توسعه جنگ‌های نیابتی
دخالت ترکیه در این درگیری‌ها، سبب پیچیده‌تر شدن شرایط شده است. آنکارا این‌بار برخلاف درگیری‌های قبل که خواستار رفع تنش‌ها می‌شد، کاملا از جمهوری‌آذربایجان حمایت کرده و برخی اخبار حاکی است نیروهای ترکیه در درگیری‌ها مشارکت کرده‌اند. مقامات ارمنستان ادعا کرده‌اند یک جنگنده این کشور توسط جنگنده اف۱۶ ترکیه سرنگون شده، اما ترکیه و جمهوری‌آذربایجان این ادعا را رد کرده‌اند. یک نکته مهم این است که ارمنستان و ترکیه یکدیگر را به وارد کردن جنگجویان مزدور به خطوط نبرد متهم کرده‌اند. گاردین در گزارشی آورده است، عده‌ای از جنگجویان سوریه از استان ادلب، یعنی استانی که ترکیه در آن کنترل قابل‌ملاحظه‌ای دارد، در هفته‌های اخیر به استخدام درآمده‌اند تا برای یک شرکت خصوصی ترکیه که در جمهوری‌آذربایجان فعالیت می‌کند کار کنند. بنابر اعلام منابع نشریه گاردین، هفته قبل حدود ۲۰ نفر از این جنگجویان در ناحیه قفقاز کشته شده‌اند. آنکارا این ادعا را رد کرده و دولت ارمنستان را متهم کرده از نیروهای مسلح حزب کارگران کردستان برای کمک به آموزش نیروهای ارمنستانی در ناگورنوقرهباغ استفاده کرده است.
صرف‌نظر از درست یا غلط بودن این‌گونه ادعاها، منطقه ناگورنوقرهباغ تحت‌تاثیر خصومت‌های سیاسی و نژادی قرار دارد. همچنین تحولات اخیر در این منطقه به ظهور پدیده استفاده از جنگجویان مزدور در مناطق مورد مناقشه در قرن ۲۱ اشاره دارد. ترکیه با اقدامات خود در واقع یک قالب برای استخدام جنگجویان سوریه جهت جنگ‌های نیابتی خود به‌وجود آورده است. این کشور صدها تن از این جنگجویان را به لیبی منتقل کرد تا به دولت این کشور کمک کنند با شورشیان بجنگند. نقش‌آفرینی آشکار ترکیه در مناقشه بین دو جمهوری ارمنستان و آذربایجان یک اقدام دیگر ترکیه در زمینه رویارویی‌های ژئوپلیتیک است که رجب‌طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور آغاز کرده است. این مجموعه از دخالت‌ها شامل ورود به جنگ داخلی لیبی، کمک به شورشیان شمال‌غرب سوریه، ورود به مناقشه دریایی در شرق مدیترانه و شدت بخشیدن به جنگ دیرینه با جدایی‌طلبان کرد است که در طول مرزهای سوریه و عراق مستقر هستند.
خبرنگاران چندی پیش اعلام کردند اکثر جنگجویان سوریه در لیبی در استخدام ترکیه هستند. ترکیه از نیروهای شبه‌نظامی داخل سوریه که با بشار اسد مخالفند حمایت می‌کند. آنکارا همچنین بزرگ‌ترین حامی مالی دولت لیبی است. این دولت که به دولت توافق ملی مشهور است از سوی سازمان‌ملل به رسمیت شناخته شده است. اما ترکیه در حوزه فعالیت‌هایی که ذکر شد تنها نیست. گروه واگنر که یک شرکت خصوصی امنیتی روسیه مرتبط با کرملین است در تعداد زیادی از مناقشات سراسر جهان از شرق اوکراین گرفته تا سوریه و لیبی جنگجویان مزدور را مستقر کرده است. همچنین جنگجویان سودانی اغلب با حمایت امارات نقش نیروهای پیاده را در جنگ یمن و لیبی ایفا کرده‌اند. گزارش شده است که صدها جنگجوی سوری که با روسیه ارتباط دارند، برای حمایت از خلیفه حفتر، فرمانده شورشیان لیبی که علیه دولت این کشور عملیات‌های مسلحانه انجام می‌دهند استخدام شده‌اند. چند ماه پیش حملات آنها علیه دولت لیبی با کمک ترکیه ناکام ماند.
گزارش جدید سازمان ملل از ۳۳۸ پرواز ترابری نظامی روسیه از سوریه به لیبی در پشتیبانی از گروه واگنر حکایت دارد. این گروه از خلیفه‌حفتر حمایت می‌کند. در این گزارش آمده است روسیه، امارات، قطر، ترکیه و اردن در حال نقض تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه لیبی هستند و به طرف‌های درگیر در این کشور تجهیزات نظامی می‌دهند. واقعیت این است که مردم عادی سوریه به استخدام گروه‌های نظامی درمی‌آیند.
در دورانی که اقتصاد سوریه و ارز ملی آن سقوط کرده، رد کردن پیشنهادهای جذاب مالی در ازای رفتن به لیبی برای جنگ دشوار است. این پیشنهادها شامل پرداخت دو هزار دلار در ماه است و اگر فرد استخدام‌شده کشته شود، هزاران دلار به بازماندگان او در سوریه پرداخت خواهد شد. یک دهه پیش همه‌چیز در سوریه دچار فروپاشی شد و مشکلات اقتصادی عاملی بود برای ورود جنگجویان اسلامگرا به آشوب جنگ سوریه. حالا عده‌ای از این جنگجویان در حال انتقال به منازعات جدید هستند که از سوی کشورهای رقیب برپا شده است.
یکی از کارشناسان ارشد بنیاد کارنیج می‌گوید تعداد زیاد جنگجویان سوریه در کشورهایی نظیر لیبی، نشان‌دهنده یک روند بین‌المللی به سمت برون‌سپاری نیروهای نظامی است. انقلاب‌های شکست‌خورده، جنگ‌های داخلی در آفریقا و خاورمیانه و رشد شرکت‌های خصوصی نظامی زمینه را برای جنگ‌های نیابتی قدرت‌های جهانی در کشورهای دچار آشوب فراهم کرده است. این جنگجوها در ازای دریافت پول برای جنگ در دیگر کشورها به استخدام درمی‌آیند. شاید درگیری‌ها در ناگورنوقرهباغ یک فرصت جدید برای جنگ نیابتی باشد. مقامات روسیه خواستار آتش‌بس شده‌اند تا از تنش‌ها کاسته شود، اما کارشناسان می‌گویند ممکن است بر تنش‌ها افزوده شود، زیرا ترکیه توازن ظریف قدرت را برهم می‌زند. اگر تنش‌های کنونی در ناگورنوقرهباغ به خارج از این منطقه کشیده شود، ممکن است ترکیه و روسیه خود را در سومین جنگ نیابتی در مقابل هم ببینند. تحلیلگر ترکیه‌ای در مصاحبه با فایننشال‌تایمز گفته است اگر درگیری‌ها به ناگورنو قره‌باغ محدود نماند، یک دوره دشوار در تقابل ترکیه و روسیه آغاز خواهد شد. دو کشور از پیش در سوریه و لیبی در برابر هم قرار گرفته‌اند.
