپرداخت بدهی‌ها را بیشتر کرده است. نیکولاس واتسون، مدیر شرکت مشاوره‌ای تنئو هفته پیش اعلام کرد سرمایه‌گذاران بین‌المللی منتظر برنامه مفصل فرناندز برای حل مشکلات عمیق اقتصادی این کشور هستند. از دید تحلیلگران، فوری‌ترین و مهم‌ترین موضوع این است که دولت فرناندز چه برنامه‌ای برای حل مشکل بدهی‌های کشور معرفی خواهد کرد. همچنین باید دید تیم اقتصادی دولت جدید از چه افرادی با چه تجربه و توانایی‌هایی تشکیل خواهد شد.

اگر ترتیبی داده شود که اعتماد به آینده اقتصاد به‌وجود آید می‌توان به بهبود شرایط البته به شکل تدریجی امیدوار بود. اوایل سال آینده میلادی، ترکیب دولت جدید آرژانتین مشخص خواهد شد و نیز مذاکرات اولیه با صندوق بین‌المللی پول انجام می‌شود. در آن زمان برخی ابهام‌های کنونی از میان رفته و می‌توان دقیق‌تر درباره آینده پیش‌بینی کرد. به باور تحلیلگران، دولت فرناندز دو برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت برای مواجهه با بحران اقتصادی کنونی خواهد داشت. در برنامه کوتاه‌مدت، اولویت، توافق با صندوق بین‌المللی پول بر سر موضوع بدهی‌های آرژانتین است. البته غیر از صندوق بین‌المللی پول، با وام‌دهندگان دیگر هم باید مذاکره و توافق شود. میزان نرمش صندوق بین‌المللی پول و دیگر وام‌دهندگان، به برنامه‌هایی بستگی دارد که دولت جدید برای سامان دادن به وضعیت اقتصادی ارائه خواهد کرد. در واقع این برنامه هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت سرنوشت آرژانتین را رقم خواهد زد البته صندوق بین‌المللی پول شروطی برای دولت آرژانتین خواهد داشت.

آرژانتین ممکن است در آستانه بحران مالی عمیق قرار گیرد و اگر مسیر حرکت دولت جدید درست و حساب‌شده نباشد شرایط همچنان بدتر خواهد شد. از پیش موسسه رتبه‌سنجی استاندارد اند پورز رتبه اعتباری بلندمدت آرژانتین را چند پله کاهش داده و به سطوح بسیار نگران‌کننده‌ای رسانده است. صندوق بین‌المللی پول به شرط اجرای سیاست‌های ریاضتی از سوی دولت ماکری به آرژانتین وام داده است و حالا دولت جدید که به احتمال زیاد قصد دارد سیاست‌های پوپولیستی اجرا کند باید با شرایط کنونی اقتصاد و تقاضاهای صندوق بین‌المللی پول به نحوی کنار بیاید. در حال حاضر دیدگاه کارشناسان این است که احتمال ناتوانی آرژانتین در پرداخت بدهی خود در ۵ سال آینده ۸۵ درصد است. این یک خطر بزرگ هم برای آرژانتین و هم برای کشورهای آمریکای لاتین است؛ زیرا این کشورها ارتباطات گسترده اقتصادی با آرژانتین دارند.

در بلندمدت اجرای برنامه‌های اصلاحی و رونق بخشیدن به بخش‌های درآمدزا از جمله گردشگری بسیار مهم است. البته دولت فرناندز باید ترتیبی دهد تا سرمایه‌گذاران خارجی به آینده این کشور امیدوار شوند و بازگردند. انتظار می‌رود سال آینده وضعیت اقتصاد جهان بهتر شود. این یک فرصت برای کشورهای آمریکای‌لاتین از جمله آرژانتین است تا در مسیر رشد حرکت کنند.