نظارت بانک مرکزی بر بانک‌ها با سامانه نهاب
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانکمرکزی اظهار کرد: اگر مشتری حقیقی فاقد کدملی معتبر بود، نباید به وی خدمت داده شود و حتما باید حساب این مشتری مسدود شود و امکان برداشت از حساب وجود نداشته باشد و در عین حال، به محض اینکه بتواند اطلاعات حساب را تکمیل کند، رفع مسدودی انجام خواهد شد. وی خاطرنشان کرد: وظیفه شناسایی مشتری بر عهده بانک عامل است و در این زمینه بانکمرکزی وظیفه‌ای ندارد. برخی سامانه نهاب را سامانه شناسایی مشتری درنظر می‌گیرند که به هیچ‌عنوان درست نیست. نکته دوم اینکه سامانه نهاب سامانه نظارتی بانکمرکزی است و عملکرد بانک‌ها به نحوی که عنوان شد در بحث شناسایی مشتری توسط سامانه نهاب ردیابی و رصد می‌شود.
دهقان افزود: در واقع بانکمرکزی از طریق سامانه نهاب، این تکلیفی که بر عهده بانک‌ها گذاشته شده را بررسی می‌کند که آیا بانک مشتری خود را به درستی شناخته و یا خیر. مدل سامانه به این شکل است که بانک‌ها اقلام اطلاعاتی که از قبل مشخص شده را برای بانکمرکزی می‌فرستند و بانکمرکزی این اقلام اطلاعاتی را برای استعلام ارسال می‌کند. به‌عنوان نمونه برای اشخاص حقیقی ایرانی این اطلاعات برای ثبت‌احوال ارسال می‌شود و برای مشتریان حقوقی به ثبت شرکت‌ها و برای مشتریان خارجی نیز به مرجع مربوط. در‌صورتی‌که همه اطلاعات درست باشد و اطلاعات با استانداردها مشکلی نداشت، اینجا بانکمرکزی اقدام به تولید شناسه شهاب می‌کند که یک کد یکتا در کل شبکه بانکی است و در واقع هر نفر بیش از یک شناسه شهاب در کل بانک‌ها ندارد.
دهقان تاکید کرد: یعنی اگر بانکی از بانکمرکزی برای یک کد شهاب درخواست بدهد و بانک دیگری نیز استعلام کند، همان کد ارسال می‌شود و اگر بانکی اطلاعات را درست ارسال نکند شناسه شهابی تولید نمی‌شود و اطلاعات به بانک برگردانده می‌شود و تا زمانی که اطلاعات صحیح از سمت بانکمرکزی ارسال نشود، شناسه شهاب تولید نمی‌شود.
مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانکمرکزی تاکید کرد: به کسی شناسه شهاب داده می‌شود که اطلاعات وی راستی‌آزمایی شده باشد؛ بنابراین دیگر نمی‌توان ادعا کرد که هنوز افرادی وجود دارند که کدملی متفاوت دارند و اگر‌هم باشند منطقا این افراد خدمات بانکی دریافت نخواهند کرد.
دهقان بیان کرد: اینکه ما بیاییم تحلیل کنیم تعداد حساب‌های بانکی را یک‌طرف بگیریم و تعداد شناسه شهاب تولید شده را یک طرف و سپس درصد پوشش را در نظر بگیریم، خیلی به خطا رفته‌ایم. وی تصریح کرد: حساب‌های بانکی مربوط به مشتریان متفاوت است و مشتریان بانکی یکتا هستند و هر مشتری می‌تواند به‌عنوان نمونه ۲۰حساب داشته باشد و اگر ما یک شهاب به این فرد بدهیم؛ یعنی اینکه ۲۰ شماره حساب این مشتری کد شهاب دریافت کرده و شهاب ارائه شده برای این فرد یکتا است. یعنی اگر بیش از ۷۰ میلیون مشتری بانکی ایرانی شناسه شهاب گرفتند، در واقع ما به همان میزان مشتری یکتای شناخته شده داریم و در عین حال حساب‌های بانکی ما چند صد میلیون حساب است. مدیر اداره مبارزه با پولشویی بانکمرکزی با اشاره به اینکه تعداد مشتریان بانکی که نمی‌تواند بیشتر از اشخاص ایرانی باشد، تصریح کرد: مگر چند میلیون جمعیت داریم که در آمار ادعا کنیم ۳۰۰ میلیون مشتری داریم. البته اینکه ۳۰۰ میلیون مشتری داریم مشخص نیست از کجا آمده و باید گفت ما بالغ بر ۵۰۰ میلیون حساب بانکی داریم و با این نوع مقایسه‌ها کاملا به خطا می‌رویم، چون برای بیش از ۷۰ میلیون مشتری می‌توانیم بگوییم درصد پوشش ما نزدیک به ۱۰۰ درصد است.
دهقان خاطرنشان کرد: وقتی می‌گوییم تعداد شهاب در واقع تعداد مشتری است، یعنی بیشتر از این تعداد مشتری حقیقی ایرانی نداریم. در مورد اشخاص حقیقی ایرانی وضعیت پوشش سامانه نهاب بسیار مطلوب است و به‌جرات می‌توان ادعا کرد که مشکلی در این زمینه نداریم.
در مورد اشخاص حقوقی ایرانی نیز باید دقت شود که بانکمرکزی سیاست‌گذار اشخاص حقوقی ایرانی نیست و ناظر شبکه بانکی است و در صورتی‌که مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد که متاسفانه همچنان وجود دارد، عمدتا مشتریانی نیستند که در ثبت شرکت‌ها ثبت کرده باشند و مشتریانی هستند که به‌عنوان زیرمجموعه‌ها گفته می‌شوند؛ مانند فدراسیون‌ها، بهداشت و اوقاف و در این زمینه‌ها نیز با ثبت شرکت‌ها در حال رایزنی هستیم که به‌زودی تعیین‌تکلیف شوند و تا زمانی‌که این مشکل در مراجع اصلی حل نشود، بانکمرکزی امکان صدور شناسه شهاب برای این مشتریان حقوقی را ندارد.
وی تصریح کرد: یکی از اقلام ضروری برای صدور شناسه شهاب، شناسه ملی است و اگر مشتری حقوقی وجود داشته باشد که شناسه ملی نداشته باشد، عملا امکان ارائه شناسه شهاب برای وی نیز وجود نخواهد داشت و مشکل باید در جایی خارج از بانکمرکزی جست‌وجو شود. سامانه نهاب در بانکمرکزی در این حوزه ۱۰۰درصد آمادگی دارد و به‌محض اینکه شناسه ملی و اقلام ضروری آن در مراجع تولید مشخص شود، بانکمرکزی به سرعت آن را انجام می‌دهد و مشکلی از این بابت وجود نخواهد داشت. دهقان اظهار کرد: عملا بانک‌ها تمامی مشتریان خود را به سمت سامانه نهاب سوق داده‌اند. ما در این زمینه دستاورد مناسبی داشته‌ایم. هر ماه آمار تمامی بانک‌ها رصد می‌شود و اگر مشکلی وجود داشته باشد به مدیران‌عامل بانک‌ها تذکر داده می‌شود و خواسته می‌شود که اطلاعات بررسی و مشکل سریعا رفع و رجوع شود و این عملکرد یکساله بانکمرکزی باعث بهبود بسیار محسوس عملکرد بانک‌ها در حوزه سامانه‌های بانکی شده‌است. وی آخرین گام بانکمرکزی در این حوزه را عدم‌ارائه خدمت به تمامی مشتریان فاقد شناسه شهاب در سامانه‌های ملی پرداخت دانست و گفت: برای اشخاص حقیقی این موضوع به‌زودی انجام خواهد شد و برای اشخاص حقوقی و خارجی هم در بانکمرکزی تمامی مقدمات کار ایجاد شده و تنها باید به نحوی کار انجام شود که موجب تبعات اجتماعی نشود و مشتریان فاقد دچار مشکل و چالش نشوند.
