نواحی سرد و گرم بازار سهام
تغییر ذائقه بورس‌بازان
شاخص کل بورس تهران در جریان دادوستدهای دیروز با ارتقای ۱۴۲ واحدی در بالای مرز ۱۶۰ هزار واحدی باقی ماند. دماسنج اصلی بازار با وجود صعود طی دو روز اخیر اما در مقیاس هفتگی ۶/ ۱ درصد عقب نشست که عمدتا هم حاصل اصلاح قیمت سهم‌های بزرگ و متعلق به گروه‌های کالایی بود. علائم ارسالی از تحریم‌ها در آخرین گزارش عملکرد بنگاه‌های بورسی را می‌توان مهم‌ترین مانع بازدارنده در راستای تقویت پایدار تقاضا دانست که زمینه‌ساز حرکت بازار به سمت کسب سودهای موقت شده است. در این شرایط سرمایه‌های خرد مطابق الگوهای رفتاری جاافتاده در بورس تهران به سمت سهم‌های مستعد برای نوسان تند صعود یا نزول انتقال پیدا کرد و افق‌های بلند‌مدت سرمایه‌گذاری جای خود را به نوسان‌گیری از افت‌وخیز روزانه یا هفتگی قیمت‌ها داد. تصویر طرح‌واره این رفتار را در واگرایی دو نماگر اصلی بورس تهران می‌توان مشاهده کرد. در شرایطی که شاخص کل در جدال نیروها طی دو روز کاری اخیر به رشد ۳/ ۰ درصدی بسنده کرد، شاخص هم‌وزن بازدهی بالای یک درصدی را به ثبت رساند تا شاهدی بر تقویت شریان‌های ورودی پول به سهم‌ها و صنایع کوچک‌تر باشد. اهمیت واگرایی این دو نماگر در این است که شاخص هم‌وزن متوسط قیمت‌ها را بدون در نظر گرفتن ارزش بازار یا کوچکی یا بزرگی سهم منظور می‌کند، در حالی که شاخص کل به قیمت‌ها وزن متفاوت می‌دهد بنابراین سهم‌های بزرگ نقش موثرتری در محاسبه آن دارند.
خطای رفتاری یا موج‌سواری؟
در چشم‌اندازی کلی الگوی مسلط بر معاملات بورسی را می‌توان ناشی از تغییر ذائقه بازار از منظر شیوه‌های ارزش‌گذاری سهام دانست. واقعیت این است که تمرکز شمار کثیری از معامله‌گران بورسی برای هفته‌ها بر دارایی شرکت‌ها، تجدید ارزیابی آن و افزایش سرمایه از منابع مختلف معطوف شده است و دیگر مولفه‌های موثر بر سهام وزنی در ترازوی ذهنی معامله‌گران ندارند. در این میان، مجوزهای افزایش سرمایه از منابع مختلف روی کدال قرار می‌گیرد و به جریان پولی حاکم بر بازار جهت می‌دهد و حرکت‌های دسته‌جمعی در سهام را به وجود می‌آورد. نکته جالب اینجاست که کیفیت احیای ترازنامه از سوی اغلب معامله‌گران ملاک عمل نیست بلکه خبر افزایش سرمایه-فارغ از اینکه از کدام محل تامین شود- است که جلب توجه می‌کند و سهامداران را به خرید سهم وامی‌دارد. حتی تقلای بسیاری از بنگاه‌های بورسی برای بازسازی ساختار زیان‌ده خود و ادامه حیات صرفا مالی از منظر برخی از معامله‌گران تعبیر به ارزندگی و در نهایت تصمیم‌گیری درخصوص خرید سهم می‌شود، این در حالی است که عملا اتفاقی ارزش‌آفرین در عملیات شرکت رخ نداده است. تقریبا تمام تحلیلگران محاسبات ذهنی معامله‌گران و خطای رفتاری ناشی از رقیق شدن سهم پس از ثبت افزایش سرمایه را از عوامل اثرگذار بر شکل‌گیری چنین جریانی در بورس تهران می‌دانند. واقعیت این است که ارزش جاری شرکت در فرآیند افزایش سرمایه به تعداد سهام بیشتری تسهیم می‌شود و به این ترتیب، تنزل قیمت تئوریک سهم روی تابلو از منظر بسیاری از بورس‌بازان می‌تواند مبنای خرید باشد. این در حالی است که آنچه در این فرآیند اتفاق می‌افتد صرفا تغییری حسابداری برای رفع مغایرت با قوانین بالادستی و ادامه حیات مالی بنگاه است اما ظاهرا ترک عادت از الگوهای رفتاری قدیم برای برخی از معامله‌گران دشوار است. از این رو، به محض پخش شایعه یا انتشار خبر افزایش سرمایه شاهد شکل‌گیری جریان قدرتمندی از پول در پشت صف خرید برای سهم مورد اشاره هستیم. به نظر می‌رسد این جریان برساخته دو گروه از فعالان بازار است که به شیوه‌ای دومینویی بر چنین فضایی می‌دمند. از یک طرف بورس‌بازان تازه‌وارد و ناآشنا به امور و ارزش بنیادی سهام هستند که به دنبال موج‌های هیجانی در تکاپو برای خرید سهم در صف هستند و از طرف دیگر، شماری از اهالی باتجربه بورس تهران که ضمن تجهیز به روش‌های ارزش‌گذاری سهام، وضعیت فعلی را برای کسب سود از نوسان روزانه مناسب تلقی می‌کنند و پس از شکست روش‌های بنیادی از موج‌های دسته‌جمعی، ناخواسته وارد بازی این گروه از سهام می‌شوند. موج‌سواری و کسب سودهای موقت چنان جذابیتی دارد که فعالان ریسک‌پذیرتر را به پیوستن به این جریان تطمیع کند. به این معنا، می‌توان هر دو گروه را محکوم به پیروی از قاعده نانوشته در بطن بازار دانست که در ریشه‌ای‌ترین لایه خود به فقر تحلیل و همچنین ضعف فرهنگ مالی و سرمایه‌گذاری در بورس تهران پیوند می‌یابد.
تغییر مناطق بازی
چنان که گفته شد افزایش سرمایه همچنان در کانون توجه فعالان بازار است و تنها از نمادی به نماد دیگر یا از گروهی به گروه دیگر تغییر موقعیت می‌دهد. دیروز لیدر گروه فلزات مقصد این تغییر بود. نماد «فولاد» در جریان معاملات دیروز پس از مد‌ت‌ها در جایگاه نخست فهرست نمادهای موثر بر شاخص قرار گرفت و با اختلاف از سایر نمادها حدود ۱۹۰ واحد از شاخص کل حمایت کرد. مطابق الگوی حاکم بر کل سهام، مجوز افزایش تقریبا ۷۵ درصدی سرمایه فولاد مبارکه اصفهان برای تقویت تقاضا کافی بود. در اطلاعیه‌ای که از سوی سازمان بورس منتشر شده، بزرگ‌ترین فولادساز بازار سهام مجاز است تا برای تجدید ساختار مالی خود از محل سود انباشته اقدام به افزایش سرمایه کند. اقبال به سهام «فولاد» طی روز گذشته در حالی رقم خورد که تقاضا در سهم‌های پالایشی که در ابتدای هفته پیشنهاد افزایش سرمایه داده بودند رو‌به افول گذاشت. ابتدای این هفته بود که دو شرکت نفت سپاهان و پالایش نفت اصفهان تصمیم خود را مبنی بر افزایش سرمایه راهی کدال کردند و طبق معمول با استقبال سهامداران حقیقی مواجه شدند. اما طی روز گذشته شاهد فروکش کردن هیجان خرید در این دسته از سهم‌ها و توجه به نمادهای جدید برای کسب سود از جو حاکم بر بازار شدند. ضمن اینکه سهام گروه بانکی نیز پس از پایین آمدن تب تجدید ارزیابی به اصلاح قیمت در معاملات روز گذشته ادامه دادند و چنین نماد این گروه نیز تحت فشار فروش از سوی سهامداران خرد با صف فروش به کار خود پایان دادند. نکته جالب توجه در این روز، هجوم سهامداران برای خرید سهمی از سهام بازارهای پایه بود که پس از پیشنهاد افزایش بیش از ۱۰۰۰ درصدی سرمایه صف سنگین خرید داشت. در سمت دیگر بازار هم شاهد هجوم سهامداران برای خرید سهم‌های گروه انبوه‌سازی و سیمانی بودیم. روند صعودی این دو گروه که از روزهای ابتدایی بهمن‌ماه آغاز شد در پایان دادوستدهای دیروز سرعت گرفت و در نتیجه متوسط قیمت‌ها را در این دو صنعت بورسی ۸/ ۳ درصد ارتقا بخشید. به نظر می‌رسد جذابیت بی‌پایان تورم دارایی‌ها به سمت این گروه گردش پیدا کرده است و کیفیت سودآوری تحت‌الشعاع متغیرهای غیرعملیاتی و غالبا رفتاری قرار گرفته است.
بازگشت شکننده غول‌های خودرویی
سهم‌های گروه خودرویی طی دادوستدهای دیروز با استقبال متقاضیان سهام به کار خود پایان دادند. این نمادها که تا روز سه‌شنبه در غیاب لیدرهای گروه تحت فشار عرضه بودند، پس از بازگشایی نماد دو خودروساز بزرگ یعنی ایران‌خودرو و سایپا با چرخشی مثبت مواجه شدند. سهام خودرویی طی هفته‌های اخیر عمدتا از دو ناحیه به حرکت در آمده‌اند. یکی به دلیل اثرات مثبت شناورسازی قیمت خودرو بر سهام مرتبط و دیگری تحت تاثیر حواشی تجدید ارزیابی‌ها. خودروسازان پس از دریافت مجوز افزایش قیمت از سوی وزارت صنعت در اطلاعیه‌ای اعلام کردند که افزایش قیمت برای خودروهای تعهدشده از اول شهریور تا پایان آذر ۹۷ با نرخ ۳۰ درصد منظور خواهد شد و برای تعهدات مابعد بر اساس ۵ درصد کمتر از قیمت حاشیه بازار. اما روز سه‌َشنبه وزارت صنعت در ابلاغیه‌ای جدید اعلام کرد که خودروسازان مکلفند به تعهدات قبلی خود تا انتهای دی‌ماه پایبند بمانند و مجاز به افزایش قیمت تا پایان دی‌ماه نیستند. هر چند این تصمیم سیاست‌گذار عامل تعمیق زیان غول‌های خودروساز به شمار می‌رود اما معامله‌گران بر اساس منطق اخیر خود- تجدید ارزیابی‌ها- عمل کرد و به این ترتیب نماد «خودرو» در بازگشت به روی تابلو جهش شکننده ۷ درصدی را تجربه و در نهایت از سقف روزانه فاصله گرفت. موج مثبت شکل گرفته در این گروه نهایتا در رشد بیش از یک درصدی متوسط قیمت خودرویی‌ها نمایان شد.
ارسال نظر