نمایش انتخاباتی

استاد جامعه‌شناسی و علوم‌سیاسی دانشکده علوم‌اجتماعی و اقتصادی مسکو می‌گوید: «از لحاظ رویه‌های قانونی، کل برنامه همه‌پرسی هفته گذشته بی‌معناست، اما این اصلا یک رویه بی‌فایده نیست زیرا سیستم روسیه در دوران حکمرانی پوتین، به نمایش حمایت عمومی برای ایجاد مشروعیت درباره تصمیم‌هایی که او از پیش اتخاذ کرده وابسته است. این یک تئاتر است اما یک تئاتر بسیار مهم. سیستم، به نمایش حمایت عمومی حتی هنگامی که از آن برخوردار نیست نیازمند است. همه‌پرسی هفته قبل تکنیک‌های نمایشی پوتین را در بوته آزمایش قرار می‌دهد.»

هفته گذشته روز سه‌شنبه پوتین سعی کرد مردم را مطمئن کند که نظرشان مهم است. این درحالی است که تغییرات در قانون‌اساسی از پیش به اجرا گذاشته شده و متن قانون‌اساسی اصلاح شده منتشر شده و در کتابفروشی‌ها به فروش می‌رسد. پوتین در سخنان خود گفت: «نظر تک‌تک شما بسیار مهم است.»

از لحاظ نظری مردم می‌توانستند به اصلاحات پیشنهاد شده در قانون‌اساسی رای منفی بدهند و پوتین قول داده بود به تصمیم آنها احترام بگذارد. البته سازمان گولوس که یک سازمان مستقل نظارت‌کننده بر انتخابات است اعلام کرده بود احتمال آنکه نتیجه همه‌پرسی با آنچه پوتین می‌خواست در تضاد باشد بسیار کم بود. تبلیغات یک سویه رسانه‌های دولتی و همکاری سازمان‌های عظیم دولتی، شانسی برای ابراز مخالفت مردم باقی نمی‌گذاشت. موارد متعددی از اثرگذاری سیاست‌های دولت بر رسانه‌های کوچک و بزرگ و سازمان‌های روسیه برای جهت‌دهی به آرای مردم وجود دارد.

طی هفته‌های قبل از برگزاری همه‌پرسی تعداد بسیار زیادی از شخصیت‌های معروف روسیه که برای درآمد و موقعیت شغلی خود به دولت وابسته هستند از جمله هنرپیشه‌ها، موسیقیدان‌ها و صاحبان سمت‌های دولتی، در تلویزیون دولتی حاضر می‌شدند و از مردم می‌خواستند در رای‌گیری شرکت کنند. نکته جالب توجه این است که هیچ یک از آنها به هدف اصلی برگزاری همه‌پرسی یعنی اصلاح قانون‌اساسی برای ایجاد امکان باقی ماندن ولادیمیر پوتین در قدرت تا سال ۲۰۳۶ یعنی عملا تا پایان عمر اشاره نمی‌کرد. آنها در عوض بر دیگر تغییرات در نظر گرفته شده از جمله اصلاح سیستم تامین اجتماعی، تقویت ارزش‌های خانوادگی، حمایت از حیوانات، زبان روسی و ... تاکید می‌کردند.

در همه‌پرسی هفته پیش سیستم رای‌گیری یعنی لزوم انتخاب «بله یا خیر» به این معنا بود که هر کس برای کشته شدگان روسیه در جنگ جهانی دوم احترام قائل بود رای «آری» می‌داد و با این رای به پوتین که اکنون ۶۷ ساله است اجازه می‌داد حداقل تا ۸۳ سالگی در کرملین باقی بماند.

مانند تمامی انتخابات‌های دیگر، گزارش‌هایی از تقلب در روند برگزاری انتخابات ارائه شده است اما موضوع بسیار مهم‌تر بسیج جمع‌های عظیم از مردم برای حضور در انتخابات است. اینها کسانی هستند که زندگی‌شان به طرفداری از کرملین وابسته است. کارمندان کتابخانه‌های عمومی در سن‌پترزبورگ از این شکایت داشتند که به ایشان دستور داده شده رای ‌دهند.