آینده نگران کننده است!
اوایل ماه گذشته، اقتصاددان‌های بانک گلدمن‌ساکس اعلام کرده بودند که احتمال وقوع رکود در اقتصاد آمریکا طی یک‌سال آینده به ۳۵درصد افزایش یافته است. افزایش نرخ تورم ممکن است بانک‌مرکزی آمریکا را وادار کند که برای مهار رشد قیمت‌ها اقدامات گسترده‌تری انجام دهد. ماه فوریه نرخ تورم در آمریکا ۹/ ۷درصد، یعنی بالاترین میزان در چهار دهه اخیر بود؛ اما در آن گزارش تاثیر جنگ روسیه علیه اوکراین بر قیمت‌ها در نظر گرفته نشده بود. مارک زندی میگوید: «کاملا مشخص است که جنگ اوکراین انتظارات تورمی را بالا می‌‌‌برد و این دردسر بزرگی برای بانک‌های مرکزی است که امیدوار بودند نرخ تورم در ماه‌‌‌های آینده کاهش یابد. افزایش انتظارات تورمی، مقامات بانک‌مرکزی را عصبی می‌کند؛ زیرا پیش‌بینی افزایش نرخ تورم ممکن است به رشد نرخ آن منجر شود. بانک‌مرکزی نمی‌‌‌تواند اجازه دهد که انتظارات تورمی بالا برود، بنابراین مجبور است اقدامات فراگیری برای مهار قیمت‌ها انجام دهد.»
بانک‌مرکزی در نشست ماه قبل خود، نرخ‌های بهره را ۲۵/ ۰درصد بالا برد و پیش‌بینی کرد که تا پایان سال، ۶بار دیگر این کار را انجام خواهد داد. بانک‌های بزرگ، پیش‌بینی‌های مختلفی درباره تعداد موارد افزایش نرخ‌های بهره و میزان بالا بردن نرخ‌ها در هر نشست بانک‌مرکزی ارائه کرده‌‌‌اند. بانک مورگان‌استنلی و چند بانک دیگر معتقدند که در هر یک از دو نشست آتی، بانک‌مرکزی نرخ‌ها را ۵/ ۰درصد بالا خواهد برد. آخرین بار که بانک‌مرکزی در دو نشست پی‌درپی خود نرخ‌های بهره را به این میزان بالا برد، سال ۱۹۹۵ بود. زندی میگوید: «هرچه اقدامات بانک‌مرکزی برای مهار تورم بزرگ‌تر باشد، احتمال آنکه رکود در اقتصاد رخ دهد، بیشتر است. البته شواهد تاریخی اجازه می‌دهد که درباره توانایی بانک‌مرکزی برای مهار کم خسارت تورم امیدوار باشیم.»
لری سامرز، وزیر دارایی اسبق آمریکا در این زمینه خیلی خوش‌بین نیست. او چندی پیش در مقاله‌‌‌ای در روزنامه واشنگتن‌پست، بانک‌مرکزی را به تشخیص اشتباه وضعیت اقتصاد و افق نرخ تورم متهم کرد. او هشدار داده بود که سیاست‌‌‌های بانک‌مرکزی، اقتصاد آمریکا را در مسیر رکود بزرگ یا رکود تورمی قرار داده است. در رکود تورمی، نرخ رشد پایین و نرخ تورم بالاست. اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ چنین وضعیتی در اقتصاد رخ داده بود. البته زندی احتمال بروز رکود تورمی را بسیار کم می‌داند.
دویچه‌بانک، چندی پیش هشدار داده بود که مبارزه بانک‌مرکزی با تورم سبب می‌شود، اقتصاد آمریکا اوایل سال آینده میلادی وارد رکود شود. این بانک نخستین بانک بزرگی است که چنین هشداری می‌دهد. این هشدار نشان‌‌‌دهنده نگرانی‌های رو به رشد درباره تاثیر اقدامات بانک‌مرکزی است. در واقع این باور وجود دارد که بانک‌مرکزی از سیاست‌‌‌های حمایتی با چنان سرعتی خواهد کاست که روند بهبود شرایط متوقف می‌شود. اقتصاددان‌های دویچه‌بانک در یک بیانیه آورده‌اند: «ما دیگر فکر نمی‌‌‌کنیم که بانک‌مرکزی می‌‌‌تواند زمینه فرود آرام برای اقتصاد را فراهم کند؛ در عوض، پیش‌بینی ما این است که کاهش سریع سیاست‌‌‌های حمایتی، اقتصاد را دچار رکود خواهد کرد.» این پیش‌بینی حاصل رشد نرخ تورم و تمرکز بانک‌مرکزی بر مهار آن است. امیدها به کاهش سریع نرخ تورم از میان رفته و علت اصلی این امر جنگ اوکراین است. از آنجا که فشارهای تورمی شدت پیدا کرده است، بانک‌مرکزی چاره‌‌‌ای جز بالا بردن سریع نرخ‌های بهره برای مهار قیمت‌ها ندارد. از زمان شروع جنگ اوکراین، شاهد رشد سریع قیمت انواع مواد خام بوده‌ایم و در ماه‌‌‌های آینده، این رشد قیمت بر نرخ تورم می‌افزاید. از دید اقتصاددان‌های دویچه‌بانک، ثبات قیمت‌ها تنها از طریق محدود شدن برنامه‌های حمایتی پولی قابل دستیابی است؛ زیرا محدود شدن از تقاضا می‌کاهد. به عبارت دیگر، بانک‌مرکزی مجبور است اقتصاد را سرد کند. اخیرا یکی از مقامات بانک‌مرکزی اعلام کرده است که این نهاد به‌زودی کاستن از ترازنامه خود را آغاز خواهد کرد و این کاستن با سرعت انجام خواهد شد.
دویچه‌بانک اعلام کرده است که درباره زمان شروع رکود در اقتصاد آمریکا و شدت آن هیچ قطعیتی وجود ندارد؛ اما این نهاد معتقد است که بین سه‌ماه نخست سال آینده تا سه‌ماه نخست سال ۲۰۲۴ رکود رخ خواهد داد. البته از دید این بانک رکود، عمیق و فراگیر نخواهد بود و در آن نرخ بیکاری به ۵درصد افزایش می‌‌‌یابد. در رکود سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۰۹ نرخ بیکاری به ترتیب به ۷/ ۱۴درصد و ۱۰درصد افزایش یافته بود. در رکود آینده نرخ تورم پایان سال ۲۰۲۴ به محدوده مورد نظر بانک‌مرکزی یعنی ۲درصد کاهش می‌‌‌یابد.
غیر از اقتصاددان‌های دویچه‌بانک، عده دیگری از تحلیلگران نیز نسبت به کاهش رونق و احتمال رکود در اقتصاد هشدار داده‌‌‌اند. بانک گلدمن‌ساکس معتقد است که احتمال بروز رکود به ۳۵درصد افزایش یافته است. از سوی دیگر، مدیرعامل بانک جی‌پی‌مورگان میگوید، جنگ اوکراین و تحریم‌هایی که علیه روسیه اعمال شده است، رشد اقتصادی را کند خواهد کرد و به‌راحتی ممکن است شرایط سخت شود. اما جروم پاول، رئیس بانک‌مرکزی، در سخنان اخیر خود گفته بود، مواردی وجود داشته که در آن بانک‌مرکزی توانسته است بدون ایجاد رکود در اقتصاد، تورم را مهار کند. سال‌های ۱۹۶۵، ۱۹۸۴ و ۱۹۹۴ بانک‌مرکزی بدون ایجاد رکود در اقتصاد، تورم را مهار کرد. او همچنین گفته بود که در شرایط کنونی هیچکس انتظار ندارد مهار تورم بدون لطمه خوردن به اقتصاد کاری آسان باشد.
