سرکوب به سبک چینی
مبارزه دولت چین با ارزهای دیجیتال از سال‌ها قبل شروع شده، اما در چند ماه اخیر بر شدت سرکوب تمامی زنجیره این ارزها، از استخراج تا تراکنش‌ها و مبادلات، افزوده شده و یک عامل سقوط قیمت ارزهای دیجیتال، همین اقدامات است. در نتیجه این اقدامات که از دید تحلیلگران بدون‌شک ادامه پیدا خواهد کرد، ماینرهای چینی به دیگر کشورها از جمله کانادا، روسیه و آمریکا مهاجرت کرده‌اند. اقدامات ماه‌های اخیر دولت و بانک مرکزی چین با انگیزه‌های گوناگون انجام شده است. حفظ کنترل بر سیستم مالی و حذف تمامی موانع در برابر رواج یوآن دیجیتال دو انگیزه مهم در این زمینه هستند. در آوریل سال گذشته، چین تست ارز دیجیتالی خود یعنی یوآن دیجیتالی را آغاز کرد. این پروژه، دولت چین را در رقابت مستقیم‌تر با ارزهای دیجیتال و سیستم‌های ارائه‌کننده خدمات پرداخت قرار می‌دهد. ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی در راستای حرکت فراگیرتر برای اعمال کنترل بر شرکت‌های فناوری است. این کار برای مثال از طریق وادار کردن شرکت‌های یادشده به پذیرش و رعایت مقررات بانکی سنتی انجام می‌شود.
مو چانگچون، رئیس بخش تحقیقات بانک مرکزی چین در ماه مارس گفت: «یوآن دیجیتالی یک پشتیبان برای سیستم‌های خصوصی است که به شکل ذاتی غیرقابل پیش‌بینی هستند. اگر اتفاق بدی برای آنها رخ دهد، چه از لحاظ مالی و چه فنی، بر ثبات سیستم مالی چین اثرات منفی خواهد گذاشت.» هنگامی که پروژه یوآن دیجیتالی به شکل فراگیر اجرا شود، بانک مرکزی سپرده‌های موجود در شبکه‌های دو شرکت تانسانت و گروه انت را به سمت خود جذب خواهد کرد و این به معنای کاهش شدید فعالیت‌های وام‌دهی و مدیریت سرمایه در این دو شرکت بزرگ است. در این میان، این دو شرکت راهی جز همکاری با دولت چین و بانک مرکزی این کشور ندارند. هر دو شرکت اعلام کرده‌اند مشغول همکاری با دولت در زمینه یوآن دیجیتالی هستند؛ البته جزئیات این همکاری فاش نشده است. مو می‌گوید: «یوآن دیجیتالی جایگزین «ویچت» و «علی‌پی» نخواهد شد.»
بنا بر اعلام بلومبرگ اینتلیجنس، ارزش بازار پرداخت‌های موبایل در چین ۳۵هزار میلیارد دلار و ۹۰درصد این بازار در سیطره «ویچت» و «علی‌پی» است. بلومبرگ اینتلیجنس تخمین زده که تا سال ۲۰۲۵ یوآن دیجیتالی ۹درصد بازار چین را تصاحب خواهد کرد. از سوی دیگر استفاده از این ارز از سوی مردم به دولت چین، امکان فراگیرتری برای نظارت بر عملیات‌های مالی می‌دهد. در حال حاضر مبادلات مالی نقد یا تراکنش‌هایی که با استفاده از ارزهای دیجیتالی مستقل انجام می‌شود، چنین امکانی را برای دولت فراهم نمی‌کند. یوآن دیجیتالی برای مبارزه با پولشویی، فرار مالیاتی، قمارهای غیرمجاز یا دیگر فعالیت‌های غیرقانونی مفید خواهد بود. البته این نگرانی وجود دارد که این ارز به‌عنوان ابزاری برای سرکوب سیاسی استفاده شود. یائو کیان، رئیس پیشین موسسه ارز دیجیتالی در بانک مرکزی چین در ماه می گفته بود: «هدف بانک مرکزی این نیست که پیوسته تمامی تراکنش‌های را زیرنظر بگیرد.»
دولت چین به‌جای اعمال فشار تلاش کرده است، مردم را به پذیرش یوآن دیجیتالی متقاعد کند. دولت معادل میلیون‌ها دلار پول رایگان در اختیار شهروندان قرار داده و آنها می‌توانند آن را در فروشگاه‌ها یا مراکز فعالیت‌های شرکت‌های آمریکایی در چین از جمله شعبه‌های والمارت و مک‌دونالد خرج کنند. شرکت‌های اینترنتی نظیر وب‌سایت دی‌جی‌دات‌کام که در حوزه تجارت الکترونیک فعالیت می‌کند و شرکت مسافرتی تریپ‌دات‌کام همچنین در حال تست یوآن دیجیتالی به‌عنوان روش پرداخت در داخل اپلیکیشن‌های خود هستند. دولت محلی شیونگ‌آن که یک منطقه شهری و مرکز نوآوری در حال احداث در نزدیکی پکن است، دستمزد برخی کارگران را به یوآن دیجیتالی داده است.
دولت چین قصد دارد در المپیک زمستانی سال آینده به شکل فراگیر یوآن دیجیتالی را در جریان سیستم مالی کشور به جریان اندازد. بنا بر اعلام بانک مرکزی چین، در پایان ژوئن سال جاری بیش از ۲ میلیون نفر از کاربران شرکتی کیف پول یوآن دیجیتال ایجاد کرده‌اند و تراکنش‌هایی به ارزش ۳۵میلیارد یوآن معادل ۳/ ۵میلیارد دلار انجام داده‌اند که شامل پرداخت قبض خدمات شهری، پرداخت در رستوران‌ها و حمل‌ونقل است. اما بسیاری از مشتری‌ها با ابزارهای کنونی پرداخت راحت‌تر هستند و تصور نمی‌کنند استفاده از یوآن دیجیتالی مزیت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد. در ماه آوریل ۵۰۰هزار نفر در استان شنژن واجد شرایط شرکت در بزرگ‌ترین تست یوآن دیجیتالی و استفاده از آن شناخته شدند، اما نشانه‌ای از علاقه‌مندی فراگیر به شرکت در این تست مشاهده نشده است.
یکی از شهروندان می‌گوید: «یوآن دیجیتالی برای من جذابیت ندارد. برای حرکت گسترده مردم به سمت این ارز باید شرایط بسیار جذابی برای آن پیشنهاد شود.»
نکته مهم دیگر این است که دولت چین برای متقاعد کردن مردم دیگر کشورها به استفاده از یوآن دیجیتالی با موانع بزرگ‌تری مواجه خواهد بود؛ البته اگر جهانی کردن یوآن دیجیتالی جزو اهداف پکن باشد. در حال حاضر چین در حال تست پرداخت فرامرزی به یوآن دیجیتالی با هنگ‌کنگ، تایلند و امارات است. اما این‌گونه تلاش‌ها به مطرح شدن انتقاداتی از سوی دولت آمریکا منجر شده است. دولت بایدن معتقد است یوآن دیجیتالی می‌تواند پروژه بلندمدت تضعیف دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهانی را شروع کند. البته دولت چین این نگرانی‌ها را بی‌جا می‌داند. دولت چین به شکل سنتی همواره جریان خروج سرمایه‌ها از کشور را محدود کرده است. پکن فعالیت شرکت‌هایی که به شهروندان چینی اجازه می‌دهد یوآن را به بیت‌کوین تبدیل کنند، محدود کرده و دلیلی که برای این اقدام مطرح کرده، آن است که جریان خروج سرمایه از کشور نباید شدت یابد.
ولفگانگ کاستر، متخصص بازارهای مالی که در شرکت کربا فعالیت می‌کند، می‌گوید: «دولت چین همچنین به داشتن کسری بودجه‌ای که برای داشتن ارز مسلط بین‌المللی ضروری است، علاقه ندارد.» اما گروه‌های تحقیقاتی دولت چین پیشنهاد داده‌اند برای کشورهایی که در پروژه عظیم راه ابریشم قرن ۲۱ حضور دارند، یوآن دیجیتالی منتشر شود.
چین از طریق این پروژه در حال توسعه نفوذ بین‌المللی خود با ساخت زیرساخت‌های گسترده در خارج است. ویلسون چو، متخصص فناوری، رسانه و مخابرات در شرکت مشاوره‌ای پی‌دبلیو سی می‌گوید: «استفاده فرامرزی از یوآن دیجیتال به دلایل مختلف جذاب است. فواید یوآن دیجیتالی سبب می‌شود کشورهای بیشتری بر تلاش‌های خود برای ایجاد ارز دیجیتالی بانک مرکزی بیفزایند. آمریکا از مسابقه عقب نخواهد ماند. این یک رقابت است.»
به‌این‌ترتیب حرکت فراگیر چین به سمت ایجاد و رواج یوآن دیجیتالی یک عامل مهم فشار بر بازار ارزهای دیجیتالی خواهد بود. با آنکه برخی تحلیلگران معتقدند از تاثیر این عامل کاسته می‌شود، اما قطعا دیگر کشورها نیز به سمت ایجاد ارز دیجیتالی بانک مرکزی حرکت می‌کنند و این امر زمینه تضعیف بازار ارزهای دیجیتالی را فراهم می‌کند. در ماه‌ها و سال‌های آینده عوامل متعدد بر این بازار اثر خواهند گذاشت و پیش‌بینی دقیق آینده آسان نیست.
