ردیابی تهدیدهای آتی برای سنگ‌آهن

رئیس انجمن تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن می‌گوید در سال جاری بیشتر از ۷ میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی صادراتی نخواهیم داشت،‌ ولی همین عدد کم روی قدرت چانه‌زنی و روابط صحیح تولید‌کننده و مصرف‌کننده داخلی تاثیر گذاشته و موجب شکل‌گیری «توافقات بد» می‌شود.به گفته وی در این باره فولادی‌ها هم باید حمایت کنند، ‌چرا که این موضوع تنها به سنگ‌آهن دانه‌بندی مربوط نمی‌شود و در آینده گریبان فعالان زنجیره‌های مختلف سنگ‌آهنی و فولادی را هم خواهد گرفت.وی این روند را به «روندی دومینو وار» تشبیه می‌کند و بر این باور است اگر این خلأ‌ها به یکی از اجزای زنجیره‌های فولادی یا سنگ‌آهنی سرایت کند تا انتها خواهد رفت و تاثیر سلسله‌واری خواهد داشت.

فعالان و تولید‌کنندگان این ماده معدنی مهم در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» از نقش حمایتی دولت که در خلال سال‌ها تبدیل به نقشی متفاوت شده است می‌گویند. این فعالان بر این باورند زمانی قرار بوده که دولت در زنجیره‌های سنگ‌آهنی و فولادی نقش حمایت‌کننده داشته باشد، حال اگر دستش از حمایت کوتاه است، ‌لااقل دست به تخریب زنجیره‌های فولادی و سنگ‌آهنی نزند. این جملات به گفته ریاست انجمن تولید‌کنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن موضع صریح بخش خصوصی و انجمن سنگ‌آهن است. مهرداد اکبریان در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» مبنی بر اینکه در بودجه ۹۷ افزایش ۱۶ درصدی درآمد بهره مالکانه کشور و افزایش ۱۰ درصدی حقوق دولتی را داریم، تاثیرات این موضوع را در بخش معدن این‌گونه تحلیل می‌کند: در ارتباط با حقوق دولتی باید یک موضوعی را مطرح کرد، کسی که قانون‌گذار بوده و حقوق دولتی را تعریف و رقم برایش گذاشته است، منظورش آن بوده است که معادن قسمتی از درآمدشان را در قالب حقوق دولتی و بهره مالکانه به دولت پرداخت کنند، زمانی با این قانون دچار مشکل می‌شویم که عده‌ای میزان درآمد معادن را ملاک قرار نمی‌دهند و موضوعات دیگری را درخصوص حقوق دولتی لحاظ می‌کنند.این موضوعی است که موجب اعتراض معدن‌داران می‌شود، ولی روندی که در سه سال گذشته در ارتباط با حقوق دولتی شکل گرفته،‌ این است که دولت با افزایش درآمدها برای سال آینده حقوق دولتی را به میزان ۱۰ درصد افزایش داده که به نظر منطقی می‌رسد.

اکبریان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه درخصوص بحث جلوگیری از صادرات گندله که گفته می‌شود در حال حاضر هند جای ایران را گرفته چه تحلیلی دارید؟ می‌گوید: باید زنجیره ارزش حلقه به حلقه ترمیم شود، رو به جلو حرکت کند؛ باید در کشور به ظرفیت‌هایی که در نقشه راهبردی گفته شده برسیم،‌ چرا که ۵۵ میلیون‌تن تولید فولاد به اندازه ظرفیت خودش گندله،‌ سنگ‌آهن و کنسانتره سنگ‌آهن نیاز دارد که فاصله ما از تامین این فاکتورها زیاد است.اما پر کردن این ظرفیت‌ها با محدود کردن صادرات حاصل نمی‌شود، بلکه با انگیزه دادن به سرمایه‌گذاران و فعالان این بخش است که بتوانند هر‌چه سریع‌تر خودشان را وارد چرخه کنند. بنابراین بیشتر از محدودیت به مشوق نیاز است، یکی از مشوق‌های همیشگی در اقتصاد هر کشوری باز بودن بخش صادرات است از سویی زمانی که یک تا دو سال از صادرات بازارهای مختلف به دور باشیم، به دست آوردن موقعیت قبلی با قیمت‌گذاری و برندینگی که قبلا در دسترس بوده به راحتی انجام پذیر نیست و همین موضوع باعث کنار رفتن ایران و روی کار آمدن بازارهای جدید‌تر مانند هندوستان می‌شود.

در این باره روند مشابهی درخصوص سنگ تزئینی انجام شد، چند سال قبل تصمیم اشتباهی در صادرات سنگ تزئینی گرفته شد که موجب محدودیت صادرات این کالا شد و بعد از مدتی هم از تصمیم خود برگشتند ولی تبعات این تصمیم موجب این شد که هنوز هم بعد از گذشت چند سال از آن تصمیم، ‌صادرکنندگان سنگ تزئینی نتوانسته‌اند بازار قبلی خودشان را به دست آورند و هنوز هم در یک رقابت بسیار سخت با صادرکنندگان کشورهای دیگر هستند.اما پیش‌بینی رئیس انجمن تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان سنگ‌آهن از موانعی که در مسیر صادرات سنگ‌آهن اسفنجی وجود دارد و چه تاثیراتی روی این بخش می‌گذارد، اینگونه است: ایران در این زمینه تقریبا با روشی جدا از دنیا عمل می‌کند،‌ در دنیا از آهن اسفنجی استفاده نمی‌شود، ولی ایران به‌عنوان کشور خاصی مسیر آهن اسفنجی را در پیش گرفته،‌ برای همین با همین اعداد و ارقامی که وجود دارد و به دست خواهد آورد یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان آهن اسفنجی جهان خواهد بود.

آهن اسفنجی به خودی خود هم مشکل دپو کردن و هم مشکل حمل دارد، به این دلیل که سریع آتش می‌گیرد، در این باره کسانی که تولید آهن اسفنجی می‌کنند یا باید در همان واحدشان یا واحدهای نزدیک به محل تولیدشان این فرآورده را مصرف کنند یا اگر نظرشان روی صادرات است،‌کشورهای عربی و ترکیه (میزان ۴۳ میلیون تنی که تولید فولاد دارد را از چین تغذیه می‌کند و گذشته از آن از آهن قراضه و آهن اسفنجی استفاده می‌کند) می‌تواند برایشان گزینه‌های خوبی برای این منظور باشد.اکبریان گفت: با در نظر گرفتن این کشورها به‌عنوان بازار هدف صادراتی است که تولید آهن اسفنجی می‌تواند توجیه داشته باشد و در غیر این صورت موانعی در مسیر این صادرات وجود دارد. یکی از موانع تولید آهن اسفنجی را باید در حمل آن دید،‌ حمل کردن آهن اسفنجی هم روی کامیون و هم روی کشتی به دلیل خطرساز بودن و اشتعال‌زا بودن امری خطیر است و کمتر کسی حمل این محموله را به عهده می‌گیرد چرا‌که امری حساس و سخت است. شرکت‌هایی را می‌شناسم که آهن اسفنجی خریده‌اند و این محموله را دارند ولی مسوولیت حمل و صادرات آن را به سختی کسی بر عهده می‌گیرد.