کارنامه ۶۰ ساله کمونیست‌ها
ضعف اقتصاد و قطعی برق دیگر مشکلاتی هستند که مردم این کشور جزیره‌ای مدت‌هاست با آنها دست به گریبانند. به‌نظر می‌رسد ضعف اقتصاد ریشه دیگر مشکلات مردم کوباست. اما علت این ضعف چیست؟ دولت کوبا اعلام کرده که سال گذشته تولید ناخالص داخلی این کشور ۱۱درصد کاهش یافته و وزیر اقتصاد کوبا گفته است سال‌ها طول خواهد کشید تا این کاهش جبران شود. این درحالی است که اکثر اقتصادهای دیگر جهان سال‌جاری رشد زیادی داشته‌اند و سال آینده وضعیت آنها به حالت قبل از همه‌گیری کرونا باز خواهد گشت. همه‌گیری کرونا یکی از علل اصلی کاهش شدید تولید ناخالص داخلی کوباست. محدودیت مسافرت‌ها سبب شده بخش توریسم کوبا عملا تعطیل شود. در نخستین ماه‌های سال‌جاری میلادی ورود جهانگردها به کوبا ۹۴درصد کاهش یافت و این درحالی است که اقتصاد کوبا به‌شدت به درآمدهای این بخش وابسته است. تحریم‌های رو به رشد آمریکا که در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ اعمال شد و فروپاشی اقتصادی ونزوئلا یعنی هم‌پیمان آمریکای لاتین کوبا که همواره حامی مالی کوبا بوده، دو عامل دیگر ضعف شدید اقتصاد کوبا هستند. تاثیر این سه عامل بسیار فراگیر و شدید بوده و شاهد کاهش قابل ملاحظه منابع ارزی و افزایش بدهی‌ها به اعتباردهندگان خارجی هستیم. با توجه به اینکه کوبا ۷۰درصد موادغذایی مورد نیاز خود را وارد می‌کند، تعجبی ندارد که مشکلات یادشده سبب افت واردات و رشد شدید قیمت‌ها و در مجموع، افزایش هزینه مصرف‌کنندگان شده است. با توجه به کاهش سوخت یارانه‌ای که از ونزوئلا تامین می‌شد، کوبایی‌ها باید با خاموشی‌ها که درحال تبدیل شدن به وضعیت پایدار است، کنار بیایند. پرسش دیگری که اهمیت زیادی دارد این است که همه‌گیری کرونا چطور در کوبا آغاز شد. در ابتدا به‌نظر می‌رسید این کشور برای مقابله با این ویروس آمادگی لازم را دارد. سال پیش به‌دلیل بسته شدن مرزهای کوبا این کشور توانست از موج‌های همه‌گیری که در دیگر کشورها مشاهده شد، اجتناب کند. دولت کوبا تعداد زیادی از نیروهای متخصص پزشکی خود را به دیگر کشورها فرستاد تا به مهار همه‌گیری در آن کشورها کمک کنند. هاوانا از پذیرش واکسن‌های خارجی اجتناب کرد و در ماه می توزیع واکسن‌های تولید داخل در این کشور آغاز شد. البته این واکسن‌ها از لحاظ استانداردهای بین‌المللی آزمایش نشده بودند. دولت کوبا امیدوار بود این واکسن‌ها کارآیی لازم را داشته باشند، اما از اوایل سال‌جاری میلادی تعداد موارد ابتلا به کرونا در کوبا پیوسته افزایش یافته است و درحال‌حاضر کوبا از لحاظ موارد جدید ابتلا به این ویروس، یکی از کشورهای بحرانی در جهان محسوب می‌شود. درحالی‌که جمعیت کوبا ۳/ ۱۱ میلیون نفر است، هفته پیش تنها در یک روز حدود ۷هزار مورد جدید ابتلا به کرونا در این کشور ثبت شد. در طول سال گذشته تنها ۱۲هزار مورد ابتلا ثبت شده بود. تاکنون هزار و ۵۴۰نفر در کوبا بر اثر ابتلا به کرونا جان خود را از دست داده‌اند. بنا بر اعلام نهادهای بین‌المللی، به‌رغم آنکه امیدهای زیادی درباره تولید تعداد کافی واکسن برای کرونا در داخل کوبا وجود دارد، تاکنون تنها ۱۵درصد جمعیت این کشور واکسینه شده‌اند. از سوی دیگر با توجه به مشکلات عمیق اقتصادی، کوبا برای تامین واکسن خارجی راهی دشوار پیش رو دارد و دولت بر تولید واکسن در داخل تمرکز کرده است. فعالان اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی از هشتگ «کوبا را نجات دهید» برای درخواست کمک از جامعه بین‌المللی استفاده کرده‌اند.
سومین پرسش این است که آیا در گذشته تظاهراتی به گستردگی تظاهرات اخیر در کوبا برگزار شده است؟ سیستم سیاسی حاکم بر کوبا در ۶۲سال اخیر سیستمی خودکامه و تک‌حزبی بوده است. با آنکه مخالفت‌های عمومی آشکار در این کشور نادر بوده و دولت انقلابی هنوز هم هواداران زیادی در بین مردم دارد، تظاهرات‌هایی در گذشته برگزار شده است. پنجم آگوست سال۱۹۹۴ تظاهرات‌های گسترده در هاوانا برگزار شد که در آن دوران نیز مشکلات اقتصادی، یکی از عوامل مهم نارضایتی مردم بود.
در دوران ناآرامی‌ها، هزاران کوبایی با قایق از کشور گریختند و در نهایت حدود ۳۵هزار نفر خود را به آمریکا رساندند. در آن زمان فیدل کاسترو که پدر انقلاب کوبا محسوب می‌شود، رهبر این کشور بود. او افرادی را که گریخته بودند، مخالف انقلاب توصیف کرد. تظاهرات کنونی در کوبا گسترده‌تر از تظاهرات سال ۱۹۹۴ است. تظاهرات در شهر ۵۰هزار نفری سن‌آنتونیو در جنوب‌غربی هاوانا آغاز شد. البته تظاهرات در بسیاری از شهرها رخ داده است. رسانه‌های اجتماعی نقش مهمی در تظاهرات‌ها داشته‌اند و روند ناآرامی‌ها در شبکه فیس‌بوک به‌طور زنده منتشر شده است. در تظاهرات روز یکشنبه هفته قبل، «سرزمین و زندگی» شعار اصلی بود. این شعار که به شعار کمونیستی «سرزمین یا مرگ» اشاره دارد، عنوان آهنگ یک گروه موسیقی و رپر کوبایی است که از ماه فوریه به نمادی برای انتقاد از دولت تبدیل شد. موسیقیدان‌ها، نویسندگان و هنرمندان در شبکه‌های اجتماعی به منادیان قدرتمند علیه دولت تبدیل شده‌اند. پرسش بعدی این است که تمام آنچه بیان شد برای رهبران کوبا به چه معناست؟ دولت کوبا تلاش کرد طرفداران خود را به خیابان‌ها بیاورد تا نشان دهد مردم از عملکرد حکومت راضی هستند، اما درباره بروز درگیری بین دو طرف نگرانی‌هایی وجود دارد. احتمال اینکه با گسترش تظاهرات مخالفان، درگیری خشونت‌بار رخ دهد وجود دارد. در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، روابط کوبا و آمریکا بهتر شده بود. اوباما و رهبران کوبا در آن دوره سعی کردند به روابط پرتنش و منفی دوران پس از جنگ سرد پایان دهند و روابط دو کشور را عادی کنند. اوباما محدودیت سفر به کوبا را لغو و در سال ۲۰۱۶ به این کشور سفر کرد. این نخستین بار از سال ۱۹۲۸ بود که یک رئیس‌جمهور آمریکا به کوبا سفر می‌کرد. اما رئیس‌جمهور آمریکا نتوانست بدون موافقت کنگره برخی محدودیت‌های اعمال‌شده علیه کوبا را لغو کند. پس از استقرار ترامپ در کاخ سفید در سال ۲۰۱۷ تحریم‌ها بسیاری از محدودیت‌ها را احیا کرد؛ برای مثال ترامپ، کوبا را در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار داد. دولت بایدن تاکنون علاقه‌ای به معکوس کردن این روند نشان نداده است. با توجه به اعلام این خبر که رائول کاسترو، برادر ۹۰ساله فیدل کاسترو رسما از رهبری حزب کمونیست کناره‌گیری کرده، دوران حاکمیت انقلابیون کهنسال به پایان رسیده است. دیاز کانل ۶۱ساله، رئیس‌جمهور کوبا، به‌تدریج کنترل امور کشور را به دست گرفته است و بر برخی اصلاحات محدود از جمله لغو محدودیت رسانه‌های اجتماعی نظارت دارد.
