دروازه تجارت با اروپا از بستر بازار سرمایه گشوده خواهد شد؟
چارچوب ورود بورس‌کالا به بازار سوریه
نکته مهم آنکه سوریه به‌رغم لطمات بسیاری که از جنگ‌های داخلی، تحریم و تهدیدهای خارجی خورده، با فرهنگ کارآفرینی و تولید عجین شده است. این مطلب به معنی آن است که صادرات محصولات نهایی به این کشور احتمالا چندان موفقیت‌‌‌آمیز نخواهد بود؛ آن هم در شرایطی که کاهش ارزش لیر سوریه، خود یکی از موانع اصلی صادرات محصول نهایی به این کشور به شمار می‌رود. در کنار آن، هزینه پایین نیروی کار و برخی محدودیت‌های تجاری، همچنین حمایت دولتی از تولید داخل در سوریه جذابیت صادرات محصولات نهایی را محدود می‌کند. مجموع این موارد، به این معنی است که باید روی صادرات محصولات میانی و مواد اولیه به سوریه حساب ویژه‌‌‌ای باز کرد که این گروه‌‌‌های کالایی قطعا و به‌یقین در ید قدرت معاملاتی بورس‌کالای ایران قرار دارد. بنابراین ایده رونق معاملات از مسیر بورس‌کالا به احتمال زیاد، ایده موفقی خواهد بود؛ اگرچه به حمایتهای رسمی و دولتی نیاز دارد.
در این بین، باید به یک نکته دیگر نیز اشاره کرد. تجربه ناموفق حضور بورس‌کالا در بازار عراق در گذشته پیش چشم ماست و می‌تواند سیگنالی محدود‌کننده به شمار برود. در گذشته برنامه‌ریزی‌ها بر این مبنا بود که بورس‌کالا در عراق نمایندگی تاسیس کند؛ اما در نهایت چنین اقدامی محقق نشد. دلیل اصلی آن را باید در رخدادهایی جست‌وجو کرد که تجربیات حاصل از آنها می‌تواند محرک قدرتمندی برای موفقیت حضور بورس‌کالا در بازار سوریه باشد.
با خروج آمریکا از برجام و ریسک نوسان نرخ ارز، همچنین سختگیری‌‌‌های دلار ۴۲۰۰تومانی و مباحثی از این قبیل، طرح حضور بورس‌کالا در بازار عراق در نهایت ناموفق ماند. اگرچه با توجه به ناآرامی‌های این کشور در سال‌های اخیر می‌توان گفت، عدم‌ورود بورس‌کالا به صورت واقعی و تاسیس دفتر نمایندگی در این کشور چندان هم زیان‌بار نبوده است؛ زیرا می‌توانست هزینه‌‌‌های جانبی بیشتری در بر داشته باشد. بنابراین از این مسیر یا در این خصوص نمی‌توان انتقاد برجسته‌‌‌ای از بورس‌کالا کرد. به عبارت ساده‌تر، بورس‌کالا با تغییر استراتژی خود توانست ریسک‌های احتمالی را تعدیل کند؛ آن هم در شرایطی که ممکن بود وضعیت کاملا دگرگون شود. با توجه به تمامی موارد ذکرشده، حضور بورس‌کالا در بازار سوریه می‌تواند یک موقعیت جذاب تجاری باشد؛ اگرچه به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.
همکاری بورسهای کالایی ایران و سوریه؛ فرصتی در دل تحریم
محمود‌‌رضا الهی‌فرد، عضو هیات‌مدیره بورس کالای ایران گفت: با توجه به شرایط تحریم، همکاری تجاری ایران و سوریه از مسیر بورسهای کالایی می‌تواند از طریق معاملات پایاپای و تهاتری یا سایر سازوکارهایی که طرفین این همکاری در نظر گرفته‌‌‌اند، اهداف سیاستگذاران را محقق کند و قطعا در صورت گشایش در روابط بین‌الملل و امکان انجام مبادلات پولی بین‌المللی، بورس‌کالای ایران پتانسیل زیادی برای همکاری با بورسهای کالایی دنیا خواهد داشت. به گزارش «ایسنا»، الهی‌فرد به برنامه همکاری بورسهای کالای ایران و سوریه اشاره و اظهار کرد: اقداماتی از جنس همکاری‌‌‌های مشترک بین بورس کالای ما و بورسهای کالای خارجی، رویکردی مثبت و در راستای توسعه مراودات تجاری است که می‌تواند هم بر روند بازارها و هم برای اقتصاد کشور، آثار مثبتی داشته باشد. او افزود: در حال حاضر در شرایط تحریم به سر می‌‌‌بریم و با توجه به تحریم‌‌‌ها و محدودیت‌های ناشی از عدم‌پذیرش مقررات FATF، امکان مبادلات پولی از طریق سیستم بانکی امکان‌‌‌پذیر نیست.
عضو هیات‌مدیره بورس کالای ایران اضافه کرد: شاید در گام نخست نباید انتظار ارتباطات بین‌المللی گسترده‌‌‌ای را از بورس‌کالای کشور داشت؛ اما همکاری بورسهای کالای ایران و سوریه از موارد خاصی است که شاید در شرایط کنونی بتواند از طریق معاملات پایاپای و تهاتری یا سایر سازوکارهایی که طرفین این همکاری در نظر گرفته‌‌‌اند، اهداف سیاستگذار را محقق کند. اما قطعا در صورت رفع تحریم‌‌‌ها و گشایش در روابط بین‌الملل و امکان انجام مبادلات پولی بین‌المللی، بورس‌کالای ایران پتانسیل زیادی برای همکاری با بورسهای کالای دنیا خواهد داشت.
ظرفیتی برای آرامش بازار خودرو
الهی‌فرد در ادامه با اشاره به امکان عرضه خودرو از طریق بورس‌کالا، یادآور شد: از پتانسیل‌‌‌های بورس‌کالا می‌توان برای ایجاد ثبات و آرامش در بازار خودرو هم استفاده کرد؛ به‌‌‌شرط آنکه خودروسازان، برای مثال یک یا چند محصول تولیدی خود را از طریق بورس عرضه کنند، اما اگر قرار باشد عرضه خودرو در بورس‌کالا به‌‌‌صورت ناقص انجام شود و خودروسازان فقط بخشی از محصول تولیدی خود را از طریق این بازار عرضه کنند و مابقی تولیدات خود را با روش‌های دیگری راهی بازار کنند، عرضه خودرو در بورس‌کالا کارآیی حداکثری نخواهد داشت.
مزایای ورود کالاهای کشاورزی به بورس
الهی‌فرد به امکان عرضه محصولات کشاورزی در بورس‌کالا نیز اشاره کرد و گفت: بدون شک امکان عرضه محصولات کشاورزی از طریق بورس‌کالا مانند سال‌های قبل وجود دارد. در این زمینه مشکل اینجاست که برخی محصولات کشاورزی مشمول شرایطی از جمله حمایتهای دولتی و تخصیص یارانه هستند یا نوسان قیمت آنها در بازار، مطلوب سیاستگذاران نیست و سیاستگذاران در چنین شرایطی به‌‌‌محض مشاهده هرگونه نوسان قیمتی ممکن است با توقف عرضه آن محصول در بورس‌کالا، اقدام به کنترل بازار برای ثابت نگه‌‌‌داشتن قیمت‌ها کنند.
او افزود: عرضه کالاهای یارانهای در بورس‌کالا با چنین مشکلاتی مواجه است. برای مثال، با وجود تلاش چندساله برای عرضه شکر در بورس‌کالا و نمایان‌شدن شرایط مطلوب در این بازار به دلیل کنار رفتن دخالت‌ها در روند قیمت‌گذاری، عرضه‌ها متوقف شد؛ بنابراین در خصوص این کالاهای یارانهای ملاحظات زیادی در میان سیاستگذاران وجود دارد. در هر صورت معتقدم می‌توان برخی کالاهای وارداتی یا محصولات استراتژیک همچون گندم یا شکر را از طریق بورس‌کالا عرضه کرد تا نتایج مطلوب این امر را در رشد تولید، حمایت واقعی از تولیدکننده و مصرف‌کننده و شفافیت در بازارها مشاهده کرد.
تجربه موفق سیمان
الهی‌فرد به خاصیت‌‌‌های مهم بورس‌کالا برای اقتصاد اشاره و اظهار کرد: از خاصیت‌‌‌های مهم بورس‌کالا، ایجاد بازاری شفاف و بدون واسطه است. این خاصیت مهم بعد از ورود سیمان به بورس‌کالا، به‌‌‌خوبی برای مسوولان یادآوری شد. ماه‌‌‌هاست که سیمانی‌‌‌ها، کل سیمان تولیدی خود را از طریق بورس‌کالا عرضه می‌کنند و این فرآیند، هم رضایت خاطر تولیدکنندگان را به همراه داشته و هم به آرامش بیشتر بازار و خرید بدون واسطه خریداران منجر شده است.
وی در پایان تاکید کرد: می‌توان از ظرفیت‌‌‌های بورس‌کالا برای برقراری ثبات و تعادل در بازارها استفاده کرد؛ مشروط بر آنکه کل محصول تولیدی یک صنعت در بورس‌کالا عرضه شود تا شاهد شکل‌‌‌گیری نرخ‌های مختلف در بازار نباشیم؛ کما اینکه با ورود سیمان به بورس‌کالا شرکت‌های سیمانی کل محصول خود را از طریق این بازار عرضه کردند و به این ترتیب انحصار و سوءاستفاده در بازار صورت نگرفت.
