جهش ارزش معاملات به صف خرید در بازار پیش‌نگر زعفران منتهی شد
جوانه آتی در باران پاییزی
جریان معاملاتی بازار آتی بورس کالا از روند دوگانه معاملات محصولات کشاورزی حکایت دارد؛ به نوعی که روز گذشته در عین آنکه شاهد صف خرید معامله‌‌‌گران برای هر سه نماد فعال زعفران بودیم، محصول زیره تا دقایق پایانی معاملات با صف فروش همراه شد. البته روند معاملات تنها نماد زیره در پایان معاملات روز گذشته، با تغییر فاز همراه شد و شاهد سبزپوش شدن معاملات این محصول کشاورزی در بازار بودیم. به این ترتیب ترکیبی از افزایش و کاهش نرخ تسویه را در این بازار مشاهده کردیم که به‌رغم نوسان نسبتا محدود نرخ تسویه در سایر قراردادهای بازار آتی، این دو محصول کشاورزی صف‌‌‌های خرید و فروش را برای گرفتن موقعیت تعهدی تجربه کردند. از آنجا که طی معاملات هفته گذشته، بازار آتی باز هم رکوردهای بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای را در میزان جذب نقدینگی و ارزش معاملات به ثبت رساند، می‌توان نسبت به دورنمای این بازار خوش‌بین بود؛ چرا که این صعود در داده‌‌‌های حیاتی معاملات از ورود معامله‌‌‌گران جدید به این بازار حکایت دارد.
انتظار برای خروج 4نماد آتی از تابلوی معاملات در آبان‌ماه
تابلوی آتی بورس کالا در حال حاضر میزبان 6گروه کالایی است که زعفران در دو نوع پوشال و نگین، پسته و زیره، چهار قلم کالای کشاورزی و واحدهای صندوق طلا و نقره در گروه کالاهای سرمایه‌‌‌ای این بازار قرار دارند. در حال حاضر، مجموع کالاهای قابل معامله در این بازار با 10نماد طبق سررسیدهای مختلف معامله می‌‌‌شوند. نزدیک‌‌‌ترین سررسید در بین قراردادهای فعال، آبان‌ماه است که در روزهای آینده و قبل از به پایان رسیدن ماه جاری از تابلوی معاملات آتی خارج می‌‌‌شوند.
طبق ویژگی‌‌‌های فنی بازار آتی، قیمت تسویه هر نماد در تاریخ سررسید، به سمت نرخ دارایی پایه خود همگرا می‌شود؛ به این معنی که حتی اگر در روزهای پیش از تاریخ تحویل، بر مبنای انتظارات معامله‌‌‌گران از دورنمای بازار، در نرخی بالاتر یا پایین‌‌‌تر از بهای دارایی پایه معامله شدند، در روزهای نزدیک شدن به زمان خروج از تابلوی آتی بورس کالا به سمت نرخ دارایی پایه خود همسو می‌‌‌شوند. نمادهای SILAB00 (نقره تحویل آبان)، ETCBA00 (واحدهای صندوق طلای تحویل آبان)، SAFAB00 (زعفران نگین تحویل آبان) و OSFAB00 (زعفران رشته‌‌‌ای درجه‌یک پوشال معمولی تحویل آبان) به ترتیب در تاریخ‌های 17، 19، 23 و 25 آبان از تابلوی معاملاتی بازار آتی خارج می‌‌‌شوند.
نمادهای زعفران بازار آتی به دلیل رشد بهای محصول تازه برداشت‌شده، در بازار آزاد با جهش قیمتی همراه شدند؛ تا جایی که نوسان نرخ تسویه زعفران در بازار آتی و در بازار گواهی سپرده افزایشی شد. از این رو به‌رغم اینکه زعفران آتی در هر سه نماد با حالت کونتانگو (فورواردیشن) معامله شد و منطقی است که با کاهش بها به سمت نرخ دارایی پایه خود همگرا شود، شاهد شرایط متفاوتی بودیم؛ به طوری که تا روز گذشته، شاهد افزایش بهای تدریجی نرخ گواهی سپرده زعفران نگین و پوشال، آن هم تا نزدیکی نرخ تسویه قراردادهای آتی بودیم که دلیل اصلی آن را می‌توان، افزایش بهای زعفران تازه برداشت‌شده در بازار آزاد دانست.
ثبت رکورد ارزش معاملات در بازار آتی
رکوردزنی‌‌‌های بازار آتی در حالی ادامه یافته که نه‌تنها شاهد تداوم رشد میزان نقدینگی جذب‌شده به این بازار هستیم، بلکه ارزش دادوستدها نیز با شیب تندی جهت حرکت جریان معاملات این بازار را به سمت قله‌‌‌های افزایشی تغییر داد؛ به طوری که هفته گذشته به میزان 232هزار و 624 قرارداد بر تابلوی آتی بورس کالا مورد معامله قرار گرفت که ارزشی بالغ بر 567میلیارد تومان را به ثبت رساند. این در حالی است که این میزان ارزش معاملات در مقایسه با هفته ماقبل خود از رشد قابل‌توجه 136درصدی حکایت دارد که تداعی‌کننده بازگشت جذابیت این قراردادها در بین معامله‌‌‌گران بازار سرمایه است.
تداوم جذابیت زعفران در بین معامله‌‌‌گران
بررسی‌‌‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که بالغ بر 76درصد از میزان نقدینگی جذب‌شده به بازار آتی از مسیر دو قرارداد فعال زعفران نگین بوده است که بخش عمده‌‌‌ای از معامله‌‌‌گران در هفته گذشته سعی کردند به گرفتن موقعیت تعهدی (خرید یا فروش) در این دو سررسید بپردازند. به این ترتیب، علاوه بر اینکه شاهد مهاجرت نقدینگی از سایر قراردادهای قابل معامله در این بازار به سمت این دو نماد زعفران نگین هستیم، رشد نزدیک به 10درصدی میزان نقدینگی در این بازار طی هفته ابتدایی آبان‌ماه نسبت به هفته ماقبل آن از ورود نقدینگی جدید به این بازار خبر می‌دهد. با رشد میزان وجوه جذب‌شده به این بازار علاوه بر اینکه نقدشوندگی قراردادهای آتی افزایش می‌‌‌یابد، شاهد تعمیق معاملات این بازار نیز هستیم که پس از خروج سکه از تابلوی آتی بورس کالا در سال 97 کاهش شدیدی را تجربه کرد. البته باید توجه کرد که به منظور ایجاد جریان مداوم نقدینگی به این بازار و حضور فعال و همیشگی معامله‌‌‌گران در بازار آتی، طراحی سررسیدهای گوناگون برای محصولات قابل معامله فعلی در کنار ورود سایر محصولاتی که اکنون در تالار فیزیکی بورس کالا پذیرش شده و قابلیت معاملات فیزیکی را دارند، ضروری است تا بخش عمده فشار معاملات آتی از روی زعفران برداشته شود و معامله‌‌‌گران امکان متنوع‌‌‌سازی پرتفوی خود در بازار مشتقه بورس کالا را داشته باشند. از این رو می‌توان از پتانسیل‌‌‌های بالقوه این بازار در جهت رشد و توسعه تنها بستر رسمی کالایی کشور، یعنی بورس‌کالا بهره برد. بنابراین بر مبنای داده‌‌‌های منتشرشده از سوی بورس‌کالا، مدتی است که صدرنشینی حجم و ارزش معاملات تابلوی آتی بورس کالا متعلق به زعفران (نگین) است. تحرکات قیمتی این محصول، چه در بازار آزاد و چه در اوراق بهادار بورس کالا، از رشد نرخ معاملاتی زعفران حکایت دارد. به بیان تولیدکنندگان زعفران، این محصول از جمله کالاهای کشاورزی است که به‌رغم افزایش هزینه‌‌‌های تولید و رشد نرخ تورم در سال‌های اخیر، از افزایش قیمت باز مانده که پیامد آن افت جدی بهای دلاری آن در بازارهای جهانی است. اما رویدادهای اخیر از عزم جدی بخش‌‌‌های گوناگون زنجیره ارزش زعفران حکایت دارد که با حمایت‌‌‌های اخیر مسوولان متولی و شکل‌گیری برخی از نهادهای خصوصی برای حمایت از زعفران تولیدشده در کشور در کنار صیانت از قیمت واقعی این محصول، سال‌جاری می‌تواند نقطه عطفی برای زعفران باشد تا این محصول به جایگاه ویژه خود در بین محصولات ارزشمند صادراتی بازگردد. بالغ بر 90درصد زعفران موردنیاز دنیا با تولیدات کشاورزان این مرز و بوم پاسخ داده می‌شود که ضروری است در کنار حمایت از جنبه‌‌‌های صادراتی زعفران، وضعیت تولیدات آن نیز مورد توجه قرار گیرد. به این ترتیب، در صورت تداوم این حمایت‌‌‌ها از محصول زعفران، انتظار می‌رود دست‌کم در سال‌جاری چشم‌‌‌اندازی جذاب و قابل‌توجه برای بازار زعفران متصور باشیم؛ رشد حجم معاملات ابزارهای مالی-کالایی، به‌ویژه در بازار پیش‌نگر بورس کالا یعنی قراردادهای آتی و گواهی سپرده زعفران‌‌‌های برداشت‌شده سال جدید، این مطلب را تصدیق می‌کنند.
