عمق معاملات دوباره افزایش می‌یابد؟
پاگشایی کالاهای جدید در بورس انرژی
رشد نسبی قیمت نفت خام در بازارهای جهانی در کنار افزایش بهای فرآورده‌ها از رشد جذابیت خرید در بورس انرژی حکایت دارد اگرچه در هفته جاری، این خوش‌بینی به رشد تقاضا محقق شده ولی می‌توان در هفته‌های آینده نیز با همین فاکتور مهم، انتظار بهبود ارزش معاملات را داشت. تنوع معاملاتی در بورس انرژی در کنار تنوع حجم عرضه‌ها، وجود رقابت بین خریداران در رینگ‌های داخلی و صادراتی، افزایش ارزش و جذابیت معاملات برق به‌صورت فیزیکی بین نیروگاه و خریدار نهایی با قیمتی پایین‌تر از نرخ‌های رسمی و همچنین افزایش کالاهای پذیرش شده در بورس انرژی را می‌توان از ویژگی‌های اصلی این بازار در روزهای اخیر دانست.
به جز بررسی شرایط پذیرش کالاهای جدید؛ برای تشریح واقعیت‌های معاملاتی در بورس انرژی می‌توان از دو منظر متفاوت این بازار را مورد بررسی قرار داد؛ حجم معاملات هفتگی و سپس حجم معاملات ماهانه.
معاملات هفتگی بازار فیزیکی
وضعیت معاملاتی در بازار فیزیکی بورس انرژی به‌صورت هفتگی را می‌توان بهترین چهره از رخدادهای این بازار در کوتاه‌مدت به شمار آورد آن هم در وضعیتی که تمرکز اصلی معاملات در بورس انرژی‌بر داد و ستد محموله‌های متوسط قرار دارد؛ اگرچه حجم معاملات بزرگ اغلب آمارهای ماهانه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. درخصوص تمرکز معاملات بورس انرژی بر محموله‌های متوسط باید گفت که این رویکرد یک تصمیم مهم و حتی استراتژیک در این بازار به شمار می‌رود زیرا از یکسو به مقاوم‌سازی این بازار منجر شده و از سوی دیگر با فرض وجود سقف مجاز برای کارمزدها، به افزایش درآمدزایی این بورس هم منتهی خواهد شد. درخصوص تمرکز بر معاملات با حجم خرد، کوچک و متوسط باید گفت که بورس انرژی بر تمامی این قبیل معاملات تمرکز کرده که نشان‌دهنده تلاش برای استفاده حداکثری از ظرفیت‌های بورس انرژی است اگرچه همین نکته نشان می‌دهد که اغلب پالایشگاه‌ها و تولیدکنندگان مختلف در حوزه‌های متنوع حامل‌های انرژی و همچنین خریداران این بازار مالی را به رسمیت شناخته‌اند. حجم معاملات متنوع و همچنین داد و ستد فیزیکی برق در بورس انرژی را می‌توان در این چارچوب مورد ارزیابی قرار داد.
روند کلی معاملات هفتگی در بورس انرژی از افزایش ممتد این رقم حکایت دارد اگرچه شاهد فراز و فرودهای معاملاتی در این بازار هستیم. این وضعیت که در نمودار ارزش معاملات هفتگی نیز قابل رهگیری است نشان می‌دهد که روند توسعه بورس انرژی و افزایش حجم و ارزش معاملات تداوم یافته و ادامه این وضعیت حتی از روزهای بهتری در این بازار حکایت خواهد کرد. این در حالی است که در هفته گذشته شاهد یک عقب‌نشینی معاملاتی بودیم ولی در هفته جاری با فرض اینکه هنوز تا پایان هفته کاری، یک روز معاملاتی (امروز) باقی مانده است ولی شاهد رشد معاملات به نسبت هفته قبل از آن هستیم. این رشد معاملاتی در شرایطی ثبت می‌شود که در هفته جاری معاملاتی بزرگ با حجم بالاتر از ۱۰ هزار تن تنها یک مورد ثبت شده است. این مطلب به معنی آن است که اغلب وزن معاملات بر عرضه‌های خرد، کوچک و متوسط استوار است و تنوع معاملاتی بالایی را در این بازار شاهد هستیم.
در هفته گذشته شاهد بودیم که ارزش معاملات هفتگی رقمی نزدیک به ۶۶ میلیارد تومان بوده که به نسبت هفته قبل از آن کاهشی محسوس را نشان می‌دهد. این در حالی است که در هفته جاری (تاکنون) ارزش معاملات به بیش از ۱۰۳ میلیارد تومان رسیده که از یک رشد مطلوب حکایت دارد. متوسط ارزش معاملات هفتگی در سال جاری در بازار فیزیکی بورس انرژی رقمی نزدیک به ۷۶ میلیارد تومان بوده که باز هم از جذابیت معاملاتی در هفته جاری خبر می‌دهد. به نظر می‌رسد باز هم شاهد رشد ارزش معاملات در بورس انرژی خواهیم بود.
رونق معاملات برق فیزیکی
افزایش حجم و ارزش معاملات برق به‌صورت فیزیکی در بورس انرژی را باید یکی از ویژگی‌های مهم و البته شیوه‌ای نوین در بستر بورس انرژی محسوب کرد آن هم در وضعیتی که بسیاری از خریداران بزرگ برق در حال تامین نیاز خود از طریق این ساز و کار هستند. به‌صورت دقیق‌تر هم اکنون شرکت‌های مهمی در بورس انرژی برق مصرفی خود را به‌صورت مستقیم از این بازار تامین می‌کنند و به معنی آن است که معامله به‌صورت مستقیم بین نیروگاه و مصرف‌کننده نهایی در بستر بورس انرژی منعقد می‌شود که مهمترین ویژگی آن را می‌توان در قیمت‌های پایین آن به شمار آورد. به‌عنوان مثال تقریبا تمامی معاملات در قیمت‌هایی کمتر از ۵۰ تومان برای هر کیلووات ساعت به ثبت رسیده اگرچه متوسط قیمت‌ها در روزهای اخیر را می‌توان نرخی نزدیک به ۴۳۵ ریال برآورد کرد که حتی با فرض هزینه انتقال نیز بسیار ارزان‌تر از شبکه رسمی در کشور قیمت‌گذاری می‌شود. به‌عنوان مثال تنها در هفته جاری رقمی نزدیک به ۸۸۰میلیون تومان برق به‌صورت فیزیکی در بورس انرژی مورد داد‌و‌ستد قرار گرفته که خود یک داده معنی‌دار در این بازار محسوب می‌شود.
نکته دیگر در معاملات فیزیکی برق در بورس انرژی حجم معاملات است اگرچه در گذشته عنوان شد که تنها خریدارانی که بیش از ۵ مگاوات مصرف برق دارند می‌توانند در این چارچوب اقدام به خرید کنند ولی واقعیت‌های معاملاتی نشان می‌دهد که رقمی کمتر از این عدد نیز مورد داد و ستد قرار گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد خریدارانی که از ظرفیت‌های بیش از ۵ مگاوات برخوردار هستند می‌توانند در این شیوه معاملاتی وارد شوند ولی با فرض وجود این ظرفیت، می‌توان گفت که حجم معاملات کمتر از ۵ مگاوات هم قابل قبول است و البته قراردادهایی با حجم‌های کمتر در این بازار منعقد شده است. این وضعیت نیز یک مکانیزم منعطف برای خرید محسوب می‌شود که باعث خواهد شد جذابیت معاملاتی در این بازار افزایش یابد. این شرایط را باید مهم ارزیابی کرد زیرا در نهایت موجب خواهد شد تا حجم بزرگ‌تری از خریداران در بورس انرژی اقدام به خرید کنند که زیرساخت جذابی برای واحدهای صنعتی مختلف محسوب می‌شود.
بررسی حجم معاملات
شرایط کلی داد و ستد در بورس انرژی از لحاظ حجمی هم اکنون بسیار متنوع شده است و این وضعیت جدید نیاز به طبقه‌بندی معاملات از لحاظ حجم داد و ستد را می‌طلبد، زیرا تحلیل وقایع و تنظیم گزارش‌ها آسان‌تر خواهد شد و هر عرضه‌کننده‌ای می‌تواند با دقت بر این شیوه‌های معاملاتی شرایط متناسب با نیاز خود را مورد بررسی قرار دهد. برای سهولت فعالیت‌ها می‌توان حجم معاملات فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در بورس انرژی را به ۴ گروه اصلی تقسیم‌بندی کرد؛ اگرچه این تقسیم بندی تنها برای معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی کاربرد دارد و در اقصی نقاط جهان و بازارهای مشابه شرایط دیگری حکمفرما بوده و هست. به‌صورت دقیق می‌توان معاملات را به ۴ گروه معاملات خرد، معاملات کوچک، معاملات متوسط و معاملات بزرگ تقسیم‌بندی کرد اگرچه ذات حمل و نقل محموله‌ها خود یک فاکتور مهم در این تقسیم‌بندی محسوب می‌شود. معاملات خرد را می‌توانیم کمتر از ۱۰۰ تن، معاملات کوچک را بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ تن، معاملات متوسط را بین ۱۰۰۰ تا ۱۰ هزار تن و معاملات بزرگ را بیش از ۱۰هزار تن تقسیم‌بندی کنیم. این شرایط معاملاتی را می‌توان از این پس یک طبقه‌بندی برای معاملات به شمار آورد که در گزارش‌های آینده به بررسی دقیق‌تر وضعیت معاملاتی در این چارچوب کلی در بورس انرژی می‌پردازیم.
وضعیت ماهانه معاملات در بازار فیزیکی
نمودار ارزش معاملات ماهانه در بازار فیزیکی بورس انرژی را می‌توان مهمترین معرف وضعیت داد و ستد در این بازار به شمار آورد، زیرا گستردگی مطلوبی را در آمارهای این بورس نشان می‌دهد. نگاهی به وضعیت معاملات نشان‌دهنده شرایط مطلوب این بازار در ماه‌های اخیر است آن هم در شرایطی که ارزش معاملات آذرماه رکورد تاریخی این بازار را در هم شکسته و شرایط جدیدی را برای این بازار ایجاد کرده است. این در حالی است که حجم معاملات آذرماه نیز یک رکورد مهم محسوب می‌شود که نشان‌دهنده تقویت بنیادین این بازار است. البته حجم معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی اغلب بر پایه عرضه‌های بزرگ جابه‌جا می‌شود یعنی عرضه‌هایی بیشتر از ۳۰ هزار تن، به‌صورت کلی مهمترین معاملات این بازار را تشکیل می‌دهند که در آذرماه نیز همین معاملات بزرگ به کمک رشد حجم معاملات آمده تا جایی که ۹۰ هزار تن نفتا موجب جهش حجم معاملات شد اگرچه حجم معاملات آذرماه بیش از ۲۸۱ هزار تن بوده است. اگر بخواهیم واقع‌بین باشیم می‌توان گفت که حجم معاملات آذرماه شاید برای دی ماه در دسترس نباشد اگرچه ورود عرضه‌های جدید با حجم بالا می‌تواند این شرایط احتمالی را دگرگون سازد.
عقبگرد احتمالی حجم و ارزش معاملات ماهانه به‌صورت مقطعی را نمی‌توان نکته‌ای منفی در کارنامه فعالیت بورس انرژی به شمار آورد زیرا این شرایط خود به منزله ایجاد یک کف معاملات بنیادین در این بازار به شمار رفته و می‌تواند با جذب خریداران بیشتر و عرضه‌های جدید شرایط کلی در این بازار را تغییر دهد. رخدادی که در ماه‌های شهریور و مهر سال جاری تجربه شد ولی پس از آن در آبان و آذر دو ماه بسیار جذاب در تاریخ فعالیت بورس انرژی به ثبت رسید. این وضعیت را می‌توان مهم ارزیابی کرد زیرا بسترسازی برای رشدهای پیش روی این بازار محسوب می‌شود. این در حالی است که رشد پذیرش کالاهای موجود در بورس انرژی نیز خود به‌عنوان بستر جدیدی برای افزایش حجم معاملات ایفای نقش خواهد کرد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
افزایش سقف پرواز بورس انرژی
ذات معاملات در بورس انرژی و هر بازار دیگری را باید بر پایه حجم عرضه‌ها مورد توجه قرار داد؛ یعنی تا زمانی که عرضه‌ای در این بازار به ثبت نرسد، فضایی برای خودنمایی تقاضا وجود نخواهد داشت. این شرایط را باید بستر و اساس اصلی معاملات در بورس انرژی یا هر بازار دیگری محسوب کرد یعنی سقف پرواز بورس انرژی و بازارهای کالایی مشابه را می‌توان در حجم عرضه‌های بالقوه آنها مورد بررسی و رصد قرار داد. مکانیزم بورس کالا یا بورس انرژی بر این منوال است که هر تولیدکننده یا فروشنده‌ای که مایل باشد کالای خود را در این بازارها عرضه کند در ابتدا باید مراحل پذیرش کالا را طی کرده و پس از اخذ موافقت‌های فنی و تجاری و ترسیم شرایط عرضه برای همگان اقدام به نگارش امیدنامه (ویژگی‌های فنی و تجاری کالا و معاملات آن) کرده و پس از انتشار آن در تارنمای بورس انرژی یا بورس کالا، همه چیز برای عرضه مهیا خواهد بود.
این شرایط کلی نشان می‌دهد که سقف پرواز بورس انرژی را کالاهای پذیرش‌شده ترسیم می‌کند اگرچه هیچ گاه تمامی برنامه‌ریزی‌های فروش برای کل بازار محقق نشده ولی خوش‌بینی‌های اصلی در این بازارها از مسیر کالاهای پذیرش‌شده عبور می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۹۶ تاکنون ۳۷ کالا به جمع کالاهای قابل عرضه در بورس انرژی ایران پیوسته‌اند که خود نشان‌دهنده سیگنال‌های مثبت این بازار است.
پذیرش‌های جدید در بورس انرژی
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بورس انرژی؛ رئیس اداره پذیرش و بازاریابی بورس انرژی گفت: با ادامه روند رو به رشد پذیرش کالا و اوراق بهادار قابل معامله در بورس انرژی، در سه ماه گذشته ۶ کالا- عرضه‌کننده جدید در بازار هیدروکربوری و یک نیروگاه در بازار برق بورس انرژی ایران پذیرش شده است. همچنین اوراق سلف موازی استاندارد برق به‌عنوان بزرگ‌ترین تامین مالی صنعت برق در بازار سرمایه به ارزش ۴ هزار میلیارد ریال در بازار مشتقه بورس انرژی ایران پذیرش و منتشر شد. حسین حسنقلی‌پور افزود: در سه ماه گذشته ۵ کالای نفت گاز، گاز مایع، نفتای سنگین و حلال‌های ۵۰۲ و ۵۰۳ در تابلوی سایر حامل‌های انرژی و یک نیروگاه جدید نیز در تابلوی برق بازار فیزیکی درج شدند.
وی با بیان اینکه از لحاظ آماری عملکرد پذیرش محصولات نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد ۱۸۵ درصدی را به خود دیده است، گفت: با احتساب تعداد پذیرش‌های صورت گرفته تا امروز، تعداد ۱۵۵ کالا در بازار هیدروکربوری به همراه ۴۶ نیروگاه در بازار برق بورس انرژی ایران پذیرش‌شده که این روند در پنجمین سال تاسیس بورس انرژی موید افزایش روزافزون اقبال و اعتماد فعالان و تولیدکنندگان کالاهای انرژی به عملکرد این شرکت است.رئیس اداره پذیرش و بازاریابی بورس انرژی گفت: از ابتدای سال ۹۶ تاکنون ۳۷ کالا به جمع کالاهای قابل عرضه در بورس انرژی ایران پیوسته‌اند که این محصولات شامل دو کالای ریفورمیت و اکتان‌افزا به‌عنوان کالاهای اصلی و ۳۵ کالای مشابه دیگر هستند.
وی با بیان اینکه از لحاظ آماری عملکرد پذیرش محصولات نسبت به مدت مشابه در سال گذشته رشد ۱۸۵ درصدی را به خود دیده است، افزود: پذیرش و درج کالاهای جدید در سال ۹۶ تاثیر خود را به سرعت در عرضه‌های بورسی نشان داد که از آن جمله می‌توان به عرضه سه میلیون لیتر حلال ۵۰۲ و ۳ میلیون لیتر حلال ۵۰۳، ۶۰۰ تن نیتروژن مایع، ۲۰۵ هزار تن فرآورده CSO، ۳۴،۵۰۰ تن ریفورمیت، ۲۲ هزار تن بلندینگ نفتا، ۶۰۰ هزار لیتر حلال ۴۲۰ هزار لیتر بلندینگ حلال ۴۱۰ در بازار هیدروکربوری با ارزش معاملات حدود ۱۲۱۰ میلیارد ریال اشاره کرد.
به گفته این مقام مسوول، روند پذیرش‌ها در بورس انرژی همچنان رو به توسعه است و فرآیند پذیرش محصولاتی همچون LCO، گریدهای مختلف از هیدروکربن‌های سبک، همچنین پذیرش و انتشار اوراق سلف موازی استاندارد برق و اوراق سلف موازی استاندارد گاز مایع نیز در دستورکار قراردارد.
حسین حسنقلی‌پور ادامه داد: اضافه شدن محصولات جدید در هرسال به لیست کالاهای پذیرفته‌شده در بورس انرژی ایران ظرفیت بالقوه معاملاتی را پیش روی فعالان قرار می‌دهد و این پویایی و حرکت روبه‌جلو خود نوید بخش توسعه روزافزون و بالندگی این بازار خواهد بود. وی افزود: ارزش برآوردی معاملات سالانه کالاهای پذیرش شده بر اساس تعهدات عرضه دریافتی از عرضه‌کنندگان بالغ بر ۱۸۰ هزار میلیارد ریال است که دستیابی به ظرفیت بالقوه مذکور از سویی متوجه عرضه‌کنندگان است که به تعهدات عرضه خود به‌دقت و کیفیت لازم عمل کرده و از سوی دیگر بیانگر ظرفیتی است که باید با جهد و کوشش بیشتر بورس با همراهی کارگزاران به توسعه فعالیت‌ها و زیرساخت‌های بازاریابی داخلی و بین‌المللی به آن دست‌یافت. حسنقلی‌پور با بیان اینکه در سال جاری مراحل پذیرش اولین صندوق سرمایه‌گذاری پروژه بازار سرمایه ایران نهایی شد، افزود: اولین مرحله پذیره‌نویسی واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق پروژه آرمان پرند به میزان هزار میلیارد ریال در بازار سایر اوراق بهادار قابل معامله بورس انرژی با موفقیت صورت پذیرفت و امیدواریم به زودی شاهد دومین مرحله پذیره‌نویسی صندوق مذکور از طریق بورس انرژی ایران باشیم. ایشان در پایان با اشاره به نقش پر رنگ شرکت‌های کارگزاری در زمینه پذیرش و بازاریابی گفت: رشد و توسعه پذیرش کالاها در بورس انرژی ایران قطعا بدون همکاری صمیمانه و مجدانه شبکه گسترده کارگزاری‌های عضو به‌عنوان بازو‌های بورس میسر نبوده است و بورس انرژی در مسیر پیش رو جهت افزایش حجم معاملات و انجام عرضه‌های موفق داخلی و بین‌المللی به این ظرفیت علمی و تجربی تکیه کرده است.
ارسال نظر