خطر تضعیف دموکراسی
در هر حال کلیپ یاد شده به سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد طوری که طی چند روز، ۲۰ میلیون نفر در توییتر آن را مشاهده کردند. در واقع این کلیپ به یک ابزار برای تقویت نظریه توطئه تبدیل شد که طبق آن تقلب گسترده در انتخابات به این معناست که انتخابات از دونالد ترامپ دزدیده شده است. این ادعا پیوسته از سوی ترامپ و گروهی از اینفلوئنسرهای راستگرای هوادار او تکرار و تقویت شد. در روزهای پس از انتخابات، شایعه‌هایی با محتوای مشابه در پلت‌فرم‌های اینترنتی و رسانه‌های راستگرا پخش شده و ایده رخ دادن تقلب در انتخابات را تقویت کرده است. در عمل بایدن در انتخابات پیروز شده و تعداد آرای عمومی او حداقل ۵ میلیون بیشتر از ترامپ است. تعداد آرای الکترال او نیز بسیار بالاتر از ترامپ است.
مسوولان امنیت انتخابات آمریکا اعلام کرده‌اند انتخابات اخیر یکی از سالم‌ترین انتخابات در تاریخ آمریکا بوده است اما ادعاهای مربوط به تقلب در انتخابات همچنان پخش می‌شود و محققان می‌گویند این روند نشانه‌ای است از اینکه اصول بنیادی مبارزات انتخاباتی احتمالا برای همیشه دگرگون شده است. یکی از محققان «گروه لاجیکالی» گروهی که برای مقابله با انتشار عمومی اطلاعات غلط و گمراه‌کننده تشکیل شده می‌گوید: «از سال ۲۰۱۶ تاکنون صحنه سیاسی تغییر کرده است به این معنا که اطلاعات غلط و گمراه‌کننده که عمدا برای اثرگذاری بر آرا منتشر می‌شود نقشی بزرگ در نتیجه انتخابات دارد. در واقع نظریه‌های توطئه بر آرا اثرات تعیین‌کننده‌ای دارند.»
آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا معتقدند سال ۲۰۱۶ بخش اعظم اطلاعات غلط و گمراه‌کننده که با هدف اثرگذاری بر انتخابات منتشر شد از روسیه نشأت گرفت. این بخشی از جنگ اطلاعاتی است که آژانس‌های دولتی و رسانه‌های اجتماعی تلاش کردند قبل از انتخابات امسال خود را برای آن آماده کنند. اما امسال تاکنون هیچ کارزار خارجی بزرگی برای اثرگذاری بر انتخابات سوم نوامبر شناسایی نشده است. در عوض، خود آمریکایی‌ها به انتشار اخبار غلط و گمراه‌کننده آن هم در ابعاد وسیع اقدام کردند. تحلیل انجام شده از سوی «سیگنال لبز» که یک پلت‌فرم رسانه‌ای است نشان می‌دهد طی یک هفته پس از انتخابات ۷/ ۴ میلیون ارجاع به تقلب در انتخابات در رسانه‌های اجتماعی صورت گرفته و بسیاری از این ارجاع‌ها به ایالت‌های سرنوشت‌ساز مربوط بوده است.
پست‌هایی که در آنها استدلال شده آرای ترامپ از میان برده شده، در بسیاری از موارد دو بار به نفع بایدن رای داده شده، برخی آرا از سوی افراد درگذشته ثبت شده و... فراوان است. در برخی پست‌ها آمده بود در دستگاه‌های شمارش آرا و نرم‌افزار آن دستکاری شده است. در برخی پست‌ها نیز کل انتخابات یک عملیات برای نشان دادن نحوه دستکاری شدن انتخابات از سوی دموکرات‌ها توصیف شده است. یکی از محققان می‌گوید: «در انتخابات امسال شاهد بودیم که ادعاهای داخلی می‌تواند بسیار موثر و مخرب باشد.»
اما نظریه‌های توطئه در خلأ پدید نیامده‌اند. محققان دانشگاه نیویورک به این نتیجه رسیده‌اند که گروه‌ها یا نامزدهای جمهوری‌خواه از ماه ژوئیه حدود ۲۱۰ هزار دلار صرف درج ۳۵۰ تبلیغ در شبکه اجتماعی فیس‌بوک کرده‌اند که در آنها از واژه‌های تقلب، سرقت و فریب استفاده شده است. این تبلیغات میلیون‌ها بازخورد داشته و نشان داده که حزب جمهوری‌خواه خود را برای به چالش کشیدن نتیجه انتخابات آماده کرده بود. مسوول بخش استراتژی و تحقیقات در موسسه فرت درفت می‌گوید: «آنچه ما به‌طور کامل در آن ناکام بوده‌ایم جدی گرفتن پنج ماه انتشار پیام از سوی رئیس‌جمهور و اطرافیان او برای اثرگذاری بر انتخابات است. آنها تلاش کردند این پیام را به مخاطبان منتقل کنند که هر آنچه افتاده فریب بوده است.» دیدگاه‌های ترامپ همچنین از سوی شبکه‌ای از مقامات نزدیک به او از جمله مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا منتشر شده است و این روند سبب شده پیام مورد نظر ترامپ اثرات بزرگ‌تری در بر داشته باشد. برخی شخصیت‌های راستگرا و پرطرفدار در توییتر کاربران را به عضویت در یک گروه در فیس‌بوک به نام «سرقت را متوقف کنید» سوق دادند. تلاش‌های آنها سبب شد هر ۱۰ ثانیه هزار نفر در گروه یاد شده عضو شوند که البته فیس‌بوک این گروه را حذف کرد. استاد دانشگاه استنفورد که قبلا مسوول امنیت اطلاعات شرکت فیس‌بوک بوده می‌گوید: «تعداد اندکی از افراد در شبکه‌های اجتماعی تعداد بسیار زیادی دنبال‌کننده دارند. این افراد می‌توانند دیدگاه‌های موردنظر خود را به شکل گسترده منتشر کنند و اثرگذار باشند.» فیس‌بوک دو هفته پیش شبکه‌ای از صفحات را که همگی به استیو بانون، استراتژیست پیشین ترامپ وابسته بودند بست. این صفحات هویت خود را مخفی کرده بودند و برای آنکه وانمود کنند طرفداران زیادی ندارند از برخی ابزارها استفاده می‌کردند.
آنچه در هفته‌ها و ماه‌های اخیر در ارتباط با انتخابات، در شبکه‌های اجتماعی رخ داده نشان می‌دهد این شبکه‌ها تا چه حد می‌توانند اثرگذار باشند و امکان سوءاستفاده از آنها برای تغییر دیدگاه رای‌دهندگان کاملا وجود دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند شناسایی و حذف محتواهای گمراه‌کننده و اشتباه جزو مسوولیت‌های شبکه‌های اجتماعی بزرگ از جمله فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب است. این شبکه‌ها برای جلوگیری از انتشار محتوای گمراه‌کننده و اشتباه مدتی است از برچسب‌های هشدار برای ادعاهای بی‌اساس استفاده می‌کنند تا از انتشار گسترده چنین اطلاعاتی جلوگیری شود. جمهوری‌خواهان شبکه‌های اجتماعی یاد شده را به سانسور متهم و آنها را به تصویب مقررات محدود‌کننده در آینده تهدید کرده‌اند.
اخیرا شاهد رشد اپلیکیشن‌های «آزادی بیان» در قالب رسانه اجتماعی بوده‌ایم که در آنها محتواها بسیار کم‌محدود یا تعدیل می‌شوند. همچنین برخی خبررسان‌ها نظیر نیوزمکس یا شبکه خبری وان آمریکا پدید آمده‌اند. به‌طور ویژه تیم کارزار ترامپ سایت شبکه اجتماعی پارلر را تبلیغ کرده و طی روزهای گذشته تعداد مراجعه‌کنندگان به آن به سرعت افزایش یافته است. برخی صاحب‌نظران معتقدند انتخابات ریاست‌جمهوری امسال یک انتخابات با ویژگی‌های بارز بود. یکی از مدیران گروه استند توگدر می‌گوید: «اصلا خوب نیست سیاستمداران صرف‌نظر از گرایش‌های سیاسی‌شان، دروغ بگویند اما من به قدرت نهادهای آمریکایی ایمان دارم.» اما عده‌ای هشدار داده‌اند که تضعیف اعتماد به روندهای رای‌گیری اثرات بلندمدت بسیار فاجعه‌باری برای دموکراسی خواهد داشت. یکی از تحلیلگران می‌گوید: «جمهوری‌خواهان برای منافع کوتاه مدت خود اقدامات اخیر را انجام داده‌اند اما آنچه اتفاق می‌افتد از میان رفتن اعتماد مردم به انتخابات‌هاست. این بی‌اعتمادی در بلندمدت به سود جمهوری‌خواهان نخواهد بود.»
