معاون وزیر نفت از عرضه طلای سیاه در بورس انرژی از هفته آینده خبر داد
عرضه یک میلیون بشکه‌ای نفت در بورس
تلاقی این دو اظهارنظر نشان می‌دهد که هر روز به زمان عرضه واقعی نفت خام در بورس انرژی نزدیک‌تر می‌شویم اگرچه همه چیز به وزارت نفت بستگی دارد. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که تلاش‌های بورس انرژی از یکسال و نیم گذشته آغاز شده و در ساز و کار بورس خلل یا نقضی وجود ندارد و تنها عزم جدی وزارت نفت نه تنها در فاز گفت‌وگوهای رسانه‌ای بلکه با عملکرد واقعی آن لازمه عرضه نفت خام صادراتی در بورس انرژی خواهد بود. روز گذشته علی کاردر عنوان کرد که از هفته آینده عرضه نفت خام در بورس انرژی آغاز می‌شود، بنابراین می‌توان این ادعای رسمی را به‌عنوان یک مطالبه جدی رسانه‌ای به شمار آورد و آن را پیگیری کرد. یک هفته زمان درازی نیست و صبر و نظاره ساده‌ترین رویکرد برای تعقیب عرضه نفت خام در بورس انرژی خواهد بود. جذابیت‌های عرضه نفت خام در بورس انرژی به قدری است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی عبور کرد شاید برای اولین بار بتوان قیمت نفت خام صادراتی را در کشور به سرعت و بدون هیچ واسطه‌ای مشاهده کرد اگرچه هنوز واقعیت‌های عرضه نفت و پتانسیل‌های جانبی آن حتی برای اهل فن هم درک نشده است.
عرضه نفت در بورس از هفته آینده با یک میلیون بشکه آغاز می‌شود
روز گذشته معاون وزیر نفت گفت: امیدوارم عرضه نفت خام در بورس انرژی از هفته آینده آغاز شود که در آن صورت به شکل محموله‌های ۵ هزار بشکه‌ای و در مجموع یک میلیون بشکه خواهد بود. علی کاردر در گفت وگو با «ایرنا» درباره زمان آغاز عرضه نفت خام در بورس، افزود: در حال بررسی و تهیه دستورالعمل عرضه نفت در بورس انرژی هستیم که در برخی موارد، بازنگری خواهد شد.مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره تصمیم نهایی برای تسویه پول فروش نفت (مدل ۲۰ درصد ریالی و ۸۰ درصد ارزی که پیش از این مطرح شده بود) نیز اظهار کرد: دوباره در حال بررسی و بازنگری آن هستیم اما هنوز نهایی نشده است. معاون وزیر نفت ادامه داد: نفت خام عرضه شده در بورس به‌صورت کامل برای صادرات اختصاص خواهد یافت.
حمایت دولت از عرضه نفت خام در بورس
هرچند طرح عرضه نفت خام در بورس، بارها مطرح اما ناکام مانده است اما این بار با تاکید اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری در میانه تیر امسال بر عرضه نفت خام در بورس به بخش‌خصوصی، بار دیگر توجهات به این طرح معطوف شده است. جهانگیری در این باره گفت: نفت خام ایران در بورس داخلی عرضه خواهد شد و بخش‌خصوصی می‌تواند به‌طور شفاف نفت بخرد و صادر کند. تلاش ما این خواهد بود که برای کاهش فروش نفت کاری کنیم که شعار آمریکا را به شکست بکشانیم و دولت در این زمینه برنامه ریزی کرده است.
با عرضه نفت خام در بورس، بخش‌خصوصی می‌تواند به‌صورت شفاف در فروش و صادرات نفت خام مشارکت کند. در دوره گذشته تحریم‌ها، محموله‌های نفتی به اشخاصی مانند بابک زنجانی واگذار شده بود که هیچ‌گاه پول فروش آن را به کشور بازنگرداندند. زنجانی با وجود محکومیت به اعدام هنوز حاضر نشده است که بدهی حدود ۵/ ۲ میلیارد یورویی خود را تسویه کند.
با عرضه نفت خام در بورس انرژی که با سازوکار شفاف انجام می‌شود، امکان سوءاستفاده و جولان افرادی مانند بابک زنجانی وجود نخواهد داشت.
مدتی است که آماده عرضه نفت خام هستیم
مدیرعامل بورس انرژی در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از آماده بودن زیرساخت‌های عرضه نفت خام در بورس انرژی خبر داد و عنوان کرد: پس از پذیرش نفت خام در بورس انرژی و حتی انتشار اوراق سلف استاندارد موازی نفت برای تامین مالی، همه منتظر عرضه فیزیکی نفت خام صادراتی در بورس انرژی هستند. ساز و کار این عرضه نیز مدت‌هاست که فراهم شده و با هماهنگی با سپرده‌گذاری مرکزی موسوم به سمات و بانک‌های عامل، رویکردهای اجرایی تسویه وجوه در سیستم‌های بانکی کشورمان با ارز یورو را مورد بررسی قرار داده‌ایم و می‌توان گفت که تمامی زیرساخت‌های مورد نیاز برای عرضه فیزیکی نفت خام در بورس انرژی فراهم است. حتی پیش‌نویس اولیه اطلاعیه عرضه صادراتی نفت خام هم به پیشنهاد ما آماده شده و برای بررسی‌های بیشتر برای واحدهای عرضه‌کننده ارسال شده است. در بورس انرژی همه چیز برای عرضه فیزیکی نفت خام آماده است آن‌هم در شرایطی که تجربیات گسترده‌ای از عرضه‌های صادراتی با معاملات داخلی در بورس انرژی وجود دارد که می‌توانند کمک‌حال عرضه صادراتی نفت خام باشد.
از ادبیات مدیرعامل بورس انرژی مشخص است که این بازار نه تنها آماده عرضه نفت خام صادراتی، بلکه تشنه و منتظر این اقدام است اگرچه بیش از یکسال پیش خبر عرضه نفت خام صادراتی منتشر شد، ولی تاکنون اجرایی نشده است. این وضعیت در کنار اظهارنظرهای پراکنده و بعضا متناقض حکایت از آن دارد که بیشترین عزم برای انجام معامله اول در بورس انرژی وجود داشته و در فاز دوم بازار سرمایه و در نهایت می‌توان رتبه اشتیاق وزارت نفت را درجه سوم در این فرآیند نامید مگر آنکه تغییراتی جدید ایجاد شده باشد. ادبیات روز گذشته معاون وزیر نفت به این معناست که عزم وزارت نفت برای عرضه نفت خام صادراتی افزایش یافته یعنی می‌توان انتظار ثبت این عرضه را بیش از هز زمان دیگر به شمار آورد.
ناکامی چند ساله ورود نفت خام به تالار بورس
ایده راه‌اندازی بورس نفت نخستین بار در اواخر دهه ۱۳۷۰ و در چارچوب سیاست‌های برنامه سوم توسعه کشور مطرح شد.
به گزارش «ایرنا» هیات وزیران در سال ۱۳۸۶ ایجاد بورس نفت را به وزارت اقتصاد تکلیف کرد و به این ترتیب وزیر وقت اقتصاد که همزمان دبیر شورای عالی بورس نیز بود، سازمان بورس را به واگذاری عرضه فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی در بورس کالای ایران موظف کرد.
با وجود همه چالش‌ها، در بیست و دوم تیرماه ۱۳۹۰ نفت خام با حضور معاون اول وقت رئیس‌جمهوری روی تابلوی معاملات بورس کالا رفت اما با شکست روبه‌رو شد. نفت خام در این بازار در ۹ مرحله دیگر عرضه شد و فقط در یک مرحله به فروش رفت.
از هفدهم فروردین ۱۳۹۳ نیز شرکت ملی نفت ایران با عرضه ۲ هزار و ۹۲۰ بشکه نفت خام در بورس انرژی به قیمت هر واحد ۳ میلیون و ۶۰ هزار ریال، این طرح را دوباره آغاز کرد. این عرضه برای مدتی با فراز و نشیب بسیار ادامه یافت تا اینکه به علت کاهش استقبال خریداران، به بن بست خورد و متوقف شد.با شکست عرضه نفت خام، مسوولان وقت سازمان بورس و اوراق بهادار به فکر ایجاد بستر جدیدی برای عرضه نفت خام در بورس انرژی افتادند.
رمزگشایی از اظهارات اخیر معاون وزیر نفت
علی کاردر عنوان کرد حجم عرضه نفت خام در بورس انرژی محموله‌های ۵ هزار بشکه‌ای و در نهایت یک میلیون بشکه خواهد بود. این موضوع شاید به معنی اصلاح نظر وزیر نفت درخصوص عرضه‌های ۴۰ هزار بشکه‌ای به‌صورت آزمایشی باشد که در هفته گذشته با واکنش رسانه‌ها همراه شده بود. این ذهنیت از طرفی برجسته‌تر خواهد شد که شخص معاون وزیر نفت در صحبت‌های خود عنوان کرد: اکنون در حال بررسی و تهیه دستورالعمل عرضه نفت در بورس انرژی هستیم که در برخی موارد بازنگری خواهد شد یا درخصوص شیوه تسویه وجوه به‌صورت ۸۰ درصد ارزی و ۲۰ درصد ریالی نیز عنوان کرد: دوباره در حال بررسی و بازنگری آن هستیم اما هنوز نهایی نشده است.
همین موارد نشان می‌دهد که وزارت نفت هنوز در حال بررسی و بازبینی است و مشخص نیست که این بررسی‌ها چه زمانی به پایان می‌رسد آن هم در شرایطی که عرضه نفت خام صادراتی در بورس انرژی منوط بر اتمام این بررسی‌هاست. باید به صراحت عنوان کرد که آمادگی بورس انرژی برای ثبت عرضه‌های صادراتی نفت خام محرز شده آن‌هم در شرایطی که عرضه‌های مشابه بسیاری از فرآورده‌ها در این بازار ثبت می‌شود عرضه جدید اتفاق خارق‌العاده‌ای به شمار نمی‌رود. به‌عنوان یک مثال مشخص همین دیروز شاهد عرضه ۳۶ هزار تن از انواع فرآورده‌ها در بازار فیزیکی بورس انرژی بودیم که از لحاظ حجمی چیزی نزدیک به ۲۸۸ هزار بشکه است.
باید گفت که توپ هم‌اکنون در زمین وزارت نفت است و تا زمانی که عرضه نفت خام در بورس انرژی قطعی نشده و در تابلوی این بازار به ثبت نرسد پیگیری‌های رسانه‌ای تداوم خواهد داشت و مطالبه‌گری را افزایش می‌دهیم. هم‌اکنون که قول رسمی معاون وزیر هم برای عرضه هفته آینده در بورس انرژی نیز مهیا شده است.
همان‌گونه که عنوان شد زوایای عرضه فیزیکی نفت خام در بورس انرژی حتی برای اهل فن نیز به‌صورت کامل رمزگشایی نشده است. عرضه فیزیکی نفت خام به معنی اضافه شدن یکی از دارایی‌های پایه مهم به بازارهای کالایی در کشور است که پتانسیل ایجاد ابزارهای مالی نوین بسیاری را در‌بر‌دارد. انتشار اوراق سلف استاندارد موازی داخلی و بین‌المللی برای تامین مالی ارزی و ریالی صنعت نفت یا انعقاد قراردادهای مشتقه به منظور جذب نقدینگی سرگردان در کشور و ایفای نقش قدرتمند در فرآیند کشف نرخ نفت خام دو نکته ساده‌ای است که با آغاز معاملات فیزیکی در دسترس خواهد بود.
این در حالی است که هر دو گزینه‌های فوق از داده‌های بسیار جذابی برای اقتصاد کشور به شمار رفته که آینده صنعت نفت در حوزه تولید و صادرات را دگرگون خواهد کرد و به مشارکت بیشتر اقشار مختلف جامعه در این صنعت مهم منتهی می‌شود. این مزیت‌ها را باید در کنار رخدادهای معاملاتی در بورس نفت ( انرژی) شانگهای به شمار آورد که در مدت زمان بسیار کوتاهی به‌عنوان یکی از قطب‌های جدید کشف نرخ در حوزه انرژی در جهان بدل شده است. تقویت جایگاه یوآن در بازارهای منطقه‌ای و همچنین پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بازارهای رسمی مهم در جهان مواردی است که در آینده می‌تواند در حوزه‌هایی برای بورس انرژی در ایران نیز در دسترس باشد اگرچه در آینده و پس از عرضه فیزیکی و موفقیت این شیوه معاملاتی نوین در جهان باید بیشتر به آن توجه کرد.
ارسال نظر