راز پاکت‌های قرمز چینی
یکی از کارشناسان بانکی می‌گوید: «طرز فکر سیاست‌گذاران چینی در حوزه ارز دیجیتالی بسیار پیشرو است. آنها در این زمینه به مسائلی فکر می‌کنند که دیگر سیاست‌گذاران در کشورهای دیگر هنوز مورد توجه قرار نداده‌اند. یوآن دیجیتالی سبب می‌شود همه تراکنش‌ها زیر نظر بانک مرکزی چین قرار گیرد.» یوآن دیجیتال بخشی از برنامه‌های بزرگ‌تر چین در حوزه ارز ملی این کشور است. پکن امیدوار است این فناوری به توسعه استفاده از یوآن در جهان و کاهش سلطه دلار کمک کند. اگرچه کارشناسان بانکی می‌گویند در مراحل ابتدایی، تمرکز بر استفاده از یوآن دیجیتالی در اقتصاد داخلی چین است، اما به احتمال زیاد در آینده نه چندان دور از آن در حوزه تجارت خارجی استفاده خواهد شد. اما اهداف دیگر ایجاد ارز دیجیتالی در چین با آنچه در دیگر کشورها برای ایجاد چنین ارزهایی در نظر گرفته شده بسیار متفاوت است. در چین پروژه ارز دیجیتالی بخشی از برنامه حزب کمونیست برای حفظ کنترل بر جامعه و اقتصاد است. یک هدف توسعه فناوری ارز دیجیتالی، گسترش نظارت دولت بر شهروندان است.
یوآن دیجیتالی چین، ارز دیجیتالی بانک مرکزی این کشور است و این ارز از بسیاری جهات با ارزهای دیجیتالی رمزگذاری شده نظیر بیت‌کوین کاملا متفاوت است. ارزهای دیجیتالی رمزگذار شده، اغلب غیرمتمرکز هستند یعنی از سوی یک کشور ایجاد و پشتیبانی نمی‌شوند. اما یوآن الکترونیکی بخشی از ساختار بالا به پایین چین است. این یوآن از سوی بانک مرکزی ایجاد و کنترل می‌شود و تمامی مسائل مربوط به آن تحت نظارت بانک مرکزی است. فرمت دیجیتالی یوآن، بانک مرکزی چین را قادر می‌کند تمامی تراکنش‌های افراد و نهادها را ردیابی کند. پکن قصد دارد از این ویژگی برای مبارزه با پولشویی، فساد مالی و تامین مالی تروریسم در داخل کشور استفاده کند. این کار از طریق تقویت سیستم از پیش قدرتمند نظارتی حزب کمونیست انجام می‌شود.
تحلیلگران می‌گویند پکن همچنین امیدوار است از این سیستم ارز دیجیتالی به‌عنوان ابزاری برای اعمال کنترل بر صنعت فین‌تک چین و بازار عظیم پرداخت الکترونیکی این کشور استفاده کند. در حال حاضر این بازار تحت کنترل شرکت‌های بزرگ خصوصی نظیر گروه انت و تانسانت است. دولت چین از پیش در حوزه‌های گوناگون تلاش برای محدود کردن قدرت شرکت‌های جدید ارائه‌کننده خدمات پرداخت را آغاز کرده است. لغو شدن برنامه عرضه اولیه شرکت انت در پایان سال گذشته میلادی یک نمونه از اثر‌گذاری دولت چین بر فعالیت این شرکت‌هاست. سامانتا هافمن، تحلیلگر ارشد موسسه سیاست‌گذاری استراتژیک استرالیا می‌گوید: «کنترل اجتماعی برای پکن یک اولویت است و راه‌اندازی یوآن دیجیتال با همین هدف انجام می‌شود.» استراتژی پکن، گسترش استفاده از یوآن دیجیتال از طریق توزیع این ارز در سطح شهرها در سال جاری و سال آینده است. به این ترتیب در زمان برگزاری المپیک زمستانی سال ۲۰۲۲، استفاده فراگیر از یوآن دیجیتالی امکان‌پذیر خواهد بود. این جدول زمانی پکن را در مقایسه با بسیاری از دولت‌های دیگر که راه‌اندازی ارز دیجیتال خود را آغاز کرده‌اند جلوتر قرار می‌دهد. در نظرسنجی از بیش از ۶۰ بانک مرکزی که سال گذشته از سوی بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی انجام شد حدود ۶۰ درصد آنها اعلام کردند در حال تحقیق درباره ارز دیجیتالی هستند. سال ۲۰۱۹ تنها ۴۲ درصد آنها در این مسیر قرار داشتند. ۱۴ درصد بانک‌های مرکزی در حوزه راه‌اندازی ارز دیجیتالی مراحلی را طی کرده‌اند. در چین مثل دیگر کشورها، اثرات فراگیر شدن ارز دیجیتالی بزرگ خواهد بود. ماجرا فقط این نیست که یوآن دیجیتالی جایگزین پول نقد می‌شود. یوآن دیجیتالی همچنین زمینه‌ساز شکل گرفتن یک سیستم پرداخت جدید است که جایگاه وی‌چت‌پی و علی‌پی و دو پلتفرم بسیار پرطرفدار و خصوصی که تحت مالکیت شرکت‌های انت و تانسانت هستند را تضعیف می‌کند. علت اصلی این است که یوآن دیجیتالی از سوی بانک‌های تحت مالکیت دولت مستقیما در کیف پول الکترونیک مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد و به این ترتیب کانال‌های پرداخت جدید پدید می‌آید که کانال‌های پرداخت علی‌پی و وی چت پی را دور می‌زنند. در برنامه‌های آزمایشی تاکنون مصرف‌کنندگان توانسته‌اند از طریق استفاده از دستگاه خودپرداز، یوآن الکترونیکی را برداشت و به کیف پول تلفن همراه هوشمند خود واریز کنند. سپس آنها با نزدیک کردن تلفن همراه خود به یک ابزار نقطه فروش که با یوآن الکترونیکی کار می‌کند پرداخت را برای خرید کالاهای مورد نظر خود انجام می‌دهند. این سیستم یک جایگزین کامل برای وی چت‌پی و علی‌پی است. طبق برخی تخمین‌ها این دو پلتفرم در مجموع در سرتاسر جهان ۹/ ۱میلیارد کاربر فعال دارند. معاون پیشین رئیس بانک چین که یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های دولتی این کشور است می‌گوید: «استفاده گسترده از یوآن دیجیتالی بر جایگاه شرکت‌های ارائه‌کننده خدمات پرداخت و مدل کسب سود آنها اثر می‌گذارد. علی‌پی و وی‌چت‌پی جزء این گونه پلت‌فرم‌ها هستند.» این یک موضوع کوچک نیست. دو پلتفرم یاد شده نه تنها ستون فقرات سیستم پرداخت‌های چین را تشکیل می‌دهند بلکه کسب و کار آنها از قیمت سهام شرکت تانسانت که یکی از ۱۰ شرکت بزرگ جهان با ارزش بازار ۹۲۰ میلیارد دلار است و شرکت علی بابا حمایت می‌کند.
این احساس که رواج یوآن دیجیتالی به زیان علی‌پی و وی‌چت‌پی است احساسی است که موضع‌گیری‌های رسانه‌های دولتی چین آن را تقویت می‌کنند. در این رسانه‌ها تاکید می‌شود که استفاده از یوآن الکترونیکی بهتر از دیگر سیستم‌های پرداخت است. یکی از مقامات یک بانک بزرگ دولتی چین می‌گوید: «یوآن الکترونیکی می‌‌تواند جایگزین پلت‌فرم‌های وی‌چت‌پی و علی‌پی شود، در نتیجه به آنها لطمه می‌زند. این احتمال وجود دارد که دولت از قدرت خود برای تبلیغ استفاده از یوآن دیجیتالی استفاده کند و این روشی برای کاهش انحصار در حوزه دسترسی به داده‌های مصرف‌کنندگان است که اکنون در اختیار شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه فناوری است.»
تحلیلگران دولت و بانک مرکزی چین پروژه یوآن دیجیتالی را به علل مختلف و برای رسیدن به اهداف گوناگون با قدرت پیش خواهند برد. دولت در این مسیر فضا را برای وی‌چت‌پی و علی‌پی تنگ خواهد کرد و موانع گسترش استفاده از یوآن الکترونیکی را برطرف می‌کند. استفاده از یوآن الکترونیکی به معنای قرار گرفتن تراکنش‌ها در معرض نظارت مستقیم بانک مرکزی چین است. بسیاری از مصرف‌کنندگان خارجی تمایلی ندارند تحت نظارت بانک مرکزی چین قرار گیرند و این یک مانع محسوب می‌شود. با این حال دولت چین با تمام توان تلاش می‌کند یوآن دیجیتالی را به ارزی بین‌المللی تبدیل کند. ماه گذشته چین توافقی برای همکاری با سیستم سوئیفت امضا کرد و هدف از این کار، توسعه استفاده از یوآن دیجیتالی است. اما تحلیلگران معتقدند روند رواج این ارز در داخل و به ویژه خارج چین بسیار زمان‌بر خواهد بود.
