کاهش دو رقمی فروش
اقتصاددان ارشد صندوق بین‌المللی پول می‌گوید: «تصور نمی‌شد ضعف در صنعت خودرو جهان تا این حد ادامه پیدا کند. به‌نظر می‌رسد موانع بهبود وضعیت این صنعت پایدارتر از میزانی است که انتظار می‌رفت.» صندوق بین‌المللی پول در گزارش جدید خود یعنی «چشم‌انداز اقتصاد جهان» به بررسی وضعیت بخش‌های مختلف اقتصاد دنیا پرداخته است. در بخشی از این گزارش آمده است، سال گذشته ۲۰ درصد کاهش تولید ناخالص داخلی جهان حاصل افت فعالیت‌ها در بخش خودروسازی بود و تاثیر این کاهش در حجم تجارت جهان ۳۰ درصد بود. کاهش تولید و فروش خودرو علل گوناگونی دارد، اما یک دلیل مهم این است که برخی بازارها به وضعیت اشباع رسیده‌اند. در این بازارها صرف‌نظر از وضعیت اقتصاد جهان، طی سال‌های آینده نیز نمی‌توان انتظار داشت بخش خودروسازی رونق پیدا کند. همچنین موانع عرضه و تقاضا در صنعت خودرو به احتمال زیاد این صنعت را ضعیف‌تر خواهد کرد. در ادامه به چند موضوع اشاره می‌کنیم.
نخستین موضوع، عرضه است. خودروسازهای بزرگ به‌دلیل مقررات سختگیرانه زیست‌محیطی و تحت‌تاثیر اثرات تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا با کاهش حاشیه سود مواجه شده‌اند. در سال‌های اخیر قوانین تصویب شده برای مبارزه با آلودگی محیط‌زیست در اتحادیه اروپا و چین سبب شده شرکت‌های خودروساز مجبور شوند هزینه بالاتری صرف فناوری‌های جدید کنند تا از انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلوده‌کننده هوا بکاهند. انتظار می‌رود در سال‌های آینده بر سختگیری این مقررات و قوانین افزوده شود. از سوی دیگر جنگ تعرفه‌ای بین چین و آمریکا که از اواسط سال گذشته میلادی آغاز شده و شدت پیدا کرده، هزینه تامین مواد اولیه تولید خودرو را بالا برده، در نتیجه سود شرکت‌های خودروسازی کاهش یافته است. مشخص نیست این تنش‌ها چه وقت پایان خواهد یافت و برخی تحلیلگران معتقدند در چند فصل آینده تغییری در تعرفه‌ها ایجاد نخواهد شد.
افزایش استفاده از خودروهای برقی و خودران روند دیگری است که هزینه تولید شرکت‌های خودروسازی را بالا می‌برد. دستیابی به فناوری‌های جدید برای ساخت این خودروها مستلزم تحقیق و توسعه است و نیز ضروری است خطوط تولید به‌کلی تغییر کنند. در تولید این خودروها از سیستم‌هایی استفاده می‌شود که ساخت‌شان گران تمام می‌شود. شرکت‌های تولید‌کننده خودرو و قطعات خودرو از پیش با مشکلاتی مواجه شده‌اند. شرکت فولکس‌واگن چندی پیش چشم‌انداز فروش خود را کاهش داد و پیش‌بینی کرد بازارهای خودرو در گوشه و کنار جهان سریع‌تر از آنچه قبلا تصور می‌شد، کوچک می‌شوند. شرکت قطعه‌ساز کانتیننتال نیز با اشاره به ضعف بازارهای خودرو، پیش‌بینی سود خود را کاهش داده است. شرکت جنرال‌موتورز نیز در مسیر تعطیل کردن برخی کارخانه‌های خود، سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای خودران و کاهش تعداد کارگران با مشکلاتی نظیر اعتصاب نیروی کار مواجه بوده است.
موضوع دوم، تقاضاست. همزمان با مواجه شدن شرکت‌های خودروساز با مشکلات گوناگون، میزان تقاضا از سوی مصرف‌کنندگان کاهش یافته است. در بخشی از گزارش صندوق بین‌المللی پول آمده است، در مناطق پرجمعیت، خدمات اتومبیل کرایه و امکانات مشابه جایگزین خرید خودرو از سوی مردم شده است. در گزارشی که از سوی خبرگزاری وال‌استریت‌ژورنال منتشر شده آمده است، اشباع شدن برخی بازارها یک عامل ضعف تقاضاست. در این بازارها، سن جمعیت از سال‌های اوج هیجان اتومبیل‌رانی عبور کرده است. همچنین بسیاری از مصرف‌کنندگان ترجیح می‌دهند منتظر بمانند و فعلا به خرید خودرو اقدام نکنند زیرا هر روز فناوری‌های جدید معرفی می‌شوند و بر تولید خودروهای برقی افزوده می‌شود. یک نکته مهم دیگر این است که همزمان با کاهش فروش خودرو در کشورهای توسعه یافته که به دلایل مختلف رخ می‌دهد، در اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور رشد خرید خودرو به اندازه‌ای نیست که خودروسازها انتظار داشتند.
در گزارش صندوق بین‌المللی پول آمده است، در چین رونق بازار خودرو کاهش یافته، زیرا شهرها از لحاظ فروش خودرو در آستانه اشباع شدن قرار دارند و مشوق‌های مالیاتی به پایان خود نزدیک شده‌اند. سال گذشته فروش خودرو در چین ۱۲ درصد کاهش یافت. از سوی دیگر در هند مصرف‌کنندگان به خرید خودرو بی‌رغبت‌تر هستند و سال قبل فروش خودرو در این کشور ۱۴ درصد کاهش پیدا کرد. در دیگر اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور نیز شرایط تقریبا مشابه چین و هند است. در اینجا یک موضوع امیدوار‌کننده وجود دارد و آن رشد متوسط درآمد شهروندان در کشورهای یاد شده است اما این رشد با سرعتی که خودروسازها انتظار داشتند، رخ نداده است و نیز تقاضا برای کالاهای با دوام از جمله خودرو رشد قابل‌ملاحظه‌ای نداشته است.
نگرانی‌ها درباره افق اقتصاد جهان یک عامل تصمیم خریداران برای به تعویق انداختن خرید خودرو است. امسال به دلیل نمایان شدن نشانه‌های بیشتر از ضعف در اقتصاد جهان، وضعیت فروش خودرو در چین و برخی دیگر از اقتصادهای نوظهور نگران‌کننده‌تر بوده است. معاون رئیس انجمن خودروسازان چین معتقد است امسال میزان فروش خودرو در این کشور ۸ درصد کاهش یافته و به ۲۶ میلیون دستگاه رسیده است. چین بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان است و افت رشد اقتصاد این کشور در کنار اجرای مقررات زیست‌محیطی بر بازار خودرو فشار وارد کرده است.
شرکت‌های بزرگ خودروساز از جمله جنرال موتورز و فورد، همگی اعلام کرده‌اند فروش محصولات‌شان کاهش دو رقمی داشته است. در این میان برخی خودروسازهای کوچک‌تر یا به تعطیل کردن کارخانه‌ها اقدام کرده‌اند یا در فکر ادغام با یکدیگر هستند. اما انجمن خودروسازان چین نسبت به افق این صنعت در چین خوشبین است و معاون این انجمن گفته است کاهش فروش خودرو باید بخشی از تحول فراگیر این صنعت به سمت استانداردهای بالاتر، رعایت مقررات زیست‌محیطی و تولید خودروهای کمتر آلوده‌کننده محیط‌زیست و خودروهایی که با انرژی‌های جدید کار می‌کنند، محسوب شود. سال قبل ۲۸ میلیون خودرو در چین فروخته شد که ۳ درصد کمتر از رقم مربوط به سال ۲۰۱۷ است. این نخستین کاهش فروش از دهه ۱۹۹۰ است. این امیدواری وجود دارد که سال آینده فروش خودرو در چین رشد کند و تا سال ۲۰۲۳ به ۳۰ میلیون دستگاه در سال برسد.
