وحشت سرمایه‌گذاران آمریکایی
تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه به کاهش هیجان‌های منفی در بازارهای مالی کمک کرد. اما علت اصلی افزایش ریسک پذیری سرمایه‌گذاران این باور است که بانک‌های مرکزی بزرگ بار دیگر وارد میدان خواهند شد و با اثرات شیوع ویروس کرونا مقابله خواهند کرد. روز دوشنبه در آغاز معاملات هفته در بازارهای جهان، بانک مرکزی ژاپن در یک بیانیه اعلام کرد بازارهای مالی و سرمایه در جهان اخیرا دچار بی‌ثباتی شده‌اند و ابهام‌های رو به رشدی درباره افق فعالیت‌های اقتصادی و عملکرد شرکت‌ها پدید آمده است. علت این وضعیت تداوم شیوع ویروس کروناست. در این بیانیه وعده داده شد میزان قابل‌ملاحظه نقدینگی به بازارها تزریق شود تا ثبات بازار تضمین شود. سپس این نهاد اعلام کرد صدها میلیارد ین برای حمایت از بازار اختصاص داده شده است.
بانک‌های مرکزی بزرگ سال گذشته در واکنش به اثرات جنگ تجاری بین چین و آمریکا اقدامات حمایتی فراگیر انجام دادند و اکثر آنها نرخ‌های بهره را به زیر صفر کاهش داده‌اند. اما بانک مرکزی آمریکا فرصت و امکان بالاتری برای مانور در این زمینه دارد؛ زیرا در این کشور نرخ‌های پایه بهره بین ۵/ ۱ درصد تا ۷۵/ ۱ درصد است. این نهاد سال پیش نرخ‌های بهره را سه بار پایین آورد تا با اثرات جنگ تجاری چین و آمریکا مقابله کند. قبل از شیوع ویروس کرونا، رئیس بانک مرکزی بر مناسب بودن شرایط اقتصادی آمریکا و تغییر نکردن نرخ‌های بهره برای مدتی نسبتا طولانی تاکید می‌کرد، اما اکنون شرایط تغییر کرده است. درباره واکنش بانک مرکزی آمریکا به وضعیت کنونی گمانه‌زنی‌های مختلفی شده است.
روز جمعه جروم پاول، رئیس این نهاد در یک بیانیه غیر‌برنامه‌ریزی شده اعلام کرد: «برای حمایت از اقتصاد در برابر شیوع ویروس کرونا اقدامات مقتضی انجام خواهد شد.» پس از سقوط شدید شاخص‌های مالی در بورس آمریکا طی روز جمعه، سرمایه‌گذاران از سخنان پاول چنین برداشت کردند که به زودی نرخ‌های بهره پایین آورده خواهد شد. البته زمان این اقدام مشخص نیست. برخی معتقدند کاستن از نرخ‌های بهره قبل از نشست دو هفته دیگر کمیته سیاست‌گذاری بانک مرکزی آمریکا انجام می‌شود و برخی می‌گویند بانک مرکزی باز هم منتظر باقی خواهد ماند تا اثرات ویروس کرونا بر اقتصاد آمریکا بیشتر نمایان شود.
به‌نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران در آمریکا و بسیاری دیگر از اقتصادها واقعا دچار وحشت شده‌اند. در دو هفته اخیر نرخ‌های بازده اوراق دو ساله و پنج ساله خزانه آمریکا به شدت کاهش یافته است، یعنی تقاضا بالا رفته است. شرایط کنونی بسیار شبیه شرایط سال ۲۰۰۸ در بحبوحه بحران مالی و رکود اقتصاد جهان است. به این ترتیب یک اثر بسیار بزرگ تداوم شیوع ویروس کرونا تغییر دیدگاه سرمایه‌گذاران درباره مسیر حرکت بانک‌های مرکزی در آینده در واکنش به وضعیت پدید آمده است. این تغییر سبب رشد شاخص‌های مالی و قیمت مواد خام شده است. همچنین به‌نظر می‌رسد بانک‌های مرکزی در اجرای وظیفه خود یعنی حفظ ثبات اقتصادی آمادگی دارند تدابیر جدیدی اتخاذ کنند.
یک نکته مهم دیگر این است که بانک مرکزی آمریکا دقیقا به‌دلیل آنکه می‌خواست در شرایطی نظیر شرایط کنونی بتواند به حمایت از رشد اقتصادی اقدام کند نرخ‌های بهره را در چند سال اخیر بارها بالا برد. این نهاد هیچ ترسی از اقدام برای کمک به رونق اقتصاد ندارد. در واقع بانک مرکزی آمریکا می‌تواند طی چند جلسه آتی خود تا پایان تابستان، نرخ‌های بهره را به زیر یک درصد کاهش دهد و اگر چنین شود شرایط اقتصادی متعادل باقی خواهد ماند. از پیش نشانه‌هایی از ضعف در اقتصاد آمریکا در سال‌جاری پدیدار شده بود و بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی کرده بودند بانک مرکزی تا پایان سال دو بار نرخ‌های بهره را پایین خواهد آورد.
حالا این باور وجود دارد که سرعت کاستن از نرخ‌های بهره بسیار بیشتر خواهد شد. سخنان رئیس بانک مرکزی آمریکا درباره آمادگی این نهاد برای کمک به رونق اقتصادی این کشور بر ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر فشار وارد می‌کند زیرا بازده دلار نسبت به ۱۰ ارز رقیب به زودی از میان خواهد رفت و سرمایه‌گذاران به فروش دلار اقدام خواهند کرد. این فرآیند از هفته پیش آغاز شده و شاهد افت شاخص دلار بوده‌ایم، البته زمان و میزان کاهش نرخ‌های بهره اهمیت بالایی دارد و نیز در هفته‌ها و ماه‌های آینده مشخص خواهد شد ویروس کرونا تا چه حد بر اقتصادهای آسیایی، اروپایی و آمریکا اثر گذاشته و تدابیر حمایتی تا چه اندازه موثر بوده‌اند در نتیجه نوسان ارزش دلار در برابر ارزهای معتبر صرفا به اقدامات بانک مرکزی آمریکا وابسته نیست.
در حال حاضر صرفا درباره اینکه به زودی بانک مرکزی آمریکا همگام با دیگر بانک‌های مرکزی بزرگ نرخ‌های بهره را پایین خواهد آورد اطمینان وجود دارد. از سوی دیگر برخی تحلیلگران معتقدند در نشست ماه جاری کمیته سیاست‌گذاری بانک مرکزی آمریکا نرخ‌های بهره به جای ۲۵/ ۰ درصد، ۵/ ۰ درصد پایین آورده خواهد شد و در کل سال‌جاری یک درصد از آن کاسته می‌شود. بانک مرکزی آمریکا بسیار محتاطانه رفتار می‌کند به این معنا که قبل از تصمیم‌گیری درباره نرخ‌های بهره منتظر می‌ماند تا شرایط اقتصادی و اثرات ویروس کرونا مشخص‌تر شود.
