رشد شاخص بورس به ۲۵۶ واحد محدود شد
روز نوسانی بازار سهام
یک سوءبرداشت و یک رفتار
ماجرا از آنجا شروع شد که روز دوشنبه با تایید خبر «پمپاژ دلارهای غیرنفتی به بازار دوم» از سوی رئیس کل جدید بانک مرکزی، تقاضای انبوهی در بازار رقم خورد و سهام بسیاری از شرکت‌های کالایی بازار با استقبال کم‌نظیر سرمایه‌گذاران روبه‌رو شد. البته فعالان سهام از یک هفته پیش به استقبال این خبر «دنیای اقتصاد» رفتند و معاملات خود را در افق آزادسازی ارز صادرکنندگان بزرگ بورس تهران سامان دادند. نتیجه این روند، حضور پول‌های تازه به بازار و رشد چشمگیر ارزش معاملات خرد سهام بود که در روز دوشنبه به اوج تاریخی خود، یعنی هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان رسید. طی معاملات روز دوشنبه سهامداران حقیقی بازار با حضور پررنگ خود در سمت خرید سهام بیش از ۹۵۰ میلیارد تومان سهم به پرتفوی خود اضافه کردند. با وجود این، رشد فزاینده شاخص سهام در روز گذشته متوقف شد و سهام پیشتاز بازار که عمدتا متعلق به گروه‌های کالایی و مرتبط با ارز بودند در‌جا زدند یا با افت بهای سهم به کار خود پایان دادند. به بیان روشن‌تر، معاملات دیروز در حالی آغاز شد که بسیاری از نمادهای پیشتاز با ضعف تقاضا مواجه شدند. از سوی دیگر، افزایش عرضه از سوی سهامداران حقیقی نیز شدت گرفت؛ به‌طوری که در آغاز معاملات در برخی نمادهای گروه فلزات اساسی، معدنی و پتروشیمی‌ها صف‌های فروش تشکیل شد. به نظر میرسد عرضه‌های سهامداران حقوقی در پایان معاملات روز دوشنبه در سهام مورد اقبال بازار از جمله فولاد مبارکه اصفهان، ملی مس ایران، پتروشیمی پارس و پتروشیمی پارسان، حاوی پیام مثبتی برای برخی از فعالان خرد سهام نبوده است. به بیان دیگر، نگاه غیرکارشناسی به نحوه عرضه سهامداران عمده در مقابل صف‌های طویل خرید که به معنای پایان روند صعودی سهام تلقی و شیوع این نگاه در میان معامله‌گران به افت قیمتی سهام دامن زد. برداشت اشتباه از شدت‌گرفتن عرضه منطقی از سوی سهامدار عمده باعث تقویت این گمانه شد که این رفتار احتمالا به معنای کشیدن ترمز رشد قیمت‌هاست.
اما مساله این است که اگر این دسته از سهامداران به عرضه سهام خود در این شرایط نپردازند، چگونه باید به افزایش شناوری سهام و مشارکت بیشتر سهامداران خرد بازار امیدوار بود؟ واقعیت این است که نقدشوندگی و رقابت از مزایای مهم بازار سرمایه است و ضامن این مزیت نیز افزایش حضور سهامدار خرد در بازار است. به بیان دیگر، کارآیی بازار برای کشف قیمت کارآ نیازمند تعداد بی‌َشماری از بازیگران است که به‌تنهایی توان تغییر قیمت را نداشته باشند. از این دیدگاه، افزایش عرضه از سوی سهامداران عمده نه‌تنها بار منفی ندارد، بلکه از طریق افزایش شناوری و نقدشوندگی سهام می‌تواند به تعمیق خصیصه رقابتی بازار بینجامد. از سوی دیگر، با آزادسازی ارزهای غیرنفتی که چشم‌انداز سودآوری سهام را دستخوش تغییرات مثبت خواهد کرد پایداری روند صعودی دور از دسترس بازار نیست.
جو روانی در روز بازگشت تحریم‌ها
از سوی دیگر به نظر میرسد که آثار روانی شروع دور نخست تحریم‌های آمریکا علیه کشور نیز در فشار فروش سهام در دقایق ابتدایی معاملات دیروز بی‌تاثیر نبوده است. مطابق آنچه پیش از این اعلام شده بود مرحله اول تحریم‌های آمریکا بر محور ممنوعیت مبادلات ایران با دلار و دیگر اسناد مبتنی بر این ارز آغاز شد. همین امر بهانه‌ای برای شناسایی سود از سوی فروشندگانی شد که تا روز دوشنبه در پشت صف‌های خرید به انتظار خرید سهام بودند. به این ترتیب، سیگنال‌گیری منفی فروش نسبتا زیاد از سوی سهامداران عمده شرکت‌های بزرگ، توام با آغاز دور اول تحریم‌ها باعث شد به‌رغم روند صعودی قیمت‌ها ظرف دو هفته اخیر و اشتیاق شدید برای خرید سهام، دادوستدها با فشار فروش آغاز شود. برآیند این دو عامل باعث شد در ابتدای معاملات دیروز بسیاری از سهام برجسته گروه فلزات و پتروشیمی و معدنی‌ها که تا روز ماقبل با صف خرید همراه بودند، در محدوده منفی قیمت دست‌به‌دست شوند و متعاقب آن، شاخص کل بیش از ۶۰۰ واحد تنزل کند.
حفظ سودهای ۲۰ تا ۵۰ درصدی
اما انگیزه دیگری هم در میان بود که به فشار عرضه‌ها در این روز دامن زد. به گواهی رشد ۲۳ درصدی شاخص کل ظرف ۸ روز معاملاتی اخیر، سهام بازده دلچسبی نصیب فعالان بازار کرده است. به بیان دیگر، سود متوسط ۲۳ درصدی در سهام بهانه مناسبی برای خروج سهامدارانی است که تاب ریسک‌های پیش‌رو را ندارند. بنابراین طبیعی است که با رشد فزاینده قیمت‌ها و سودآوری بالا طی چند روز گذشته برخی سهامداران به انگیزه حفظ سود از گزند ریسک‌ها اقدام به فروش کنند؛ موضوعی که مشخصا در خرید‌وفروش‌های دیروز نماد معاملاتی فولاد مبارکه اصفهان و پتروشیمی پارس محسوس بود. این سهام که در روزهای قبل پناهگاه نقدینگی قابل‌ملاحظه سرمایه‌گذاران خرد بودند در معاملات دیروز با فشار نسبتا سنگین فروش حقیقی‌ها معاملات پرحجمی را تجربه می‌کند. مروری بر بازده صنایع کالایی بازار در چند روز اخیر به‌خوبی رفتار سهامداران حقیقی برای حفظ سود را توضیح می‌دهد. از ابتدای هفته قبل و همزمان با شروع جهش قیمت‌ها تا روز دوشنبه، گروه‌های استخراج نفت، پالایشی، پتروشیمی، فلزات اساسی، چندرشته‌ای‌ها، تامین آب و برق و یوتیلیتی‌ها و همچنین گروه کانه‌های فلزی متوسط بازدهی بیش از ۳۰ درصدی را ثبت کرده‌اند. در این بین، سهام صنعت پالایشی به‌طور متوسط بازده ۳۷ درصدی را نصیب سهامداران خود کردند که پالایش نفت تبریز در این مدت بیشترین رشد را داشته است. بنابراین چنین افزایش قیمتی در سهام این گروه بهانه خوبی برای شناسایی سود از سوی برخی سهامداران به شمار می‌رود. شاخص سهام پتروشیمی‌ها نیز در این بازه زمانی بیش از ۳۶ درصد افزایش نشان می‌دهد که در برخی از شرکت‌های این گروه حتی بازده بیش از ۵۰ درصدی را ثبت کرده‌اند. گروه فلزات اساسی، هلدینگ‌ها، تامین‌کنندگان خوراک و یوتیلیتی‌ها در کنار گروه معدنی نیز متوسط بازدهی ۳۱ تا ۳۳ درصدی را در این رالی به ثبت رساندند. بنابراین چنین بازدهی مطلوب ظرف مدت کوتاه ۸ روزه، فرصت مناسبی برای شناسایی سود تلقی شد و کسانی که از ابتدای این رالی وارد جریان سهام شدند طبعا بر حفظ سود را ترجیح می‌دهند. در واقع این دسته از سهامداران به دنبال بهانه‌ای برای خروج از سهام هستند که در روز گذشته با پخش برخی شایعات چنین رفتاری از سوی آنان توجیه‌پذیر شد.
گمانه‌زنی‌ها از نرخ‌های بازار دوم ارز
عوامل مورد بررسی در سطور بالا فشار عرضه را در سهام کالایی و ارزمحور بازار، آن هم در ابتدای معاملات دیروز شدت بخشید. در ادامه، سهامداران حقوقی در جایگاه حمایت از سهام مزبور قرار گرفتند و با مشارکت موثر در سمت خرید، مانع از تشدید فضای روانی حاکم بر بازار شدند. به این ترتیب، تمام نمادهایی که در ابتدا با فروش سنگین فروش در محدوده منفی قیمت مبادله می‌شدند وارد بازه‌های مثبت شدند و حتی برخی از آنها تا صف خرید هم پیش رفتند. اما به یک باره شاهد افزایش بار هیجانی معاملات و تشدید مجدد عرضه‌ها در سهام مورد اقبال بودیم که عمدتا هم زیرمجموعه گروه پتروپالایشی، فلزات و معدنی‌ها بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تشدید روند پرحجم عرضه‌ها از سوی مالکان خرد بازار در نتیجه انتشار سریع برخی اخبار غیررسمی و خلاف انتظار از نرخ‌های کشف شده در بازار دوم بوده است. در برخی از شبکه‌های اجتماعی حتی صحبت از نرخ ۵۵۰۰ تومانی برای دلار این بازار به میان آمد. این در حالی است که چنین موضعی از بن واقعیت نداشته و سکاندار پولی کشور در گفت‌وگوهای خود نرخ خاصی را برای این بازار اعلام نکرد و کشف قیمت آن را حاصل برخورد دو سمت عرضه و تقاضا دانست.
اما در فضای مبهمی که هنوز جزئیات بسته ارزی برای فعالان اقتصادی روشن نیست طبیعتا بازار چنین گمانه‌زنی‌هایی گرم می‌شود و رفتار معامله‌گران با چاشنی هیجان همراه خواهد بود. مساله دیروز بازار نیز از این سنخ بود. در واقع، فضای روانی حاکم بر دادوستدهای دیروز بیشتر معطوف به مساله کشف نرخ‌های ارز در بازار دوم بود؛ به اینکه بسته جدید ارزی عملا چه پیامدهایی برای سودآوری شرکت‌های بورسی دارد. به بیان دیگر، با وجود رونمایی از کلیات بسته ارزی از سوی رئیس کل بانک مرکزی، همچنان این پرسش مطرح است که نرخ ارز مبنا برای شرکت‌های پالایشی دقیقا چه عددی خواهد بود و بازار دوم برای ارز شرکت‌های پتروشیمی چه قیمتی را رونمایی می‌کند. همچنین قیمت پایه محصولات بزرگان گروه فلزات و معدنی‌ها در بورس کالا نهایتا با چه نرخ ارزی تعیین خواهد شد. مجموع این مسائل و پرسش‌ها بود که سهامداران حقیقی را روانه فروش سهام خود کرد.هر چند در ادامه و با اتمام معاملات بورس تهران برخی گزارش‌ها حاکی از کشف قیمت حدود ۸ هزار تومانی برای ارز فروشندگان بازار دوم ارز بود. اما انتشار این خبر نتوانست تغییری در معادلات حاکم بر بازار دیروز ایجاد کند. بنابراین، با وجود قابلیت و توانمندی سهام مورد اقبال بازار، انتظار اصلی فعالان کشف نرخ ارز و همچنین تعیین قیمت خوراک صنایع پتروپالایشی است که می‌تواند حاشیه سود این شرکت‌ها را معلوم کند.
معاملات ناهمگن در سهام کالایی
در عین اینکه فضای غالب بر صنایع ارزآور و ارزمحور نسبت به روزهای قبل، متفاوت، پرنوسان و تا حدودی منفی بود اما برخی نمادهای این گروه‌ها در مدار حداکثری قیمت قرار داشتند. بررسی بیشتر معاملات این صنایع حاکی از اقبال معامله‌گران به سهام شرکت‌هایی است که اهرم صادراتی قوی‌تری داشتند. فولاد کاوه و همچنین فولاد هرمزگان جنوب در بین فولادسازان از این زمره بودند که با وجود فشار عمومی عرضه همچنان نزدیک سقف روزانه قیمت معامله شدند. در گروه پتروشیمی نیز شاهد وضعیتی ناهمگن بودیم که منجر به جدایی مسیر قیمتی سهام در پایان معاملات روز گذشته شد. در غیاب پتروشیمی زاگرس و توقف «جم» و «پارسان» به دلیل افزایش ۵۰ درصدی، پتروشیمی شازند و پتروشیمی پردیس با اقبال سهامداران حقیقی، به روند مثبت خود ادامه دادند. الگوی حاکم بر این گروه‌ها به صنعت پالایشی نیز سرایت کرد. این گروه نیز در سایه گمانه‌زنی‌های ارزی بورس‌بازان قرار گرفت و نیمه دوم معاملات را با فشار عرضه‌ها پشت سر گذاشت. در بین نمادهای این گروه، نماد معاملاتی پالایش نفت تبریز که به دلیل نوسان ۵۰ درصدی در ابتدای معاملات دیروز بسته بود، پس از بازگشایی رشد بیش از ۷ درصدی قیمت سهم را تجربه کرد اما فضای منفی غالب بر این گروه باعث شد تا تحت تاثیر فشار عمومی فروش، دامنه رشد قیمت این سهم به محدوده صفر درصد برسد.
موج‌سازی حقیقی‌ها در سهام خودرویی
در حالی که گروه‌های پیشتاز در معاملات دیروز تحت فشار نسبتا شدید فروش بودند بخشی از نقدینگی که عمدتا هم متعلق به مالکان حقیقی بود، روانه سهام گروه‌های کوچک‌تر شد. این گروه‌ها-خودرویی‌ها، سیمانی‌ها و دارویی‌ها- در ابتدای معاملات دیروز عمدتا در محدوده منفی قیمت قرار داشتند اما با تشدید عرضه در صنایع پتروپالایشی، فلزات و معدنی‌ها، بر مدار رشد قیمت قرار گرفتند. وضعیت به‌گونه‌ای رقم خورد که بر خلاف وضعیت کلان حاکم بر صنعت خودرو، نمادهای بزرگ این گروه از جمله پارس‌خودرو، سایپا و ایران خودرو را به صف خرید کشاند تا پس از هشت روز روند نزولی، رشد ۳/ ۳ درصدی شاخص را ثبت کند. اغلب نمادهای گروه سیمان نیز پس از تجربه افت روزهای گذشته با افزایش تقاضا مواجه شده و رشد بهای سهم را تجربه کردند. همچنین انبوه‌سازی‌ها که در ۸ روز ماقبل افت ۹ درصدی شاخص را ثبت کرده بودند در پایان معاملات دیروز با افزایش قابل‌توجه تقاضا مواجه شدند و با متوسط بازدهی ۵/ ۳ درصدی، با صف خرید به کار خود پایان دادند.
حمایت حقوقی‌ها در روز پر نوسان
پس از ۸ روز خرید گسترده از سهامداران حقیقی و خرد بازار، در معاملات دیروز جریان مالکیت سهام به نام مالکان حقوقی تغییر کرد. فعالان حقیقی بازار در این ۸ روز حدود ۹۶۵ میلیارد تومان به ارزش سبد سهام خود اضافه کردند. بر اساس اطلاعات موجود این میزان خرید خالص از سوی اشخاص حقوقی تقریبا دو برابر کل خرید خالص سهامداران حقیقی از ابتدای سال تا قبل از شروع رالی اخیر قیمت‌هاست. معنای دیگر آن ورود پول‌های تازه‌ای است که با چشم‌انداز مثبت سهام به منظور کسب سود وارد بازار سهام شده است.بررسی روند جابه‌جا‌یی‌های روز گذشته نشان از آن دارد که حقوقی‌ها خریدهای قابل‌توجهی را در این بازار داشتند که بیشترین حجم جابه‌جایی‌ها در نماد فولاد مبارکه اصفهان بود. به‌طوری‌که ۷۰درصد از خریدهای به ثبت رسیده در نماد «فولاد» از سوی سهامداران عمده این شرکت بود. این امر به خالص خرید بیش از ۲۸ میلیارد تومانی حقوقی‌های «فولاد» منجر شد.
در ادامه این روند تمایل به خرید سهام گروه شیمیایی و در صدر آن نماد پتروشیمی پارس قرار داشت. به‌طوری‌که خالص خرید بیش از ۱۹ میلیارد تومانی در کارنامه سهامداران عمده «پارس» به ثبت رسید. در این میان سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین نیز از دیگر نمادهای مورد توجه حقوقی‌ها در این گروه بود که با جابه‌جایی بیش از ۱۰ میلیارد تومانی نقدینگی در مسیر سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران عمده روبه‌رو شد. صنایع پتروشیمی خلیج فارس نیز با تغییر مالکیت ۵/ ۷ میلیارد تومانی از سوی سهامداران حقوقی از دیگر نمادهای پتروشیمی مورد توجه بازار بود. اما در مقابل سهامداران خرد بازار بیشترین خرید را در نماد پتروشیمی پردیس داشتند. «شپدیس» که نوسان مثبت ۵درصدی و همچنین خرید ۶۵درصدی از سوی سهامداران خرد را تجربه کرد، در نهایت با انتقال ۱۴ میلیارد تومان نقدینگی به پرتفوی سهامداران حقیقی روبه‌رو شد. پتروشیمی فجر نیز با خالص خرید ۵میلیارد تومانی توسط حقیقی‌ها، از دیگر نمادهای مورد توجه بازیگران خرد بازار دیروز بود. در این روز بازیگران عمده به خرید سهام گروه پالایشی نیز توجه نشان داده که در صدر این خریدها، تقاضا برای جمع‌‌آوری سهام پالایش نفت اصفهان قرار داشت. به‌طوری که خالص خرید حقوقی‌های «شپنا» به حدود ۱۱ میلیارد تومان رسید. البته سهامداران عمده به خرید سهام پالایش نفت بندرعباس نیز توجه نشان داده که این روند با خالص خرید بیش از ۷میلیارد تومانی حقوقی‌ها دنبال شد. در میان نمادهای معدنی نیز دوقلوهای سنگ‌آهنی در کانون توجه سهامداران حقوقی قرار گرفتند. بر این اساس خالص خرید ۱۰میلیارد تومانی در نماد گل‌گهر و ۲/ ۶ میلیارد تومانی در نماد چادرملو از جمله تحرکات حقوقی‌ها در این دو نماد بود. همچنین صندوق سرمایه‌گذاری بازنشستگی نیز با تغییر مالکیت ۸/ ۸ میلیارد تومانی نقدینگی در مسیر پرتفوی سهامداران حقیقی به حقوقی از دیگر نمادهای مورد توجه در بازار دیروز بود. در میان دیگر نمادهای فلزی نیز خرید سهام کالسیمین با حجم مناسبی از سوی سهامداران عمده همراه شد. به‌طوری‌که خالص خرید حقوقی‌های «فاسمین» به بیش از ۷میلیارد تومان رسید. اما در مقابل فولاد کاوه جنوب کیش در کانون توجه سهامداران خرد بازار قرار گرفت که خالص خرید ۲/ ۵ میلیارد تومانی را تجربه کرد. افزون بر این دو نماد بانک ملت و سایپا نیز خریدهای مناسبی را از سوی سهامداران حقیقی تجربه کردند. به‌طوری‌که خالص خرید حقیقی‌ها در هر کدام از دو نماد مزبور به بیش از ۵/ ۲ میلیارد تومان رسید.
ارسال نظر