در پی ردپای ویروس
دومین موضوع این است که طبق گزارش آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا، نوامبر سال ۲۰۱۹ سه تن از کارکنان انستیتو ویروس‌شناسی ووهان بیمار شدند و این اتفاق کمی قبل از شیوع کرونا رخ داد. آنها به بستری‌شدن نیاز پیدا کردند البته ما نمی‌دانیم به‌دلیل چه بیماری و نیز ما به نمونه‌ای از آزمایش‌های آنها در دوران بیماری یا نتیجه تست‌های آنتی‌بادی آنها پس از بیمار‌شدن دسترسی نداریم. در گزارش سازمان جهانی بهداشت در این زمینه که به داده‌های ارائه‌شده از سوی دولت چین متکی است، نتیجه‌ای متفاوت ارائه شده است. در این گزارش آمده است در برنامه نظارت بر سلامت کارکنان سه آزمایشگاه وروهان، هیچ تست مثبت آنتی‌بادی یا سابقه‌ای از بیماری شبیه کرونا در هفته‌های قبل از دسامبر سال ۲۰۱۹ مشاهده نشده است.
سومین موضوع این است که مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در ووهان که نهاد اصلی جلوگیری از شیوع ویروس‌ها و شناسایی آنهاست، دوم دسامبر سال ۲۰۱۹ محل آزمایشگاه خود را تغییر داد. در گزارش سازمان بهداشت‌جهانی که با همکاری مقامات چینی نوشته شده به این واقعیت اشاره شده و آمده است این تغییر مکان می‌توانسته در فعالیت‌های آزمایشگاه اختلال پدید آورده باشد. در این گزارش همچنین آمده است، آزمایشگاه یاد‌شده به نزدیکی بازار غذاهای دریایی هوانان منتقل شده؛ یعنی همان بازاری که تصور می‌شود نقشی بزرگ در شروع اولیه ویروس کرونا داشته است. طبق داده‌های ارائه‌شده از سوی مقامات چین این نقل مکان ۶ روز قبل از آن رخ داد که نخستین بیمار با نشانه‌های ابتلا به کرونا مشاهده شد.
در گزارش سازمان جهانی بهداشت آمده است او یک حسابدار بوده که برای یک شرکت خانوادگی کار می‌کرده و هیچ سابقه اثبات شده‌ای از حضور در اماکن پرجمعیت، بازار فروش گوشت تازه حیوانات یا سفر به حیات‌وحش نداشت. این واقعیت‌ها نشان می‌دهد احتمالا او ویروس را در شهر و از فرد دیگری گرفته است.
این سه رویداد همزمان، صحت نظریه سرایت ویروس کرونا از آزمایشگاه را تقویت می‌کنند. مقامات اطلاعاتی غربی که خبرگزاری سی‌ان‌ان با آنها صحبت کرده می‌گویند؛ آنها نه می‌توانند این ایده را رد کنند و نه تایید. این همزمانی‌ها احتمالاتی را مطرح می‌کند اما هیچ‌یک از شواهد و مدارک ثابت نمی‌کنند ویروس کرونا از آزمایشگاه سرایت کرده باشد. مدرک این شکل از نشت ویروس ممکن است وجود داشته باشد و به شکل فوق‌محرمانه در اختیار دولتی باشد که آن را دارد اما از آنجا که این مدرک منتشر نشده ما نمی‌توانیم فرض کنیم وجود دارد تا ثابت کنیم دولت چین درحال پنهان‌کردن یک واقعیت بزرگ است.
از سوی دیگر احتمال آنکه دولت چین چیزی را پنهان کرده نیز کمکی نمی‌کند. حتی تیم سازمان بهداشت‌جهانی که گزارش خود را با کمک مقامات چینی نوشته؛ گفته است که مایل بوده به اسناد و مدارک بهتر و بیشتری از جمله نمونه‌هایی از بانک خون بیمارستان از زمان شروع شیوع‌کرونا و داده‌های خام از استان هوبی درباره موارد احتمالی ابتلا در ماه‌های اکتبر و نوامبر دسترسی داشته باشد و با آنکه آنها چند ماه است اعلام کرده‌اند چنین تمایلی دارند دولت چین مدرکی به آنها نداده است.
درباره نظریه دیگر یعنی انتقال ویروس از حیوانات به انسان طی یک فرآیند طبیعی چه می‌توان گفت؟ نظریه سرایت ویروس از حیوان به انسان یک نظریه آشفته‌تر و پیچیده‌تر است و آن را نیز نمی‌توان به‌طور قطعی اثبات کرد. نظر پژوهشگران سازمان بهداشت‌جهانی و اکثر متخصصان در این زمینه یکسان است. به احتمال زیاد بیماری از خفاش‌ها و از طریق یک موجود دیگر که «حیوان واسط» نامیده می‌شود به انسان منتقل شده سپس انسان‌ها را دچار بیماری کرده است. اما چرا خفاش‌ها؟ یک نظریه این است که چون خفاش‌ها برای پرواز بال‌های خود را به سرعت تکان می‌دهند درجه حرارت بدن آنها بالاست. هنگامی که ویروسی به ما انسان‌ها منتقل می‌شود تب می‌کنیم؛ یعنی بدن درجه حرارت خود را بالا می‌برد تا مهاجم را نابود کند. ویروس‌ها در بدن خفاش‌ها می‌آموزند که با درجه حرارت بالاتر به عنوان استاندارد سازگار شوند بنابراین وقتی وارد بدن انسان می‌شوند سیستم دفاعی ما یعنی افزایش درجه حرارت بدن تاثیری روی آنها ندارد.
این همچنین به آن معناست که خفاش‌ها مخزن ویروس‌های قدرتمندی هستند که راز بقا را آموخته‌اند. برخی دانشمندان معتقدند این امکان وجود دارد که ویروس کرونا مستقیما از خفاش‌ها به انسان منتقل شده باشد. اکثر متخصصان می‌گویند این ویروس از طریق یک حیوان واسط یعنی موجودی دیگر که قبل از انتقال ویروس به انسان مبتلا شده به انسان منتقل شده است. در همین حیوان واسط است که احتمالا مسائل پیچیده‌تر شده است.
نزدیک‌ترین ویروس موجود در خفاش‌ها به ویروس کرونای منتقل شده به انسان ویروس RatG۱۳ است که انستیتو ویروس‌شناسی ووهان آنها را شناسایی کرد. دانشمندان فکر می‌کنند یک روش تبدیل آن به ویروس کرونا از طریق «فرآیند ترکیب مجدد» است.
فهمیدن اینکه چه وقت و کجا چنین اتفاقی افتاده بسیار دشوار است. چین اعلام کرده سال ۲۰۱۹ و احتمالا قبل از آن، به‌طور مرتب ۶۹گونه حیوانات را برای یافتن ویروس‌های نادر آزمایش کرده است. هر‌یک از این ۶۹گونه یا بسیاری دیگر که آزمایش روی آنها انجام نمی‌شده ممکن است محلی بوده که فرآیند ترکیب مجدد در آنها رخ داده و ویروس‌کرونا شکل گرفته است. در نظریه نشت ویروس از آزمایشگاه ووهان این باور وجود دارد که ویروس از طریق دستکاری و اقدام عمدی انسان طی برخی تحقیقات، به ویروس‌کرونا تبدیل شده است. دانشمندان برای درک بهتر نحوه آلوده‌شدن انسان به ویروس و تاثیر آن بر انسان‌ها چنین دستکاری‌هایی را در آزمایشگاه انجام می‌دهند. این کار می‌تواند خطرناک باشد و در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما در آمریکا متوقف شد.
برخی دانشمندان می‌گویند نسبت‌دادن تغییرات در ویروس‌ها به چنین دستکاری‌هایی توضیح ساده‌ای است که اغلب از آن برای توصیف هر تغییر در ویروس استفاده می‌شود، تغییری که ممکن بوده در فرآیندی طبیعی و پیچیده رخ داده باشد. از دید این دانشمندان، احتمال دستکاری عمدی از سوی انسان در شکل‌گیری ویروس کرونا بسیار کم است. کسانی که معتقدند ویروس از حیوان به انسان منتقل شده می‌گویند حیوان ناقل ویروس با «بیمار صفر» در تماس قرار گرفته؛ یعنی اولین کسی که به ویروس آلوده شده است. با این حال در گزارش سازمان جهانی بهداشت آمده است بسیاری از نخستین افرادی که در ووهان به ویروس کرونا مبتلا شدند به بازار هوانان هیچ رفت و آمدی نداشتند.
جو بایدن ۹۰ روز به نهادهای اطلاعاتی آمریکا فرصت داده تا تمامی داده‌ها را بررسی کنند تا منشأ همه‌گیری را مشخص کنند اما پیچیدگی‌های عمیق سبب می‌شود انجام این کار دشوار باشد.
برای هر دو نظریه، یعنی نشت ویروس از آزمایشگاه ووهان و انتقال طبیعی آن از حیوان به انسان استدلال‌هایی وجود دارد اما هیچ‌یک از این استدلال‌ها به‌طور کامل اثبات‌کننده نیستند و در میان تمامی جنجال‌هایی که در این زمینه وجود دارد یک پرسش بزرگ برای ما انسان‌ها همچنان باقی است و آن این است که ما واقعا باید بدانیم ویروس کرونا چگونه به‌وجود آمده تا بتوانیم از به‌وجود آمدن ویروس بعدی جلوگیری کنیم.
