نظم جدید نفتی
پایان هفته گذشته اقدام غیرمنتظره روسیه یعنی رد پیشنهاد اوپک برای کاستن بیش از پیش از عرضه نفت یا تمدید برنامه کنونی برای کاهش عرضه برای سه ماه دیگر سبب شد عربستان روز یکشنبه اقداماتی انجام دهد و قیمت نفت به شدت کاهش یافت. ائتلاف اوپک و چند کشور دیگر از جمله روسیه برای اقدام هماهنگ در حمایت از قیمت‌ها طی سه سال اخیر اثراتی مثبت بر قیمت نفت داشته اما پایان هفته قبل این ائتلاف در آستانه فروپاشی قرار گرفت و جنگ قیمت آغاز شده است، جنگی که برای شرکت‌های فعال در حوزه تولید نفت شیل و تمامی تولیدکنندگان نفت که هزینه بالا دارند تهدیدی بزرگ است.
تحلیلگران می‌گویند شوک جهانی به تقاضا برای نفت که حاصل شیوع ویروس کروناست در کنار جنگ قیمت که به تازگی شروع شده به این معناست که افق بازار نفت اکنون نسبت به نوامبر سال ۲۰۱۴ بسیار نگران‌کننده‌تر است. نوامبر سال ۲۰۱۴ جنگی مشابه آغاز و در نهایت به افت قیمت‌ها به زیر ۳۰ دلار در اوایل سال ۲۰۱۶ منجر شد. در حال حاضر بازار نفت با دو عدم قطعیت بزرگ مواجه است و نتیجه طبیعی این وضعیت سقوط قیمت‌هاست. در واقع هراس درباره مازاد عرضه در کنار افت تقاضا، تمامی شرایط را برای کاهش قیمت‌ها فراهم کرده است و کاهش قیمت‌ها به سقوط شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ منجر شده است.
مخالفت مسکو با پیشنهاد اوپک یعنی کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه، تحولی بزرگ در روند همکاری‌های ائتلاف اوپک پلاس است. عربستان در واکنش به این اقدام روسیه قیمت نفت صادراتی خود را پایین آورده تا سهم خود را در بازار حفظ کند. تحلیلگران گلدمن ساکس می‌گویند: «ما معتقدیم جنگ قیمت اوپک و روسیه پایان هفته قبل آغاز شده یعنی زمانی که عربستان قیمت نفت خود را به میزان قابل ملاحظه‌ای پایین آورد. اقدام عربستان به‌طور کامل چشم‌انداز بازار نفت و گاز را تغییر داده است و «نظم جدید نفتی» را بار دیگر حاکم کرده است. در این نظم جدید، تولیدکنندگانی که هزینه پایین دارند با استفاده از مازاد ظرفیت خود بر عرضه می‌افزایند تا تولیدکنندگانی که هزینه تولیدشان بالاست از فعالیت خود بکاهند.»
بازار نفت حتی قبل از تضعیف شدن ائتلاف اوپک‌پلاس تحت فشار قرار داشت زیرا نگرانی‌ها درباره تقاضا سبب افت شدید قیمت‌ها شده بود. در دو ماه اخیر کاهش فعالیت‌های اقتصادی در مصرف‌کنندگان بزرگ نفت به ویژه چین، ژاپن و کره جنوبی قیمت نفت را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای پایین آورده بود. حال با توجه به تحولات جدید در بازار نفت این سوال مطرح است که قیمت‌ها ممکن است تا کجا کاهش یابد؟ از دید تحلیلگران بانک گلدمن ساکس شوک شیوع ویروس کرونا به تقاضا برای نفت، شبیه شوکی است که در سه ماه نخست سال ۲۰۰۹ در بحبوحه بحران مالی و رکود اقتصادی جهان به بازار نفت وارد شد. همچنین رشد عرضه شبیه اثر افزایش عرضه در سه ماه دوم سال ۲۰۱۵ در دوره جنگ قیمت است. ترکیب این دو عامل به احتمال زیاد وضعیتی مشابه وضعیت سه ماه نخست سال ۲۰۱۶ ایجاد می‌کند در نتیجه در سه ماه دوم و سوم سال‌جاری میلادی متوسط قیمت‌ها ۳۰ دلار خواهد بود. البته اگر اثرات این دو عامل بزرگ‌تر شود قیمت‌ها تحت فشار بالاتری قرار خواهند گرفت.
پس از مدتی که قیمت نفت در محدوده کنونی باقی بماند فشارهای مالی افزایش می‌یابد و تولید کاهش پیدا خواهد کرد. نتیجه اثرگذاری این وضعیت بر قیمت‌ها، افت تولید از سوی تولیدکنندگانی است که هزینه فعالیت‌هایشان بالاست. در سه ماه دوم سال‌جاری واکنش‌های کوچک از سوی تولیدکنندگان نفت شیل مشاهده خواهد شد اما در سه ماه سوم و چهارم میزان تولید به ترتیب ۷۵ هزار بشکه و ۲۵۰ هزار بشکه در روز پایین خواهد آمد. اما این میزان کاهش برای از میان بردن مازاد ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای عرضه در سه ماه سوم کافی نیست. مازاد عرضه به کاهش قیمت‌ها منجر می‌شود و قیمت‌ها تا جایی پایین می‌رود که ادامه فعالیت برای تولیدکنندگان با هزینه بالا ممکن نیست.
