پتانسیل‌های ایران برای توسعه توریست درمانی چیست؟

توریست درمانی شامل تمام موارد مربوط به بیمارانی است که به‌دنبال درمان بیماری‎های خود از کشوری به کشور دیگر سفر کرده و نیازمند دریافت خدمات هر چه موثرتر، بهتر و کم هزینه‎تر هستند، آنان در این مسیر علاوه‌بر جست‌وجوی بهترین و مناسب‌ترین راه درمان، به‌دنبال بهترین و بالاترین کیفیت درمانی مشروط به ارزان‌قیمت بودن هزینه‌ها نسبت به سایر کشورها نیز هستند.  بیمه‌های درمانی مهم‌ترین عامل برای کاهش هزینه‌ها هستند. کارشناسان بیمه اعتقاد دارند برای توسعه گردشگری سلامت، تقویت بیمه‌ها ضرورت دارد. آنها می‌گویند: اینکه تصور کنیم همه گردشگران سلامت از تمکن مالی بالایی برخوردار هستند و نیازی به خدمات بیمه‌ای ندارند، تصور اشتباهی است. باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از گردشگران سلامت در زمره طبقات متوسط و حتی فقیر جامعه خودشان هستند و برایشان بسیار مهم است که در کشور مقصد، بیمه درمانی داشته باشند.  بعد از تحریم نفت و فلزات ایران شاید آمریکا بتواند برخی دولت‌ها را از دادوستد با ایران منع کند، اما مردم دلیلی برای اجرای این تحریم‌ها ندارند. ایران می‌تواند با اتکا به اعتبار بالای پزشکان خود درمیان کشورهای همجوار مبحث توسعه گردشگری سلامت را به طور جدی دنبال کند.  جهانی شدن و آزادسازی تجارت، نوسانات نرخ ارز و بحران‌های اقتصادی، موجب شد تا کشورهای آسیایی برای گردشگری پزشکی برنامه‌ریزی کنند.  ایران با توجه به توسعه و پیشرفت مراکز ارائه کننده خدمات درمانی تخصصی و فوق تخصصی در کشور، هزینه‌های پایین خدمات درمانی و گردشگری و برخورداری از جاذبه‌های طبیعی پتانسیل بالایی برای جذب بیماران بین‌المللی در بین کشورهای همسایه دارد، اما آمارها چیز دیگری نشان می‌دهد، سهم ایران از این صنعت بسیار کم است. شاید بتوان با توسعه بیمه خدمات درمانی برای اتباع خارجی، جذابیت بیشتری ایجاد کرد. معصومه عباس‌آبادی، مسوول بخش گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره گفت: گسترش صنعت گردشگری و ارتقای سطح خدمات و فناوری پزشکی در کشورهای دیگر از سال ۱۹۹۰ میلادی شروع شده، اما توسعه گردشگری سلامت در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران از شهریورماه ۱۳۹۳ آغاز شد که نشان می‌دهد، ایران با تاخیر زیادی وارد این صنعت شده و برای جبران آن باید سرعت توسعه این صنعت را چند برابر کند. عباس‌آبادی افزود: این صنعت نتایج مهمی از جمله کاهش وابستگی بودجه دولت به نفت، اشتغال، کارآفرینی، رشد اقتصادی، بهبود فضای کسب‎وکار و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی دارد و می‌تواند از زیربناهای مهم تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور باشد. توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است، معمولا این سفرها دو دلیل اصلی از جمله ارزانی خدمات و جذابیت‌های کشور مقصد دارد . در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته می‌رود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه می‌شود، ولی گردشگر، کشور دیگر را ترجیح می‌دهد، که تعرفه‌های پایین پزشکی یکی از دلایل این انتخاب است. همچنین دپارتمان بیماران بین‌الملل (IPD) در ایران شکل گرفته و برخی از بیمارستان‌های کشوراین بخش را دارند. علی درخشان رئیس بخش IPD بیمارستان مهر تهران در این باره گفت: بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی مهر نزدیک به ۲ سال است که مجوز IPD خود را از وزارت بهداشت دریافت کرده و در همه حوزه‌های پزشکی اعم از سوانح سوختگی، اورولوژی، جراحی مغز و اعصاب و همچنین خدمات آزمایشگاهی و تصویربرداری به گردشگران سلامت، خدمات ارائه می‌دهد.

او درخصوص چالش‌ها و مشکلاتی که در این حوزه شناسایی شده است، گفت: ایران یک متولی واحد درتوریسم پزشکی ندارد.دکتر منصور مقدم، رئیس IPD بیمارستان جم تهران گفت: این بیمارستان از سال ۹۵ مجوز دپارتمان بین‌المللی را از وزارت بهداشت گرفته و تنها در سال ۹۷ توانسته یک هزار و ۵۰۰ بیمار را پذیرش کند.  او افزود: ایران ظرفیت‌های فراوانی در حوزه گردشگری پزشکی دارد. ظرفیت‌هایی به‌ اندازه‌ فرامنطقه‌ای. فقط برای استفاده از تمام فرصت‌ها و ظرفیت‌های این صنعت باید قوانین و زیرساخت‌هایی فراهم شود. مقدم وجود دلال و واسطه‌ها را بزرگ‌ترین چالش توریسم درمانی عنوان کرد و یادآور شد: متاسفانه در ایران صنعت گردشگری سلامت به واسطه دلالان کنترل می‌شود. دلالان هزینه‌های بالایی را از بیماران دریافت کرده؛ اما آنها را به مراکزی با کیفیت پایین می‌برند که نه تنها بیمار نتیجه مطلوبی را از این درمان نمی‌بیند، بلکه هیچ بهبودی در سلامتی او حاصل نشده و همین امر یک تبلیغ منفی برای گردشگری پزشکی ما خواهد بود. دلالان به این صنعت به‌عنوان یک بیزنس شخصی نگاه می‌کنند از همین رو پیامد اجتماعی کاری که انجام می‌دهند برایشان اهمیتی ندارد.