ریسک موج دوم کرونا
در این نشست ویدئویی، وزیر نفت الجزایر که رئیس کنونی اوپک است به اعضا هشدار داد که تا ماه دیگر یعنی میانه سال‌جاری میلادی، ذخیره نفت به ۵/ ۱ میلیارد بشکه خواهد رسید. به رغم پیشرفت‌هایی که تاکنون برای حمایت از بازار صورت گرفته نمی‌توان احساس راحتی کرد و چالش‌هایی که پیش روست همچنان بزرگ است. وزیر نفت عربستان نیز گفت: «همه ما برای رسیدن به جایی که اکنون در آن هستیم فداکاری‌هایی کرده‌ایم. هنوز از کاهش قیمت فروش آتی نفت آمریکا به زیر صفر در ماه آوریل دچار شوک هستم.» وزیر نفت روسیه نیز آوریل را بدترین ماه بازار نفت در تاریخ نامید. روز شنبه وزیر انرژی آمریکا در یک توییت از اقدام اوپک‌پلاس ستایش کرد و این اقدام را برای ثبات بازار نفت در زمانی که تقاضا درحال افزایش است و اقتصادها در مسیر بازگشایی درحرکت هستند مناسب دانست.
تصمیم اوپک‌پلاس به تایید تمامی اعضا رسید و یک تصمیم شجاعانه محسوب می‌شود. اما درباره آنچه در آینده در بازار نفت رخ خواهد داد، نگاه‌های گوناگونی وجود دارد. کارشناس ارشد شورای روابط خارجی آمریکا می‌گوید: «تصمیم اوپک‌پلاس صرفا تمدید یک‌ماهه‌مدت اجرای کاهش ۷/ ۹ میلیون بشکه‌ای عرضه نفت است. این کاهش به اندازه‌ای بود که از افت قیمت‌ها جلوگیری کند و اجازه ندهد بحران در سیستم مالی جهان به‌وجود آید، اما میزان کاهش به اندازه‌ای نبوده که سبب رشد قابل ملاحظه قیمت‌ها شود. واقعیت این است که افزایش شدید قیمت‌ها یک مانع برای رونق اقتصاد جهان است. از آنجا که ابهام‌هایی عمیق و فراگیر وجود دارد اوپک‌پلاس یک تصمیم محافظه‌کارانه گرفت. هیچ‌کس نمی‌داند در آینده چه میزان بر عرضه نفت افزوده خواهد شد و مصرف چقدر بالا خواهد رفت. درباره شروع موج دوم همه‌گیری ویروس کرونا نیز قطعیتی وجود ندارد.»
ژاک روسو، مدیر یک شرکت مشاوره‌ای انرژی می‌گوید: «اگر تقاضا قوی باشد کشورهایی نظیر روسیه مایلند بر تولید خود بیفزایند بنابراین نمی‌خواهند در یک توافق بلندمدت وارد شوند که دست آنها را برای تغییر میزان تولید می‌بندد. درباره رشد تقاضا ابهام‌های فراوانی وجود دارد.» اوپک‌پلاس در ماه آوریل توافق کرد برای دو ماه یعنی ماه گذشته و ماه جاری، به میزان ۷/ ۹ میلیون بشکه از عرضه خود بکاهد تا به رشد قیمت‌ها کمک کند. قرار بود از ماه آینده تا پایان سال‌جاری میزان کاهش ۷/ ۷ میلیون بشکه باشد. اقدام روز شنبه اوپک‌پلاس یک اقدام موقت بود تا اعضا فرصت داشته باشند به بررسی شرایط بازار بپردازند و تصمیم‌های بعدی را اتخاذ کنند. همچنین در نشست یاد شده از عراق و چند عضو دیگر اوپک که به‌طور کامل به توافق کاهش عرضه پایبند نبوده‌اند، قول گرفته شد تغییر رویه دهند تا اثر تصمیم‌های اوپک‌پلاس بیشتر شود. تصمیم گرفته شد این کشورها طی ماهای آینده عدم پایبندی خود به توافق کاهش عرضه را جبران کنند.
بررسی بلومبرگ در ابتدای ماه جاری میلادی نشان داده عراق در ماه گذشته تنها ۴۲ درصد به سهمیه خود پایبند بوده و در مجموع، اوپک‌پلاس ماه قبل عرضه نفت خود را با ۸۴/ ۵ میلیون بشکه کاهش به ۶/ ۲۴ میلیون بشکه در روز رسانده که پایین‌ترین میزان از سال ۲۰۰۲ است و میزان پایبندی به کاهش عرضه ۷۷ درصد بود. حال اگر عراق و دو کشور دیگر که به این برنامه پایبندی کامل نداشته‌اند تغییر رویه دهند به رشد قیمت‌ها کمک خواهد شد. کارشناسان معتقدند تحولاتی که در ماه‌های آینده در بازار نفت رخ داد، تحت تاثیر میزان پایبندی اوپک‌پلاس به کاستن از عرضه به میزان مورد توافق قرار دارد.
عربستان و روسیه به‌عنوان اعضای اثرگذار گروه اوپک‌پلاس باید نقش متوازن‌کننده را در بازار نفت ایفا کنند. از این سو قیمت‌ها باید بالا برده شود تا وضعیت بودجه‌ای کشورهای صادرکننده نفت، نگران‌کننده نشود و از سوی دیگر نباید قیمت‌ها به بالاتر از ۵۰ دلار برسد زیرا در این حالت تولیدکنندگان نفت شیل در ایالات‌متحده و تعداد دیگری از کشورها به سمت افزودن بر تولید حرکت خواهند کرد. بسیاری از آنها به دلیل افت قیمت و زیان‌ده بودن فعالیت‌ها، عملیات خود را متوقف کرده‌اند. مشکل این است که حتی قیمت ۵۰ دلاری برای نفت سبب مشکلات بودجه‌ای برای بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت می‌شود و آنها را به سمت رعایت نکردن برنامه کاهش عرضه پیش می‌برد. به همین دلیل یکی از اقداماتی که باید در آینده انجام شود، افزایش نظارت بر عملکرد صادرکنندگان نفت است که بر ثبات بازار در ماهای آینده خواهد افزود.
رشد هفته‌های اخیر قیمت نفت حاصل دو عامل یعنی اقدام اوپک‌پلاس در کاستن از عرضه و کاهش اجباری تولید نفت در آمریکاست. کارشناسان نسبت به افزایش معقول قیمت نفت به‌ویژه حفظ ثبات در قیمت‌ها خوش‌بین هستند. آنچه در هفته‌های گذشته در بازار نفت رخ داده حرکت قیمت‌ها و تولیدکنندگان در مسیر صحیح بوده و اگر تصمیم‌های تولیدکنندگان در آینده بر مبنای تحولات درحوزه تقاضا، معقول باشد، بسیاری از نگرانی‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بزرگ رفع خواهد شد. در هفته‌ها و ماه‌های آینده تحولاتی درحوزه‌های عرضه و تقاضا رخ خواهد داد و لازم است برای حفظ ثبات بازار اقداماتی انجام شود. قیمت نفت هنوز نسبت به قبل از شروع سقوط بسیار پایین‌تر است. اما در هفته‌های آینده اخباری که از شاخص‌های اقتصادی آمریکا و جهان منتشر می‌شود بر قیمت‌ها اثرات بزرگ خواهد داشت. اگر این گزارش‌ها مانند گزارش اخیر وزارت کار آمریکا مثبت باشد، قیمت‌ها حمایت خواهد شد.
اوایل ماه مارس قیمت هر بشکه نفت آمریکا در محدوده ۴۶ دلار قرار داشت، اما خبر به توافق نرسیدن اوپک و روسیه بر سر کاستن از عرضه سبب شد قیمت‌ها با سرعت کاهش یابد. حالا که شاهد تحولات مثبت در بازار هستیم باید برای دگرگونی‌های جدید آماده بود. بسیاری از شرکت‌های نفتی با قیمت‌های کنونی سودی از فعالیت‌های خود کسب نمی‌کنند و حتی عربستان و روسیه برای متوازن کردن بودجه خود به قیمت‌های بالاتر از ۵۰ دلار در هر بشکه نیازمند هستند. به همین دلیل بسیاری از تحلیلگران معتقدند قیمت‌های پایین کنونی برای مدت طولانی ماندگار نخواهند بود. می‌توان گفت سرعت رشد تقاضا عاملی بسیار مهم است. اگر آن‌طور که اکنون تصور می‌شود شرایط اقتصاد جهان از نیمه دوم سال‌جاری میلادی بهتر شود و مصرف‌کنندگان بار دیگر به مصرف بپردازند، تقاضا رشدی مناسب خواهد داشت و همزمان با کاهش ذخیره نفت در مخازن مازاد عرضه کاهش می‌یابد و ممکن است در سه ماه چهارم سال‌جاری میلادی شاهد کسری عرضه باشیم. البته در سه ماه سوم فعالیت تولیدکنندگان نفت شیل در آمریکا بیشتر خواهد شد، اما همزمان بر مصرف افزوده می‌شود. در نتیجه پیش‌بینی می‌شود از ذخیره نفت در مخازن کاسته شود به ویژه در سه ماه چهارم امسال شاهد این تحول خواهیم بود. اگر رشد قیمت‌ها ادامه یابد بر تولید نفت شیل نیز افزوده می‌شود و قیمت‌ها عموما تحت تاثیر میزان تقاضا قرار خواهد داشت. یک ریسک مهم، شروع موج دوم همه‌گیری ویروس کرونا در پاییز و زمستان است.
