«دنیای‌اقتصاد» براساس آمارها بررسی کرد
شاخص‌های هشدار در بازار پایه
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» نگاهی به آمارها نشان می‌دهد با آنکه بازار فولاد در فاصله یک ماهه ۱۸ آذر تا ۱۸ دی میزان عرضه و تقاضای نسبتا بالایی را در مقایسه با سایر دوره‌های مشابه از ابتدای سال تجربه کرد اما تقاضا هنوز در مقایسه با ماه اول امسال حدود ۱۰ درصد پایین‌تر است؛ این درحالی است که روند کاهشی تقاضا برای این محصول از شهریور معکوس شده و تزریق تقاضا به بازار باعث شد تا عرضه‌کنندگان نیز میزان فروش خود را در بورس‌کالا افزایش دهند. این مسیر به‌دنبال رشد قابل‌توجه قیمت‌ها (در حدود ۳۰ درصد در مدت مورد مطالعه) آغاز شد و هنوز هم بازار فولاد میل زیادی به رشد دارد و انتظار می‌رود همین امر باعث بهبود فضای بازار شود.
در بازار محصولات پلیمری نیز تقریبا فضایی مشابه با تفاوت‌هایی خاص حاکم است. به‌عنوان مثال با آنکه تقاضا در یک ماه گذشته (۱۸ آذر تا ۱۸ دی) نسبت به ابتدای سال ۱۱ درصد کاهش یافته اما نسبت به دوره شهریور تا مهر ماه ۱۰۰ درصد رشد تقاضا را شاهدیم. برای عرضه نیز شاهد رشد ۸ درصدی در مقایسه با شهریور و رشد ۱۳ درصدی در مقایسه با ابتدای سال هستیم. کارشناسان بازار معتقدند یکی از مهم‌ترین دلایل برای تغییر جهت در بازار محصولات مختلف پایه اعم از فولاد و پتروشیمی رشد ارزش دلار در بازار است. البته افزایش قیمت دلار به خودی خود روی بازار محصولات فولادی اثر خاصی ندارد اما بازار محصولات پلیمری و شیمیایی را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد و با افزایش قیمت‌های پایه متغیرهای اصلی در این بازار دستخوش تغییر می‌شوند اما در هر دو بازار افزایش اختلاف قیمت بین ارز نیمایی و ارز آزاد منجر به جلب توجه واسطه‌ها و فرصت‌سازی برای کسب سود بیشتر خواهد شد و این روند در مسیر حرکتی بازار قابل شناسایی است. به‌عنوان مثال میزان تقاضا برای محصولات پلیمری در بورس‌کالا در بازه یک ماهه ۱۸ فروردین تا ۱۸ اردیبهشت ۶۱۷ هزار تن بوده اما این رقم در بازه مهر-آبان به ۲۶۳ هزار تن رسیده است با این حال با رشد قابل‌توجه قیمت ارز میزان تقاضا بار دیگر ناگهان رشد کرد و دو برابر شد و در یک ماه گذشته به ۵۵۰ هزار تن برگشت. این درحالی است که این تحولات تاثیر چندانی روی روند عرضه‌ها نداشته‌اند و عرضه تقریبا در محدوده ۳۸۰ تا ۴۳۰ هزار تن در حرکت است.
در بازار فولاد نیز از ابتدای سال که میزان تقاضا ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تن ثبت شده بود شاهد افت تقاضا تا یک میلیون و ۱۳۳ هزار تن در فاصله مهر-آبان بودیم و با رشد سریع قیمت ارز میزان تقاضا بار دیگر افزایش یافت که در ماه گذشته به ۲ میلیون و ۲۰ هزار تن برگشت. اما بازار فولاد یک تفاوت اساسی با بازار پلیمرها داشت و آن اینکه میزان عرضه‌ها نیز در این بازار تقویت شد و در مقایسه با ماه اول (۱۸ فروردین تا ۱۸ اردیبهشت) حدود ۳۵ درصد بیشتر شد. با این حال در بازار فولاد همچنان میل به رشد قیمت‌ها به قوت خود باقی است و تا زمانی که اختلاف قیمت ارز نیمایی و آزاد پابر جا است باید گفت این بازارها نیز مایلند رشد قیمت خود را با افت و خیزهای کوتاه‌مدت همچنان حفظ کنند. نکته قابل‌توجه دیگر در این دو بازار آن است که تولیدکنندگان فولاد در طول سال گذشته حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد نیاز خریداران را در بورس‌کالا تامین کرده‌اند و این روند در طول سال با شیب ملایمی افزایشی بوده است که در نمودار همراه این روند قابل بررسی است. این درحالی است که در حوزه محصولات پلیمری این روند را در دو بازه می‌توان رصد کرد؛ بازه اول از ابتدای سال تا شهریور ماه است.
در این دوره تولیدکنندگان در محدوده ۶۰ تا ۱۵۰ درصد نیاز مشتری‌های خود را تامین کرده‌اند که طبق نموداری که براساس آمارهای بورس‌کالا منتشر شده این روند کاملا صعودی و با شیب تند بوده است. این به آن معنا است که نه‌تنها با گذشت زمان تولیدکنندگان نیاز بازار را تامین کرده‌اند بلکه حتی فراتر از تقاضا نیز ظاهر شده‌اند. در آن برهه قیمت‌ها در بازار آزاد روند کاهشی را در پیش گرفته بود و بورس‌کالا نیز با قیمت‌های متعادلی محصولات خود را به فروش می‌رساند با این حال این نسبت (عرضه به تقاضا) از شهریور ماه تا همین یک ماه گذشته و بعد از رشد قیمت ارز نزولی شده است و از رقم ۱۵۰ درصد اکنون به محدوده ۸۰ درصد رسیده است.
این موضوع نشان می‌دهد با آنکه عرضه‌ها افزایشی بوده اما سرعت رشد تقاضا بالاتر است. مشاهده دو روند حاکم بر بازارهای فولاد و پتروشیمی ضرورت مدیریت عرضه در بازار پلیمرها را گوشزد می‌کند و این درحالی است که دوره پیش‌رو دوره مهمی برای اقتصاد ایران است بنابراین این مساله بیش از گذشته خودنمایی می‌کند. در این بین دو موضوع دیگر را باید برای مدیریت بازارهای کالایی در دوره پیش‌رو در نظر داشت. همان‌طور که در این گزارش اشاره شد رشد بهای ارز و شکاف ارز آزاد و نیمایی محرک تقاضا در بازار است و این درحالی است که افزایش ریسک‌های منطقه‌ای از یک‌سو باعث ورود قیمت دلار به محدوده ۱۴ هزار تومان شده و از طرفی رشد بهای نفت در بازارهای جهانی شاخص‌های قیمتی محصولات پتروشیمی را دستخوش تغییر کرده است که حاصل این دو مساله پیش‌بینی رشد بیشتر قیمت محصولات پایه است.
این موضوع می‌تواند آثار فوری یا تدریجی بر این بازارها به همراه داشته باشد و ممکن است باعث بازگشت هیجان به بازارها شود و سفته‌بازی را تقویت کند. برخی کارشناسان معتقدند سطح تنش درحال‌حاضر بسیار بالا است و ریزش شدید بازار سهام طی مدت اخیر که باعث شد بورس ناچار به کاهش دامنه نوسان به ۲ درصد شود علامت مهمی است که نقدینگی را در بازارها آزاد می‌کند و مشخص نیست این نقدینگی کدام بازار را هدف قرار دهد. تمام این موضوعات به این معنا است که بازارهای کالایی دارای استعداد کافی برای بازگشت سفته بازی و افزایش قیمت هستند.
