۸۹ هزار میلیارد تومان از کسری بودجه تامین شد
رونق اوراق در حراج زمستانه
به این ترتیب مجموع اوراق فروخته شده در ۳۰ هفته به ۸۹ هزار میلیارد تومان رسیده که می‌تواند امید تامین کسری بودجه تا پایان سال را قوی‌تر کند. در واقع به‌نظر می‌رسد کاهش انتظارات تورمی در ماه‌های پایانی سال به کمک دولت آمده تا با هزینه کمتری کسری بودجه سال‌جاری خود را پوشش دهد.
آمار معاملات در هفته سی‌ام
بانک مرکزی در گزارش رسمی نتایج سی‌امین حراج اوراق دولتی را منتشر کرد. براساس آمار اعلام شده، در هفته جاری، ۶ بانک سفارش خود را به ارزش ۱/ ۱ هزار میلیارد تومان در سامانه‌های بازار بین بانکی برای خرید اوراق دولتی اعلام کردند. وزارت اقتصاد و دارایی نیز با فروش ۳۸۰ میلیارد تومان اوراق اراد ۵۵ با نرخ بازده تا سررسید ۵/ ۲۱ درصد، ۶۹۰ میلیارد تومان اوراق اراد ۵۸ با نرخ بازده تا سررسید ۵/ ۲۰ درصد و ۷۰ میلیارد تومان اوراق اراد ۶۰ با نرخ بازده تا سررسید ۵/ ۲۱ درصد موافقت کرد. به این ترتیب در هفته سی‌ام در فرآیند حراج ۱/ ۱ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسید.
در فرآیند خارج از حراج و در بازار فرابورس نیز، ۲۰۰ میلیارد تومان اوراق اراد ۵۵ و ۵۰ میلیارد تومان اوراق اراد ۶۰ با نرخ بازده تا سررسید ۵/ ۲۱ درصد فروخته شد. بنابراین در هفته جاری در فرابورس ۲۵۰ میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است.
اما در چهارشنبه هفته گذشته ۵/ ۳ هزار میلیارد تومان از اوراق اراد ۶۱، اراد ۶۲ و اراد ۶۳ از سوی متعهدین پذیره‌نویسی خریداری شد که در نهایت مجموع اوراق فروخته شده در هفته منتهی به ۲ دی ماه را به رقم ۹/ ۴ هزار میلیارد تومان رساند. به این ترتیب مجموع اوراق فروخته شده تا پایان هفته سی‌ام به رقم حدود ۸۹ هزار میلیارد تومان رسید.
روند نرخ سود اوراق در ۳۰ هفته
براساس گزارش بانک مرکزی در هفته نخست دی ماه، نرخ سود اوراق دو ساله و سه ساله مانند هفته‌های گذشته در حد ۵/ ۲۰ درصد و ۵/ ۲۱ درصد باقی مانده است. به علاوه، در هفته منتهی به ۲ دی‌ماه، ۵/ ۳ هزار میلیارد تومان اوراق چهار ساله نیز توسط شرکت‌های تامین سرمایه با نرخ سود تا سررسید ۲۲ درصد پذیره‌نویسی شده است.
برای محاسبه میزان هزینه دولت برای فروش اوراق دولتی، به روشی نه چندان علمی می‌توان نرخ سود موثر اوراق را محاسبه کرد. در این نوع محاسبه میانگین وزنی نرخ بهره اوراق فروخته شده در هر هفته محاسبه می‌شود. به این ترتیب در هفته سی‌ام نرخ سود موثر اوراق ۷/ ۲۱ درصد محاسبه می‌شود که تقریبا بالاترین نرخ سود موثر هفتگی اوراق بوده است. نگاهی به روند نرخ سود موثر از ۱۳ خرداد ماه ۹۹ نشان می‌دهد که از هفته اول تا هفته چهارم نرخ سود حدود ۶/ ۱۵ درصد بوده است، اما از هفته پنجم روند صعودی آن آغاز می‌شود. به‌طوری که طی ۱۲ هفته نرخ سود موثر اوراق به ۸/ ۲۰ درصد می‌رسد. در هفته‌های بعدی نرخ سود موثر کاهش جزئی پیدا می‌کند، اما این نوسانات در هفته ۲۱ نرخ سود موثر را به ۲۱ درصد می‌رساند. در حراج ۲۷ آبان ماه نرخ سود موثر برای اولین بار از حد ۲۱ درصد فراتر رفته و به حدود ۳/ ۲۱ درصد رسید و تا هفته بیست و هفتم از مرز ۲۱ درصد کمتر نشد، اما این رکورد در هفته سی‌ام شکسته شد و به حدود ۷/ ۲۱ درصد رسید. نرخ میانگین وزنی بهره موثر در مجموع این ۳۰ هفته حدود ۵/ ۱۹ درصد برآورد می‌شود.
رونق بازار اوراق دولتی به‌دلیل کاهش انتظارات تورمی
نگاهی به روند فروش اوراق دولتی در هفته‌های گذشته نشان می‌دهد میزان فروش این اوراق در ماه‌های پاییز روندی صعودی داشته است؛ به‌طوری‌که در مهرماه ۷/ ۱ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده، ولی در آبان ماه میزان فروش ۱/ ۴ هزار میلیارد تومان بوده که بیش از دو برابر مهرماه است. در آذرماه نیز رقم فروش اوراق دولتی حدود ۷/ ۸ هزار میلیارد تومان گزارش شده است. براساس آمار منتشر شده در هفته اول دی ماه رقم فروش اوراق دولتی ۹/ ۴ هزار میلیارد تومان بوده که از هفته پانزدهم حراج اوراق دولتی بی‌سابقه بوده است.
کارشناسان اقتصادی معتقدند یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش فروش اوراق دولتی در هفته‌های اخیر به‌دلیل کاهش انتظارات تورمی بوده است. از شواهد این امر نیز به کاهش نرخ بازدهی بازارهای موازی مانند دلار، طلا، خودرو و بورس اشاره می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در فصل پاییز بازدهی دلار حدود منفی ۶/ ۶ درصد، سکه منفی ۱۰ درصد و بورس اوراق بهادار حدود منفی ۸/ ۹ درصد بوده است. از سوی دیگر مرکز آمار ایران نرخ تورم ماهانه آذرماه را ۲ درصد اعلام کرده است که به نسبت ماه‌های گذشته افت قابل‌توجهی داشته است. بنابراین به‌نظر می‌رسد در پاییز التهاب بازارهای کالایی و سرمایه‌ای کاهش پیدا کرده و این موضوع نرخ سود اوراق دولتی را برای سرمایه‌گذاری بیش از گذشته جذاب کرده است.
اما در این میان، به‌نظر می‌رسد کاهش انتظارات تورمی به کمک دولت آمده تا کسری بودجه خود را با هزینه کمتری جبران کند. این در حالی است که اگر قرار بود در تابستان اوراق بیشتری را بفروشد، باید نرخ سود بیشتری برای اوراق پیشنهاد کند. در نتیجه هزینه تامین کسری بودجه سال‌جاری بسیار بیشتر می‌شد. اما با کاهش بازدهی در بازارهای دیگر، دولت توانست تقریبا با نرخ سود موثر کمتر از ۲۰ درصد ۸۹ هزار میلیارد تومان از کسری بودجه خود را تامین کند. اگر فرض کنیم که شرایط بازارها به همین منوال باشد و دولت بتواند در ۱۱ هفته پیش‌رو تقریبا هر هفته ۵ هزار میلیارد تومان اوراق بفروشد، می‌تواند به راحتی تا پایان سال حدود ۱۴۰ هزار میلیارد تومان از کسری بودجه سال‌جاری خود را پوشش دهد. علاوه براین، امیدها برای فروش ۱۲۵ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی در بودجه ۱۴۰۰ نیز بیشتر می‌شود.
