کامیون‌ها همچنان تردد می‌کنند
میزان واردات افغانستان در سال گذشته ۷ تا ۸ میلیارد دلار بوده که ۲/ ۳ میلیارد دلار آن از ایران وارد شده است. این آمار نشان می‌دهد که یک‌سوم کالاهای مورد نیاز این کشور از ایران تامین شده است.
به دلیل محصور بودن افغانستان در خشکی و مشترکات زبانی و فرهنگی با ایران، پیش‌بینی می‌شود که میزان تجارت این دو کشور در کوتاه‌مدت حفظ شود و در بلند‌مدت نیز روند آن به چگونگی تحولات در افغانستان بستگی دارد.
کل تجارت ما با ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در سال ۹۹، حدود ۶۵۰ میلیون دلار بوده، در حالی که صادرات ما به افغانستان نزدیک به چهار برابر صادرات کشورمان به کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ۳/ ۲ برابر کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا بوده که نشان‌دهنده نیاز دو کشور به یکدیگر است و تعامل به نفع دو کشور خواهد بود.
تاریخ همواره نشان داده که ایران در کنار ملت افغانستان بوده است و امیدواریم با بازگشت آرامش به این کشور، روند تجارت با آن نیز افزایش یابد.
همزمان با تحولات اخیر رخ‌داده در افغانستان، یک یا دو روز برخی از مرزهای سه‌گانه ما با این کشور به دلیل نزدیکی درگیری‌ها تا بازگشت آرامش، مسدود شد، اما به دلیل اینکه این درگیری‌ها در داخل خاک افغانستان و خارج از قلمرو سرزمینی ما بود، طبق کنوانسیون‌ها و قوانین بین‌المللی، سازمان‌ها و ادارات ایرانی مستقر در مرز به فعالیت خود ادامه دادند و در این مدت مرزهای ایران و افغانستان باز بود.
به دلیل اینکه محموله، تجار و کامیون‌های حمل بار، همگی افغان هستند، در خصوص تجارت ایران و افغانستان، خود تجار تصمیم می‌گیرند که از مرز عبور کنند یا خیر. بنابراین این امر به اراده تجار افغانستان برمی‌گردد و اگر اسناد کالاها کامل باشد، به آنها اجازه عبور از مرزهای خود را خواهیم داد.
نکته مهم در مورد تجارت ایران و افغانستان این است که در همین زمان، مبادلات در برخی از مرزها نه‌تنها نزولی نبود، بلکه افزایش هم پیدا کرد. برای نمونه، ما در مرز ماهیرود در خراسان‌جنوبی افزایش تجارت چشم‌گیری را شاهد بودیم. بخشی از این افزایش تجارت، به برخورد طرف مقابل و بخشی از آن به کم‌بودن درگیری‌ها در آن منطقه برمی‌گردد. نکته قابل توجه اینکه در حال حاضر، ۴۸ درصد کل تجارت دو کشور از طریق این مرز صورت می‌گیرد که در گذشته این عدد حدود ۳۰ درصد بوده است.
مرز ماهیرود چند روزی تحت تاثیر تحولات سیاسی بسته شد، اما با آغاز فعالیت مجدد گمرک در این مرز، به دلیل مسدود بودن مسیر خروج در بخش‌هایی از مرز با کامیون‌های افغان در سمت افغانستان، فعالیت تجاری در این مرز به کندی انجام می‌شد که با رفع مشکلات به حالت عادی بازگشته است. با عادی شدن فعالیت در پایانه مرزی، منطقه ویژه و بازارچه ماهیرود، امکان ارسال محموله‌های تجاری فراهم شده و منعی برای صدور پروانه صادراتی یا ترانزیت وجود نخواهد داشت.
آنچه در خصوص وضعیت فعلی مرزهای تجاری با افغانستان باید گفت، این است که با توجه به درگیری‌های اخیر در افغانستان و کاهش ۱۵ درصدی وزن تجارت ایران با این کشور، در حال حاضر آخرین آمارها حاکی از آن است که تا ۳۰ مردادماه سال جاری، تجارت ایران و افغانستان به حدود ۱۳۰۰ کامیون در روز رسیده است.
بیش از ۵۰۰ کامیون در مرز ماهیرود، حدود ۶۰۰ کامیون در مرز دوغارون و ۱۸۵ کامیون در مرز میلک تردد داشتند که در مرز میلک ۹۷ کامیون ورودی از افغانستان و ۸۸ کامیون خروجی بوده که از این تعداد ۲۲ کامیون حامل محموله صادراتی، ۱۵ کامیون حامل محموله ترانزیتی، ۱۷ کامیون حامل سیمان، ۳۳ کامیون حامل سوخت و پنج کامیون مرجوعی بوده است.
در مرز میلک، با ورود و خروج ۱۸۵ کامیون مجددا به میزان تردد قبل از درگیری‌ها در این مرز نزدیک می‌شویم و ۵/ ۷درصد کاهش نسبت به قبل وجود دارد که به‌سرعت در حال بازگشت به حالت قبل است. در مرز ماهیرود نیز تردد تا ۶۰ درصد نسبت به قبل رشد داشته است.
پیش‌بینی می‌شود، با توجه به نزدیکی فصل برداشت صیفی‌ها و تعیین نیاز افغانستان از ایران، تبادل دو کشور از مرز میلک از میانگین ۲۰۰ کامیون عبور کند و به ۳۰۰ کامیون برسد.
با رسیدن فصل برداشت صیفی‌ها، افزایش تبادل میان دو کشور را خواهیم داشت و با تغییرات اخیر در افغانستان نیز روند صعودی تبادل رخ می‌دهد و تجار این اطمینان را خواهند داشت که روند تجاری از مرز افزایش می‌یابد.
در خصوص تجارت از دیگر مرزهای مشترک دو کشور هم باید گفت، در مرز ماهیرود افزایش ۶۰ درصدی تجارت را شاهد هستیم. تجارت در مرز دوغارون در خراسان‌رضوی نیز با توجه به اتمام درگیری‌ها در مسیر هرات به اسلام‌قلعه روند رو به رشدی دارد و میزان تجارت در حال بازگشت به حالت عادی است. در پایان، باید تاکید کنم که صادرات ما به افغانستان اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که افغانستان پنجمین کشور مقصد صادراتی کالاهای کشور در چند سال اخیر بوده است.
