سناریوهای پیش‌رو

تحلیل‌های ارائه شده با اتکا به داده‌های جدید از اقتصاد جهان، دو سناریو را برای وضعیت کنونی اقتصاد مطرح می‌کند: اضطرار جهانی و همه‌گیری شدید. در سناریوی اضطرار جهانی، همه‌گیری به شکلی غیرکنترل‌شده شدت پیدا می‌کند و نتیجه آن، پایین باقی ماندن تولید، نرخ بالای بیکاری و افت شدید تقاضا برای انواع کالاها از جمله خودرو است. تحقق این سناریو سبب می‌شود حداقل تا سال ۲۰۲۵ شرایط بازار خودرو نگران‌کننده باقی بماند.

اما به‌نظر من، سناریوی محتمل‌تر، همه‌گیری شدید است. در این سناریو، کارخانه‌ها در کوتاه‌مدت نمی‌توانند از ظرفیت کامل خود استفاده کنند، در اکثر کشورها تنها از بخشی از توان تولید خودرو استفاده خواهد شد و برای بهتر شدن شرایط باید تا سه ماهه چهارم سال‌جاری منتظر ماند. اگر این سناریو تحقق یابد تولید خودروهای سبک نسبت به سال قبل ۲۱ درصد کاهش می‌یابد البته سال آینده شرایط بهتر خواهد شد و سال ۲۰۲۳ وضعیت شبیه سال قبل خواهد بود.

اما آیا فرصت‌هایی برای رشد وجود دارد؟ و اگر پاسخ مثبت است، در چه حوزه‌هایی این امکان وجود دارد؟ همه‌گیری ویروس کرونا برخی بخش‌های اقتصاد را متوقف کرده درحالی‌ که به فعالیت برخی بخش‌های دیگر رونق بخشیده است. شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه فناوری وضعیت بسیار بهتری پیدا کرده‌اند، اما محدودیت فعالیت‌های اقتصادی سبب شده بخش خودروسازی و بخش‌های وابسته به آن در وضعیت نامطلوب قرار بگیرند.

اما تحقیقات درباره دوران‌های رکود و بحران در 50 سال اخیر نشان می‌دهد کاهش فروش خودرو حداکثر دو سال طول می‌کشد و پس از سه تا چهار سال شرایط مانند قبل از رکود می‌شود. بحران حاصل از همه‌گیری ویروس کرونا از بسیاری جهات با بحران‌های دیگر متفاوت است و اثرات آن بر صنایع مختلف بزرگ خواهد بود. در نتیجه پس از مهار این ویروس تحولات غیرمنتظره‌ای در رفتار مصرف‌کنندگان و وضعیت بازار رخ خواهد داد. در واقع میزان زیان‌های این همه‌گیری بر اقتصادها، بر تقاضا برای کالاهای گران نظیر خودرو اثر خواهد گذاشت.

برای مثال اگر تعداد زیادی از کسانی که در سه ماه اخیر شغل خود را از دست داده‌اند، نتوانند شغلی پیدا کنند، تقاضا برای خودرو برای مدت‌های طولانی پایین باقی می‌ماند و در عوض بازار خودروهای دست دوم رونق پیدا می‌کند. به ویژه انتظار می‌رود شرکت‌های خودروساز برنامه‌های خود برای تولید خودروهای برقی را ادامه دهند و خودروسازهای آسیایی می‌توانند میزان فروش خود را در اروپا بالا ببرند زیرا درحال‌حاضر خودروسازهای بزرگ اروپایی به‌دلیل اختلال در زنجیره عرضه دچار مشکلات بزرگ هستند.

پرسش بسیار مهم بعدی که پاسخ دادن به آن دشوار است این است که وضعیت در دوران پس از همه‌گیری ویروس کرونا چگونه خواهد بود؟ یکی از تحولاتی که ماندگار به‌نظر می‌رسد، قیمت پایین نفت است. قیمت نفت در سه ماه اخیر به‌شدت کاهش یافته و با توجه به شرایط اقتصاد جهان احتمال رشد قیمت‌ها در آینده بسیار کم است. این تحول ماندگار اثرات مختلفی بر بخش‌های گوناگون صنعت خودرو خواهد داشت.

رشد تجارت الکترونیک ویژگی بعدی دوران پس از بحران همه‌گیری کروناست. در خانه ماندن برای مدتی نسبتا طولانی سبب تغییر عادات رفتاری بسیاری از مصرف‌کنندگان می‌شود و این تغییر اثراتی بر صنایع گوناگون از جمله خودروسازی خواهد داشت. دورکاری نیز بر ساختار فعالیت بسیاری از شرکت‌ها اثر گذاشته است. درحال‌حاضر هیچ الگویی برای درک آنچه در آینده رخ خواهد داد وجود ندارد. اما برخی تحولات قطعا رخ می‌دهد. رونق فعالیت شرکت‌های خودروساز تنها در صورتی تحقق می‌یابد که تمامی زنجیره فعالیت آنها کار خود را آغاز کند و نیز تقاضا به میزان مناسب افزایش یابد. در واقع باید کل اکوسیستم صنعت خودرو از بخش مواد اولیه و قطعه‌سازی گرفته تا کارخانه‌های تولید خودرو و شبکه فروش و تحقیقات به درستی فعالیت کند.