جنگ بر سر سلامت
دبیر کل سازمان بهداشت جهانی از نامه ترامپ به هیچ‌وجه نگران نشد و صرفا هنگامی که درباره اثرات منفی همه‌گیری ویروس کرونا بر یکپارچگی ساختار همکاری‌های بین‌المللی صحبت می‌کرد، به این نامه اشاره کرد. یکی از دلایل اثر نداشتن نامه ترامپ بر رئیس سازمان بهداشت جهانی این بود که رئیس‌جمهوری چین در سخنان خود وعده داد طی دو سال، ۲ میلیارد دلار برای کمک به اقتصادهای در حال توسعه برای مقابله با این ویروس کمک خواهد کرد.
یکی از مقامات سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «دیدگاه کلی ۱۹۴ عضو این سازمان عاملی است که بر رئیس آن اثر می‌گذارد. اگر آنها از خروج آمریکا از سازمان نگران باشند او هم نگران خواهد شد.» اما در هر حال، خشم ترامپ سبب همبستگی اعضا شد و آنها از تنها قطعنامه نشست حمایت کردند. در این قطعنامه همگی خواستار تحقیقات مستقل درباره همه‌گیری ویروس کرونا و دسترسی برابر به واکسن و داروی این ویروس شدند. دیگر رهبران جهان از جمله امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز وعده دادند، از سازمان بهداشت جهانی حمایت خواهند کرد. مکرون گفت: «نمی‌توان بر سر سلامت انسان‌ها نزاع کرد و نمی‌توان آن را خرید یا فروخت.»
از دید بسیاری از کارشناسان، خشم ترامپ حاصل تمایل او به فلج کردن سازمان بهداشت جهانی نیست. دکتر کلر ونهام، استاد سیاست‌گذاری بهداشت جهانی در دانشگاه اقتصاد لندن می‌گوید: «موضع‌گیری ترامپ حاصل دو عامل است. نخست اینکه ترامپ می‌خواهد توجهات را از ناکامی خود در مهار ویروس کرونا در داخل آمریکا منحرف کند. او تلاش می‌کند چین و سازمان بهداشت جهانی را عامل شیوع ویروس کرونا معرفی کند و همه تقصیرها را بر گردن این سازمان اندازد. همچنین مجمع بهداشت جهانی به میدان تنازع برای دو قدرت بزرگ جهان یعنی چین و آمریکا تبدیل شده است. این نزاع ممکن بود در هر مجمع جهانی دیگر رخ دهد و این بار در سازمان بهداشت جهانی رخ داد.»
با آنکه مشخص نیست دو میلیارد دلاری که چین وعده داده کمک خواهد کرد به کدام کشورها داده خواهد شد، اما دیگر کشورها وارد صحنه خواهند شد و کمبودهای مالی سازمان بهداشت جهانی و نیازهای مالی بهداشتی جهان به‌طور عام را تامین خواهند کرد. ونهام می‌گوید: «آمریکا با عملکردی که در مدیریت بحران همه‌گیری ویروس کرونا داشته، چطور می‌خواهد ادعای رهبری جهان را بکند؟» به‌طور سنتی آمریکا بیشترین کمک‌های مالی را به سازمان بهداشت جهانی می‌کرده، اما مبلغ کمک این کشور تنها ۱۵ درصد بودجه این سازمان را تامین می‌کند و بسیاری از کارشناسان معتقدند، سازمان بهداشت جهانی برای جبران این پول با مشکل مواجه نخواهد شد. استاد حقوق دانشگاه وارویک می‌گوید: «آخرین باری که ایالات‌متحده کمک مالی خود به سازمان بهداشت جهانی را قطع کرد، یعنی اواخر دهه ۱۹۸۰ اثر این اقدام بسیار بیشتر از شرایط فعلی احساس شد. امروز این سازمان در جایگاه بسیار بهتری قرار دارد. حامیان غیرسنتی این سازمان از جمله بنیاد گیتس و دیگر بنیادها، بر کمک‌های خود می‌افزایند و هزینه‌هایی نظیر هزینه تولید واکسن را تامین خواهند کرد. امروزه سازمان بهداشت جهانی مثل قبل آسیب‌‌پذیر نیست.»
دیگر کشورها نظیر سوئد که سهم کمک مالی خود برای دو سال آینده را یکجا پرداخت کرده‌اند، از پیش در حال پرکردن شکاف پدید آمده هستند. در واقع بزرگترین حامی مالی صندوق جداگانه مقابله با ویروس کرونا بریتانیا است که ۱۰۴ میلیون دلار پرداخت کرده است. آمریکا ۳۰ میلیون دلار به این صندوق داده است. تا ماه دسامبر این صندوق به 7/ 1 میلیارد دلار کمک مالی نیاز دارد. تامین مالی معمول سازمان بهداشت جهانی به دو روش انجام می‌شود: سهم کمک مالی هر کشور بر مبنای تولید ناخالص داخلی آن و کمک‌های داوطلبانه. کشورها بر محل صرف کمک‌های داوطلبانه کنترل بیشتری دارند. دکتر ونهام معتقد است کاهش تولید ناخالص داخلی کشورها تحت تاثیر رکود حاصل از بحران همه‌گیری ویروس کرونا تاثیر بالاتری بر منابع مالی در اختیار سازمان بهداشت جهانی خواهد داشت. زیرا کاهش تولید ناخالص داخلی، سهم کمک مالی کشورها را کم می‌کند. یکی از محققان ارشد می‌گوید جدا شدن آمریکا از سازمان بهداشت جهانی سبب تغییر حوزه تمرکز این سازمان خواهد شد. پکن این سازمان را به سمت تمرکز بر کشورهای در حال توسعه پیش خواهد برد و تلاش خواهد کرد مقررات و استانداردهای آن را به نفع کشورهای یاد شده تغییر دهد.
یکی دیگر از دلایل آنکه سازمان بهداشت جهانی نباید خیلی نگران تغییر ساختار قدرت باشد این است که چین در مسیر تبدیل شدن به یک قدرت علمی و فناوری در حرکت است. چین در حال منتشر کردن تحقیقات علمی بسیار معتبر درباره ویروس کرونا با سرعتی بسیار بالاست و نیز جایگاه این کشور در رتبه‌بندی بین‌المللی تحقیقات در تمامی زمینه‌ها به سرعت در حال ارتقا است. دانشمندان چینی در نشریات بسیار معتبر غربی نظیر ژورنال دارویی انگلستان مقاله منتشر می‌کنند و یک تحقیق انجام شده از سوی بنیاد ملی علوم آمریکا در سال ۲۰۱۸ نشان می‌دهد، با آنکه آمریکا همچنان بیشترین بودجه تحقیق و توسعه را در جهان دارد، یعنی حدود ۵۰۰ میلیارد دلار در سال، چین با ۴۰۰ میلیارد دلار در این فهرست در جایگاه دوم قرار گرفته است.
با توجه به میزان بالای بودجه‌ای که چین برای نوآوری علمی اختصاص می‌دهد و فرآیند انتخاب نیروهای نخبه، این کشور به سرعت در حال رسیدن به آمریکاست. درباره افزایش روز افزون سلطه چین در دنیای علم نگرانی‌های بزرگ وجود دارد. درباره اینکه آیا می‌توان به علمی که از این کشور با حکومت خودکامه منتشر می‌شود اعتماد کرد یا نه پرسش‌های متعددی مطرح است. اما محققان می‌گویند تمام کشورها، هر یک به اندازه‌ای، علم را سیاسی کرده‌اند. جدا شدن آمریکا از سازمان بهداشت جهانی یک ضربه به این سازمان است، اما نه یک ضربه غیرقابل جبران. این سازمان به میزان قابل ملاحظه لطمه نخواهد خورد. آنها به‌جای نگرانی، کارهای بهتری برای انجام دادن دارند. آنها تلاش می‌کنند بر مقابله با شیوع بیماری‌ها و نجات جان انسان‌ها تمرکز کنند.
