پیش پرداخت ۶ درصد و امکان تسویه ۱۰۰ درصد ریالی از ویژگی‌های این عرضه است. همچنین مدت تسویه حساب از زمان بارگیری ۹۰ روز تعیین شده است. در مرحله پنجم عرضه نیز مانند نوبت قبل یک میلیون بشکه نفت خام سبک با حجم خرید حداقل تعداد ۳۵ هزار بشکه و قیمت پایه ۵۶دلار و ۸۱ سنت برای هر بشکه تعیین شده است. بر اساس این گزارش، عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به منظور صادرات نفت‌خام در دستور کار قرار گرفته است. این در حالی است که چهارمین عرضه نفت خام در بورس که در ۱۵ بهمن‌ صورت گرفت، باز هم ناموفق بود و نفت خام بی‌مشتری ماند. اتفاقی که بخش خصوصی دلیل آن را محدودیت‌های خرید نفت در بورس می‌داند و به دولت پیشنهاد می‌دهد این محدودیت‌ها برداشته شود.  در این رابطه رضا پدیدار، تحلیلگر ارشد حوزه انرژی  بر این باور است که دلیل فروش نرفتن نفت خام در بورس برخی محدودیت‌هاست. در حالی که بورس انرژی می‌تواند پتانسیلی برای استفاده از توانمندی‌های بخش خصوصی باشد.

پدیدار با بررسی ساز‌و‌کار بورس در دنیا، اظهار کرد: معمولا در دنیا دولتی‌ها وارد بورس نمی‌شوند. همیشه اشخاص حقیقی و حقوقی بخش خصوصی وارد بورس می‌شوند. من فکر می‌کنم هنوز به بخش خصوصی ایران این فرصت داده نشده است که بتواند از توانمندی‌های خود استفاده کند. در واقع هنوز اعتماد بین فعالان بخش‌خصوصی و اداره‌کنندگان بورس و عرضه‌کننده یک طرفه ایجاد نشده و به همین دلیل این بخش‌ها نتوانسته‌اند از ظرفیت‌های یکدیگر استفاده کنند. وی با تاکید بر اینکه باید زیرساخت حضور بخش خصوصی در بورس فراهم شود، توضیح داد: فراهم شدن زیرساخت به این معنی است که سازمان بورس کارگزاری خود را توسعه دهد. فعالان اقتصادی و افرادی که از منظر کارگزاری یا متقاضی (مصرف‌کننده نهایی) وارد بورس می‌شوند، باید خط اعتباری داشته باشند.

این تحلیلگر حوزه انرژی با انتقاد از وجود محدودیت‌ها در بورس ایران گفت: در بورس‌های دنیا این شیوه رایج نیست که خریدار الزام داشته باشد به موجب دستورالعمل وزارت نفت، نفت را به یک پالایشگاه بدهد. در حالی که در ایران خریدار باید قرارداد با پالایشگاه را ارائه کند. همچنین باید ۱۰ درصد پیش پرداخت بدهد که وارد بورس شود و وقتی وارد شد، باید ۲۰ درصد پیش‌پرداخت، بپردازد. در صورتی که در بورس‌های دنیا بورس سلف است. یعنی به‌صورت کاغذی عمل می‌شود. این فرآیند در بورس ما تعریف نشده است. پدیدار تاکید کرد: زمانی که تا این حد محدودیت وجود داشته باشد، بورس نمی‌تواند فعالیت کند. باید محدودیت‌ها برداشته شود. بورس در دنیا برای توسعه فعالیت‌ها برای بخش خصوصی است. یعنی بورس بخش خصوصی را قوی می‌کند. من پیشنهاد می‌کنم برای قدرتمند کردن بخش‌خصوصی این محدودیت‌ها برداشته شود. بورس محل داد‌و‌ستد است اما اینجا داد‌و‌ستد انجام نمی‌شود. بورس در ایران پویا نیست. افرادی که بورس را در اختیار می‌گیرند باید به روز باشند و عامل‌های انگیزشی در نظر بگیرند که افراد برای مشارکت در بورس انگیزه داشته باشند. به نظر من یکی از زیرساخت‌ها، فرهنگ‌سازی است که در حوزه انرژی نداشته‌ایم.

وی با بیان اینکه دولت ایران برای فروش نفت تحریم شده است، نه بخش خصوصی، ادامه داد: دولت باید همه ابزارهای خود را در اختیار بخش خصوصی قرار دهد که بخش خصوصی بتواند نفت را به فروش برساند. اگر کسی هم خواست در بازار سلف وارد شود و نفت را به‌صورت کاغذی بخرد، این امکان را باید فراهم کنند. علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر با اشاره به ضرورت وجود اراده در وزارت نفت برای حصول اهداف عرضه نفت در بورس گفت: اگر نفت خود را رقیب بورس بداند و رقابت کند که ببینیم کدام می‌توانیم بیشتر بفروشیم قطعا بورس نمی‌تواند با وزارت نفت در این زمینه رقابت کند و با اخلال مواجه می‌شود. باید این اراده از سوی حوزه کارشناسی تا حوزه مدیریتی وزارت نفت همراه اجرای این راهکار ضدتحریمی شود. متاسفانه در حوزه کارشناسی وزارت نفت تنها یک تفکر وجود دارد و آن اینکه به‌صورت انحصاری نفت بفروشیم که هم انحصار حفظ بشود و هم بازار به‌هم نریزد. به همین دلیل شرایط ثبت محموله به نحوی است که نفت را تنها به کسانی می‌فروشیم که پالایشگاه داشته باشند. در حالی که می‌توان با رعایت ملاحظاتی از روش‌های نوین برای تجارت نفت استفاده کرد.

وی ادامه داد: ما علاوه بر اینکه نفت را به‌صورت تک محموله‌ای در بورس عرضه می‌کنیم باید به این سمت برویم که نفت را به‌صورت دوره‌ای و بلندمدت عرضه کنیم. ایجاد یک بستر مناسب در بورس برای اینکه قراردادهای دوره‌ای در بورس منعقد شود از جمله اقدامات مهم برای اثرگذاری بیشتر این روش در فروش نفت کشور است. محمد اسکندری، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه عرضه نفت در بورس می‌تواند در شرایط تحریمی و غیرتحریمی به ما کمک کند و با ایجاد مزیت اقتصادی تجار نفتی داخلی را برای فروش نفت از مسیرهای متنوع توانمند سازد گفت: اگر این اتفاق افتاد و با استفاده از ظرفیت‌های داخلی مانع اثرگذاری تحریم‌ها شویم دیگر فازهای بعدی تحریم‌ها اجرا نمی‌شود؛ زیرا دیگر اثرگذار نخواهد بود. وی در راستای ضرورت عرضه مداوم نفت در بورس گفت: عرضه مستمر نفت در بورس هم باعث توانمندسازی تجار فعلی نفت خواهد شد و هم زمینه رویش سایر تجار را فراهم خواهد کرد. عرضه باید مستمر باشد و نظارت‌های کافی توسط مجلس و سایر نهادهای قانون‌گذار انجام شود. باید الزامات قانونی کافی وجود داشته باشد. در بورس کالا هرجا الزام قانونی نبود مشکل داشتیم.

به گفته اسکندری اگر اراده وزارت نفت اثبات ناکارآمدی این روش باشد قطعا به جایی نمی‌رسیم، اما همان‌طور که قبلا هم گفتم ظاهرا این بار اراده کافی وجود دارد و با مطالعه اطلاعیه عرضه و مشاهده ریزه‌کاری‌های موجود این موضوع واضح می‌شود. شفافیت فرآیند خرید و فروش یک مزیت این سازوکار است و گمنامی نام خریداران تا حد قابل قبولی رعایت شده است. این کارشناس بازار سرمایه در ادامه اظهار کرد: بخشی از فروش نفت حتی در شرایط غیرتحریمی باید به‌صورت ریالی باشد. الان دولت درآمدش به دلار است و برای همین هر چه قیمت ارز بالاتر برود به نفعش است و دغدغه‌ای برای پایین آوردن قیمت ارز ندارد؛ باید احترام به پول ملی را از همین جا شروع کنیم و نفت را به‌صورت ریالی بفروشیم.

اخبار مرتبط