قطع خودکار معاملات

با این وجود، بورس‌های سازمان‌یافته به طور معمول، قوانین و رویه‌های خاصی را در ارتباط با این قبیل مسائل که منجر به تغییرات شگرف در قیمت دارایی‌ها می‌شود، اتخاذ کرده‌اند؛ در بازارهای مالی سازمان‌یافته، برای مقابله با تغییرات غیر‌منطقی قیمت سهام، عموما رویه‌هایی در نظر گرفته شده که در صورت بروز تغییرات شدید قیمت سهام، به اجرا در می‌آیند و به صورت خودکار (Circuit breakers) جریان معاملات را متوقف می‌کنند. از معروف‌ترین نمونه‌ها می‌توان به توقف معاملات سهام دو شرکت آلفابت و آمازون به مدت کمتر از یک روز اشاره کرد. معمولا توقف نمادها زمانی رخ می‌دهد که رویداد ویژه‌ای (داخلی یا خارجی) ارزش سهام یک شرکت را تحت‌تاثیر قرار دهد.

در چنین شرایطی، برای آن که همه ذی‌نفعان (بدون استثنا) از دلایل تغییر ارزش سهام یا احتمال نوسان آن در آینده باخبر شوند و اطلاعات کامل در اختیارشان قرار گیرد، معاملات نماد مذکور برای مدتی متوقف می‌شود. اطلاعات یکی از باارزش‌ترین دارایی‌ها در جهان امروز به شمار می‌رود که گاه همچون کالا، خرید و فروش می‌شود و گاه در مقام یک ابزار مورد استفاده قرار می‌گیرد.  اما در بازار سرمایه ایران این روند تاحدودی به صورت سلیقه‌ای انجام و فرآیند توقف معاملاتی با تمام تغییراتی که در سال‌های اخیر داشته، کماکان سلیقه‌ای هم انجام می‌شود.توقف نماد معاملاتی برای مدت محدود به شفاف‌سازی عملکرد شرکت و تصمیم‌گیری درست سهامداران و ذی‌نفعان کمک بزرگی می‌کند. اما وقتی توقف نماد طولانی می‌شود، بیشترین آسیب و زیان را سهامداران (به دلیل بلوکه شدن سرمایه‌شان) و بازار سهام (به دلیل کاهش قدرت نقدشوندگی و ریسک خروج سرمایه‌گذاران) متحمل می‌شوند.

توقف طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی به‌ویژه اگر سهم قابل‌توجهی از ارزش بازار داشته باشند، علاوه بر زیان سهامداران و کاهش قدرت نقدشوندگی بازار، اعتماد به مقام ناظر و متولیان بازار را نیز به شدت کاهش می‌دهند. علاوه بر این در بررسی نمادهای متوقف شده به ظن دستکاری قیمت نشان می‎دهد که در بعضی نمادها رشدهای قابل‌توجهی را به ثبت رسیده، با این حال این موضوع در خصوص همه نمادهای متوقف شده مطرح نیست. کما اینکه چه بسا نمادهایی نیز که رشد قیمت چشمگیری در این مدت به ثبت رسانده‌اند اما متوقف نشده‎اند. این دست اقدامات در نهایت موجب کاهش نقدشوندگی بازار می‎شود که این خود ریسک سرمایه‌گذاری در بورس را افزایش داده و موجب فرار پول از بازار سرمایه می‎شود. در صورتی ناظر بازار باید اقدام به توقف نمادی کند که ریسکی از محل عملکرد شرکت متوجه معاملات شود. اما شرکتی که عملکرد مناسب و قابل قبولی دارد بسته شدن نماد آن و عدم‌معاملات‌سهامش باتوجه به ظن دستکاری یا مواردی از این دست منطقی نخواهد بود.سهامداران و سرمایه‌گذاران به امید کسب سود وارد بازار می‌شوند، اما با توقف نماد امکان دسترسی به سرمایه خود را ندارند. در چنین شرایطی، مقام ناظر و متولیان بازار وظیفه دارند که ضمن اطلاع‌رسانی درباره عملکرد خود در زمینه رفع مشکل توقف نمادها، دلایل این توقف‌ها را برای سهامداران توضیح دهند. بدون شک ورود سرمایه‌گذاران به بورس‌ها جهت خرید و فروش سهام، به پشتوانه اعتمادی است که به مقام ناظر و قوانین و مقررات بورس دارند.

خدشه‌دار شدن این اعتماد به سود هیچ‌کس نیست. امید است با توجه به نقش پررنگی که بازار سرمایه در یک سال اخیر در اقتصاد کشور پیدا کرده، سازوکارهایی به‌مراتب شفاف‌تر جهت تسهیل معاملات و ورود پول‌های سرگردان به بازار سرمایه درنظر گرفته‌شود.