دیدبانی در باشگاه
اما نه تنها این اتفاق نیفتاد، بلکه خود فدراسیون فوتبال با قرارداد بحث‌برانگیزی که با مارک ویلموتس بست، سردمدار تداوم ولخرجی‌های غیرمنطقی شد. مربی‌ای که با دستمزدی بسیار بالاتر از قیمتش در بازار بین‌المللی استخدام شد و در نهایت خیلی زود هم قراردادش به دلیل ناتوانی در پرداخت این دستمزد فسخ شد. ویلموتس بلژیکی اولین مربی‌ای نیست که در ماه‌های گذشته به این وضعیت دچار شده است. پیش از او برانکو ایوانکوویچ که سه سال پیاپی با پرسپولیس قهرمان لیگ شده بود، به همین دلیل از این باشگاه رفت. آخرین مورد هم آندره استراماچونی، سرمربی ایتالیایی موفق تیم استقلال که پس‌از اینکه بعد از سال‌ها این تیم را با فوتبالی زیبا به صدر جدول لیگ برتر رساند، به خاطر دریافت نکردن مطالباتش قراردادش را با این باشگاه یک‌طرفه فسخ کرد. بعد از تحریم‌های شدید آمریکا علیه نظام بانکی، علاوه بر کاهش ارزش ریال، قفل شدن نقل و انتقالات بانکی هم حالا به مشکلات باشگاه‌ها اضافه شده است.
به خصوص در مورد جذب بازیکن و مربی از اروپا که تحت قوانین شدید نظارتی و ضدپولشویی قرار دارند. فدراسیون و باشگاه‌ها به دلیل تحریم‌ها و دشوار بودن نقل و انتقالات بانکی و البته ناآگاهی مدیران‌شان، دستمزد را از طریق صرافی‌ها و اشخاص ثالث به حساب مربی واریز می‌کنند. چیزی که به دلیل مبادی نامشخص ممکن است در اروپا مشکل ایجاد کند و فرد به پولشویی متهم شود. در استخدام بازیکن نیز وضعیت بهتر نیست. مدیری که این الزام برایش وجود ندارد که گزارش مالی باشگاه خود را شفاف منتشر کند و اصلا نمی‌داند فصل آینده هم توسط دولت دوباره روی همین صندلی نشانده می‌شود یا نه، بدون اینکه به دخل و توان مالی باشگاه نگاه کند، بدون اینکه برنامه مشخصی برای نیروی انسانی داشته باشد و توجیه اقتصادی را در نظر بگیرد، بازیکن خارجی را با قراردادهایی سنگین استخدام می‌کند و بعد از اینکه از پرداخت حقوق او بازمی‌ماند، با شکایت بازیکن به فیفا هم روبه‌رو می‌شود. کسر امتیاز و محرومیت از مسابقات بین‌المللی تبعات این پرونده‌های حقوقی است که تعدادشان در سال‌های اخیر افزایش یافته است. بدهی انباشته باشگاه‌های فوتبال ایران سرسام‌آور است. آنها هر سال با سلام و صلوات از کمیته مجوز حرفه‌ای کنفدراسیون فوتبال آسیا مجوز حضور در لیگ قهرمانان آسیا را دریافت می‌کنند. باشگاه‌ها از طریق تقسیط بدهی و توافق با طلبکار تا به حال یک جوری توانسته‌اند مشکل را حل کنند. اما تهدید محرومیت از این مسابقات هر سال شدیدتر می‌شود. کاهش ارزش ریال فرصت بسیار خوبی بود تا باشگاه‌ها از طریق کشف و پرورش نظام‌مند بازیکن و با استفاده از یک بازاریابی و شبکه‌سازی بین‌المللی توانمند، از طریق انتقال بازیکن به لیگ‌های خارجی درآمدزایی کنند و درآمد ارزی خود را افزایش دهند. کشف استعداد، جذب و پرورش او و نظارت دقیق و انتخاب و خرید هدفمند بازیکن در بازار در فوتبال امروز توسط افراد متخصص که «دیدبان» (Scout) نام دارند، انجام می‌شود.
دیدبانی یا همان «اسکاوتینگ» در ساختار سازمانی باشگاه‌های فوتبال یک بخش مجزا هستند. مدیر بخش دیدبانی مستقیم زیر نظر مدیر عامل و سرمربی و در ارتباط تنگاتنگ با آنها تیم خود را مدیریت می‌کند. دوره‌های تخصصی دیدبانی در ورزش وجود دارد که توسط آکادمی‌های معتبر برگزار می‌شود. یک دیدبان باید علاوه بر دانش فنی فوتبال، در برنامه‌ریزی، شبکه‌سازی و مدیریت داده‌ها هم تبحر داشته باشد. در فوتبال آلمان این بخش‌ها نیز هر سال ممیزی می‌شوند. یعنی باشگاه‌ها نه تنها از لحاظ وضعیت مالی، بلکه از لحاظ زیرساخت‌ها و وضعیت نظام استعدادیابی و جذب بازیکن‌شان هم مورد حسابرسی قرار می‌گیرند. کسب مجوز حضور در بوندس‌لیگا منوط به برآورده کردن استانداردها و معیارهای تعیین‌شده است. در ورزش ایران این پست عملا وجود ندارد. اغلب خود مربی و دستیارانش این کار را انجام می‌دهند و مشورت را از کسانی می‌گیرند که بیشتر منافع اقتصادی شخصی خودشان را دنبال می‌کنند که بعضا در تعارض با منافع باشگاه هم هست. چنین وضعیتی طبعا فسادزا است. تحریم‌ها علت اصلی این مشکلات نیستند. تحریم‌ها تنها علت‌های اصلی را که همواره وجود داشته‌اند، آشکار کردند. ساختار دولتی، بی‌برنامگی، بی‌ثباتی، فساد، عدم شفافیت و بی‌کفایتی مدیران، دلایل اصلی این وضعیت بغرنج مدیریتی‌اند. پرونده‌های حقوقی متعدد علیه فوتبال ایران و فسخ‌های یک‌طرفه موجه مربیان خارجی، ریسک کار کردن در ورزش ایران را بالا برده و به اعتبار ما در بازارها و محافل بین‌المللی صدمه جدی وارد کرده است. مادامی که شفافیت ایجاد نشود و باشگاه‌ها مجبور به انتشار اصولی گزارش‌های مالی خود نشوند و مدیر بر اساس آن بازخواست نشود، تا زمانی که ثبات مدیریتی و نگاه بلندمدت وجود نداشته باشد، تا موقعی که از مدیران و افراد متخصص در باشگاه‌ها استفاده نشود، تا روزی که یک نظام درست برای ایجاد زیرساخت‌های لازم منابع انسانی در باشگاه‌ها ایجاد نشود و تا وقتی باشگاه‌ها بر اساس عملکرد مالی و مدیریتی خود مورد ممیزی دقیق قرار نگیرند، این مشکلات همچنان وجود خواهند داشت و روز به روز هم پیچیده‌تر خواهد شد.
