همگام با نزدیک شدن به موعد انتشار گزارش فعالیت یک‌ ماه اخیر سهام، فشار فروش در صنایع کالایی قوت گرفت. موثرترین عاملی که منجر به افت چشمگیر آیفکس شد. با وجود پیشخور شدن آثار تحریم‌ها بر قیمت‌ها، نااطمینانی از وضعیت حاکم بر سهام صادراتی، معامله‌گران را به سوی فروش سهام مربوطه سوق داد. با این حال باید به انتظار گزارش‌های عملکرد آبان ماه نمادهای مربوطه نشست. تنها در این صورت است که می‌توان پی برد آیا شدت فروش از جانب دارندگان این سهام، مطابق با تغییر عملکرد شرکت‌ها حرکت می‌کند یا با افراط بیشتری همراه است.

روز منفی صنایع کالایی

در جریان داد و ستد‌های روز شنبه فرابورس، حدود ۴۰۹ میلیون سهم به ارزش نزدیک به ۲۵۱ میلیارد تومان در بازار اول و دوم دست به دست شد. از منظر ارزش معاملاتی، صنعت استخراج کانه‌های فلزی صدرنشین جدول شد. صنعت نام‌برده که به واسطه آغاز عرضه نماد سنگ‌آهن گوهرزمین در اواخر آبان ماه به جمع صنایع بازار اول و دوم ملحق شد، بیش از ۶۶ درصد نقدینگی بازار اول و دوم را، معادل ۱۶۷ میلیارد تومان رقم زد. انتشار گزارش‌های ماهانه «کگهر» از دی‌ماه سال ۹۶ تا انتهای مهر ماه سال جاری، حکایت از رشد پیوسته فروش کل این شرکت داشت. موضوعی که به جلب توجه هرچه بیشتر سهامداران منجر شده و سهام نام‌برده را در روز کاری گذشته با تقاضای قابل توجهی روبه‌رو‌ کرد. در ادامه، محصولات پتروشیمی و بیمه دو صنعت پرمعامله دیگر معرفی شدند که همراهی آنها در کنار استخراج کانه‌های فلزی، نزدیک به ۸۰ درصد کل نقدینگی معاملات خرد را شامل می‌شد.  همچنان که پیش‌تر اشاره شد، روز شنبه فرابورس شاهد غلبه عرضه بر تقاضا در بسیاری از نمادهای بازار بود. اکثریت نمادها در پایان معاملات قرمز‌پوش شدند و روزی منفی را برای ۱۷صنعت فعال رقم زدند. فرآورده‌های نفتی در قعر صنایع زیان‌ده قرار گرفت و افت شاخص نزدیک به ۵ درصدی را تجربه کرد. در این میان محصولات شیمیایی و فلزات اساسی نیز در دسته صنایع منفی قرار داشتند و کاهش بیش از ۳ درصدی را متحمل شدند. در مقابل، در بین ۸ صنعت رشد یافته، زیرمجموعه سیمان با افزایش نزدیک به ۷ درصدی جایگاه اول را کسب کرد. رشد چشمگیر این صنعت ناشی از دریافت مجوز تغییر بیش از ۱۰ درصد در نرخ فروش محصولات شرکت سیمان لار سبزوار، تک‌نماد سیمانی فرابورسی است. به این ترتیب طبق اطلاعیه منتشر شده در سامانه کدال، نرخ قبلی محصول سیمان تیپ ۲، از ۱۵۱ هزار و ۲۰۰ تومان به ۱۶۸ هزار و ۲۰۰ تومان تغییر یافت. همچنین همان‌طور که انتظار می‌رفت، استخراج کانه‌های فلزی نیز در جایگاه‌های ابتدایی از منظر رشد روزانه، به چشم خورد. علاوه بر آن نیز، صنعت خودرو و ساخت قطعات در مقام سوم جای گرفت که نشان از بازگشت توجه ویژه فعالان بازار به آن است.

«ترین»های فرابورس

طی روز معاملاتی پیش، کاهش مداوم ارزش بازار باعث ریزش بیش از ۴۳ واحدی شاخص کل شد. عمده این کاهش از جانب نمادهای پتروشیمی بود. پتروشیمی مارون به همراه پتروشیمی زاگرس نزدیک به ۲۳ واحد از آیفکس کاستند و در صدر نمادهای با تاثیر منفی بر شاخص کل، قرار گرفتند. «میدکو» و هرمز نیز حدود ۱۳ واحد دیگر شاخص بازار را به عقب برد. در ادامه، این عقبگردی با اثر کاهنده حاصل از معاملات پالایش نفت شیراز و لاوان قوت گرفت و نماگر مزبور را به سطوح پایین‌تری راند. با وجود این، سنگ‌آهن گوهرزمین منجر به رشد بیش از ۸ واحدی آیفکس شده و از کاهش بیشتر آن جلوگیری کرد. از سوی دیگر مطابق با آنچه پیش‌تر گفته شد، نماد معاملاتی بازار که بیشترین تقاضا را به خود جلب کرد، به نام «کگهر» ثبت شد. صف تقاضای نماد عنوان‌شده پس از اتمام معاملات در مرز ۸ میلیارد تومانی قرار گرفت. از طرفی دیگر، دارندگان سهام پتروشیمی «زاگرس» با تشکیل صف فروش بیش از ۹ میلیارد تومانی، سهام مربوطه را با بیشترین عرضه روز شنبه مواجه کردند. همچنین دوشنبه هفته جاری (۵ آذر) فرابورس ایران شاهد عرضه اولیه دیگری خواهد بود. سهام شرکت صنایع ماشین‌های اداری ایران به نماد معاملاتی «مادیرا»، متعلق به صنعت تولید محصولات کامپیوتری الکترونیکی و نوری برای اولین بار در معاملات امروز بازار دوم به روش ثبت سفارش عرضه می‌شود.

همگام با بازیگران فرابورسی

با شروع معاملات آذر ماه، سهامداران حقوقی حمایت از بازار را بر عهده گرفتند. در قالب این پشتیبانی، افزون بر ۷۶ میلیارد تومان از سبد سهامداران حقیقی خارج و به پرتفوی سهامداران حقوقی منتقل شد. در این میان، با جابه‌جا‌یی بیش از ۷۴ میلیارد تومان از سهام شرکت گوهرزمین از سوی حقیقی‌ها به سمت حقوقی‌ها، تک‌نماد «کگهر» و زیرمجموعه آن در صدر انتخاب‌های فعالان عمده بازار قرار گرفتند. زیرمجموعه‌های گروه فرآورده‌های نفتی و فلزات اساسی نیز در میان سهام برگزیده از جانب معامله‌گران حقوقی بودند که مجموع ارزش تغییر مالکیت آن دو بیش از ۴ میلیارد تومان محاسبه شد. به این ترتیب پس از «کگهر»، نماد معاملاتی پالایش نفت شیراز با بیشترین اقبال از سوی معامله‌گران حقوقی بازار همراه شد. بنابر این روز شنبه ۳/ ۱ میلیون سهم «شراز» به ارزش تقریبی ۵/ ۳ میلیارد تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی بازار افزوده شد. پس از آن نیز بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها در نماد معاملاتی پتروشیمی زاگرس به ثبت رسید. روز شنبه بالغ بر ۱۶۷ هزار سهم «زاگرس» به ارزش ۸۵۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد.

در آن‌سوی بازار از منظر صنعت گروه محصولات شیمیایی عمده توجه سهامداران حقیقی را برانگیخت و منجر به خرید خالص نزدیک به ۳ میلیارد تومانی آنها از نمادهای پتروشیمی شد که ناشی از صدرنشینی نماد معاملاتی «شغدیر» در میان اولویت‌های سهامداران خرد بود. پس از آن نیز «اوان» شاهد جابه‌جایی یک میلیارد تومانی به سمت حقیقی‌ها بود.

در بازار اوراق مشارکت نزدیک به یک میلیون ورقه به ارزش بیش از ۷۷ میلیارد تومان مورد داد و ستد قرار گرفت. بالغ بر ۶۷ میلیارد تومان از این میزان نقدینگی در معاملات اوراق اسناد خزانه اسلامی به گردش درآمد. اکثریت این اوراق با رشد قیمتی به روز معاملاتی گذشته پایان دادند. همچنین نرخ سود موثر نیز با افزایش ۵/ ۰ واحد درصدی نسبت به آخرین روز کاری آبان و رسیدن به سطح ۲۴ درصدی در پایان اولین معاملات ماه جدید، تثبیت شد. در حال حاضر به نظر می‌رسد تشدید ریسک‌های محیطی زمینه‌ساز انتقال سرمایه‌ها از سهام به سمت دارایی‌هایی با ریسک کمتر نظیر اوراق بدهی شده است. بررسی روند نرخ سود در بازار بدهی نشان می‌دهد درست از زمانی که بازار سهام وارد روند اصلاحی خود در هفتم مهرماه شد، قیمت اوراق خزانه در فرآیندی تدریجی به مدار صعودی بازگشته است. همین امر سبب کاهش آرام نرخ سود موثر اوراق از سطوح نزدیک ۲۹ درصد به کانال ۲۳ درصد طی کمتر از دو ماه در این بازار شده است.

رکود در بازار اوراق تسهیلات مسکن

همچنین روز گذشته فرابورس شاهد معامله حدود ۵۶ هزار و ۶۱۵ ورقه تسهیلات مسکن به ارزش حدود ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان در بازار ابزارهای نوین مالی بود. در این روز متوسط قیمت امتیاز تسهیلات مسکن در فرابورس، با افت حدود ۹/ ۱ درصدی (نسبت به چهارشنبه هفته قبل) مواجه شد و به ۵۴ هزار و ۶۹۷ تومان رسید. با جهش قیمت مسکن در تهران و سایر شهرهای کشور بازار معاملات ملکی با رکود مواجه شده است. کاهش قدرت خرید در کنار افت فصلی تقاضای مسکن با اتمام تابستان به رکود بازار اوراق مسکن نیز دامن زده است. براساس اعلام شرکت فرابورس ایران، در ۲۰ روز نخست آبان ماه امسال، تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار برگه تسهیلات مسکن به ارزش ۷۷ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان خرید و فروش شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته از نظر حجم ۱۰ درصد و از نظر ارزش معاملاتی، ۲۹ درصد کاهش داشته است که نشان‌دهنده کاهش تمایل خریداران مسکن به استفاده از اوراق تسهیلات مسکن برای خرید واحد مسکونی است.