ابزارهای بورسی برای صنعت ریلی

تحقق اهداف با حضور بخش خصوصی

معاون وزیر راه و مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در این همایش در حالی که یکی از مهم‌ترین اهداف و استراتژی‌های اقتصادی کشور را رونق حمل‌و‌نقل ریلی دانست، گفت: در برنامه ششم توسعه، بر افزایش سهم حمل کالا از طریق حمل‌و‌نقل ریلی به ۳۰ درصد تاکید شده است. سعید محمدزاده با اشاره به اینکه همچنان سهم راه‌آهن در بخش حمل‌و‌نقل بسیار اندک است، افزود: طی ۱۰ سال اخیر راه‌آهن بیش از ۲ هزار کیلومتر ریل تحویل داده است. وی ادامه داد: هزار کیلومتر ریل دیگر نیز تا سال آینده همزمان با هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسد. محمدزاده با اشاره به نقش راه‌آهن در صرفه‌جویی سوخت گفت: با افزایش میزان حمل‌و‌نقل از طریق مسیرهای ریلی بیش از ۷۰ میلیون دلار صرفه‌جویی سوخت داشته‌ایم. وی ادامه داد: براساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید این صرفه‌جویی در سوخت باید به سرمایه‌گذار بازگردد. وی همچنین هزینه متوسط تن کیلومتر بار در جاده را ۱۴۰ تومان دانست که همین مبلغ در بخش ریلی معادل ۸۰ تومان می‌شود. مدیرعامل راه‌آهن هدف دولت را امکان جابه‌جایی ۱۳۳ میلیارد تن بار از طریق خطوط ریلی دانست و گفت: برای تحقق این هدف به حضور بخش خصوصی و بازار سرمایه نیاز است.

ارزان بودن هزینه حمل‌و‌نقل ریلی

مدیرعامل راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران درخصوص ارزان بودن هزینه حمل‌و‌نقل ریلی در کشورمان گفت: قیمت حمل‌و‌نقل ریلی در ایران به ازای هر یک تن بر کیلومتر معادل هشت‌دهم سنت است که در مقایسه با دیگر کشورها رقم بسیار پایینی است. این در حالی است که حمل‌و‌نقل بار در بستر ریل در بسیاری از مناطق مقدور نیست. محمدزاده با اشاره به آمار حمل‌و‌نقل در کشور گفت: از سال ۸۸ تا ۹۲ حدود ۳۴ میلیارد تن بر کیلومتر بار از طریق بخش ریلی جابه‌جا شده است. وی این رقم را در سال ۹۲ معادل ۵/ ۲۲ میلیارد تن کیلومتر ذکر کرد که به‌رغم حضور در دوره خصوصی‌سازی سهمی زیر ۱۰ درصد دارد. به گفته وی از سال ۹۲ تا ۹۶ این حجم جابه‌جایی از ۳۳ به ۴۷ میلیارد تن کیلومتر افزایش یافته که ۴۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی سوخت را نیز به همراه داشته است. محمدزاده آزادسازی نرخ خدمات در بخش باری، انعطاف لازم در نرخ خدمات مسافری براساس پیشنهاد سرمایه‌گذاری، کاهش حق دسترسی، عدم دریافت حق دسترسی از بخش مسافران و پرداخت صرفه‌جویی سوخت به سرمایه‌گذار را از مهم‌ترین اقدامات راه‌آهن طی چند سال اخیر به منظور افزایش بازدهی و جذابیت اقتصادی دانست.

تامین مالی ارزان از بستر بازار سرمایه

شاپور  محمدی  در این همایش با اشاره به اینکه ریل یکی از شاخص‌های اساسی توسعه کشورها محسوب می‌شود، گفت: ایجاد زیرساخت‌ها در ماه‌های اول با ابهام بازگشت سرمایه همراه است، اما با وجود همین زیرساخت‌ها بخش‌خصوصی می‌تواند سودآور باشد و به سایر فعالیت‌های اقتصادی کمک کند. شاپور محمدی تامین مالی را به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم کرد و گفت: باید سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را جدی گرفت. وی با اشاره به اینکه همه کشورهای توسعه‌یافته با FDI و FPI در ارتباط بوده‌اند، گفت: برای بازار سرمایه مهم است که خارجی‌ها در صندوق‌ها و خرید مستقیم سهام مشارکت کنند.  وی یکی از ویژگی‌های تامین مالی از بازار سرمایه را بلندمدت بودن آن دانست که در زیرساخت‌ها به خوبی مشخص است.

نگاهی به اوراق منتشر شده

محمدی با اشاره به تامین مالی مبتنی بر دارایی و بدهی در بازار سرمایه گفت: کل اوراق بدهی منتشر شده در سال ۹۴ به میزان ۱۴ هزار میلیارد تومان بوده است. اما درحال حاضر گردش اوراق سر‌رسید نشده به ۹۰ هزار میلیارد تومان رسیده که به‌صورت زنده معامله می‌شود.وی افزود: در ۲ سال اخیر حجم اوراق بدهی بیش از ۶ برابر شده که رشد بسیار مطلوبی است، اما بیشتر این اوراق برای دولت منتشر شده در حالی‌که دولت کارآمدی و بهره‌وری بخش خصوصی را ندارد.  وی اعلام کرد: ترجیح سازمان بورس تامین مالی برای بخش خصوصی است. وی با اشاره به وجود حدود ۶۰۰ شرکت بورسی تصریح کرد: باید این شرکت‌ها حمایت شوند و وظیفه سازمان تامین مالی ارزان است. محمدی ادامه داد: در کنار این شرکت‌ها، ۶۲۰ نهاد مالی نیز وجود دارند که نقش مهمی در اقتصاد ایفا می‌کنند. وظیفه سازمان بورس این است که با ابزارهای متنوع، تامین مالی شرکت‌ها را فراهم کند. اگر شرکت‌های مذکور قصد تامین مالی خوبی داشته باشند نمی‌توان نقش حمل‌و‌نقل ریلی، دریایی و هوایی را نادیده گرفت.  وی افزود: بازار سرمایه به کمک نهادهای مالی همانند شرکت‌های تامین سرمایه اوراق منتشر می‌کند که برای تامین مالی راه‌آهن، جاده‌ای و بزرگراه‌ها مفید است. محمدی اضافه کرد: بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ مجموع اوراق بهادار بخش ریلی منتشر شده از طریق بازار سرمایه حدود ۹۲ میلیارد تومان بود، اما در سال ۱۳۹۵ این رقم  افزایش یافت و در سال ۱۳۹۶ به ۱۳۵ میلیارد تومان رسید. وی با بیان اینکه کل اوراق بخش ریلی در سال جاری که از طریق بازار سرمایه تامین مالی شده تاکنون به ۱۶۰ میلیارد تومان رسیده است، تاکید کرد: این میزان سرمایه‌گذاری اندک است و بازار سرمایه این انعطاف را دارد که با استفاده از ابزارهای مالی مختلف در تامین مالی بخش‌های مختلف حمل‌و‌نقل به ویژه ریلی مشارکت کند.

تضمین برای خریداران

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه تصریح کرد: در صورتی که راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران بتواند تضمین مورد انتظار خریداران را به سازمان بورس ارائه کند، از طریق بازار سرمایه تامین مالی در حجم بسیار بالاتری محقق می‌شود. وی ادامه داد: وظیفه قانونی ماست که به اقتصاد کشور از طریق بازار سرمایه کمک کنیم. در این راستا وزارت راه و راه‌آهن می‌توانند از امکانات بازار سرمایه بهره‌برداری کنند و مسیر و مقررات این بازار کاملا شفاف است. سکاندار بورس با تاکید بر اهمیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی در حوزه زیرساخت‌های اقتصادی گفت: سازمان بورس و اوراق بهادار به عضویت عادی آیسکو درآمده است.  این یک پیام مهم برای سرمایه‌گذاران خارجی است. اکنون استانداردهای بازار سرمایه ایران با استانداردهای بین‌المللی یکسان شده و حمایتی که از سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد برابر با حمایت در سایر کشورها است.  محمدی ادامه داد: بنابراین اگر مخاطبان خارجی حوزه ریلی این اوراق را بخرند قوانین آن با استانداردهای جهانی سازگار است و تمامی حمایت‌هایی که لازم است به‌طور استاندارد از یک سرمایه‌گذار صورت بگیرد، در ایران انجام می‌شود. محمدی افزود: وظیفه بازار سرمایه تامین مالی ارزان با معرفی ابزارهای متنوع مالی است. در این بین نمی‌توان حمل‌و‌نقل دریایی را نیز نادیده گرفت. باید اوراقی را منتشر کرد که تامین مالی پروژه‌های دریایی نیز در آن صورت بگیرد.

حفاظت از اوراق با کمک نهادهای مالی

شاپور محمدی در ادامه اضافه کرد: بخش ریلی می‌تواند برای پیش‌فروش ظرفیت حمل، ابزاری طراحی کند که حتی با قراردادهای سلف و فیوچر، آینده را به حال بیاوریم و در زمان حرکت کنیم.  شرکت‌های تامین سرمایه می‌توانند کمک کنند پروژه‌ها تعریف شود و تسریع این امور وظیفه سازمان بورس است. ضمن اینکه از ریسک اوراق نیز مراقبت می‌شود.  وی گفت: همچنین بازار سرمایه برای رتبه‌بندی اعتباری مجوزهایی صادر کرده تا به سمت ضمانت‌های مبتنی بر اوراق بهادار برود. محمدی از انتشار بخشی از اوراق مبتنی بر رتبه‌بندی اعتباری خبر داد و گفت: در یک سال و نیم اخیر رتبه‌بندی به‌طور جدی دنبال شده و امید می‌رود بتوان از این ظرفیت استفاده کرد.

تسهیل رابطه صنعت و بخش سرمایه‌گذاری

در ادامه مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن نیز در همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تامین مالی در حوزه حمل‌و‌نقل ریلی با بیان اینکه باید ورود فرآیندهای تسهیلگر و رابط میان بخش صنعتی و سرمایه‌گذاران پررنگ‌تر شود، گفت: این ارتباط خوب و مستمر سبب می‌شود بسترهای لازم برای سرمایه‌گذاران برای ورود به بازارهای صنعتی ایجاد شود.  محمود‌رضا خواجه‌نصیری تصریح کرد: به همت شرکت راه‌آهن فرصت مناسبی برای ارتباط هرچه بیشتر مجموعه‌های سرمایه‌گذاری با صنعت حمل‌و‌نقل ریلی به وجود آمده است.  مدیر عامل شرکت تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه اراده دست‌اندرکاران صنعت ریلی برای استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه بسیار بالاست، گفت: در گذشته این ارتباط کمتر بوده، اما در آینده به واسطه رابطه مستمر بازار سرمایه با صنعت حمل‌و‌نقل ریلی شاهد توسعه‌های چشمگیری در این صنعت خواهیم بود.  خواجه‌نصیری به حضور شرکت تامین سرمایه تمدن در صنعت متروی کشور اشاره کرد و گفت: از سال ۹۴ با حضور در صنعت مترو و تامین ۵ هزارمیلیارد تومانی توانستیم زیرساخت‌های صنعت مترو را در شهرهای تهران، کرج، قم، اصفهان، شیراز، مشهد و تبریز توسعه دهیم.

استفاده از ظرفیت‌های موجود

مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن با بیان اینکه این حضور به معنای توسعه زیرساخت‌های کشور در بخش مترو بود، گفت: فرآیندهای تامین مالی می‌تواند به سایر بخش‌های صنعت حمل‌و‌نقل ریلی نیز کمک کند.  وی با بیان اینکه نیازمند ایجاد یک تفکر اقتصادی در کشور هستیم، گفت: باید از ظرفیت‌های موجود در کشور بهره ببریم تا شرکت‌هایی که توان بالقوه برای تامین مالی دارند از حالت بیزینس‌محوری صرف خارج شوند.  مدیرعامل شرکت تامین سرمایه تمدن تصریح کرد: باید بتوانیم فرصت‌های خوبی را که برای سرمایه‌گذاری وجود دارند به یک فرصت شفاف تبدیل کنیم. خواجه‌نصیری در ادامه به لزوم توسعه بخش دانش‌بنیان اشاره کرد و گفت: باید هماهنگی‌های لازم برای بستر‌سازی مالی مناسب از طریق بخش دانش‌بنیان را فراهم کنیم. به همین دلیل نیاز به تفکر مالی داریم و لازم است ابتدا زیرساخت‌های مورد نیاز فراهم شود تا بتوانیم تامین مالی مناسبی از این حوزه نیز داشته باشیم.