همزمان با افت شاخص سهام، نوبت به خودنمایی خریداران حقوقی رسید
تعویض ابرکانال در بورس تهران
دیروز در پی‌حضور فعال سهامداران حقوقی در جریان معاملات سهم‌های عمدتا بنیادی و برچیده شدن برخی از صف‌های فروش با توجه به اصلاح سریع قیمت‌ها و افزایش انگیزه‌های نوسان‌گیری به برقراری آرامش نسبی و کاهش تمایل سرمایه‌گذاران به فروش در پایین‌ترین قیمت‌های مجاز روزانه انجامید. اتفاقی که می‌تواند در صورت عدم بروز شوک منفی از سوی بازار جهانی، نویدبخش برقراری تعادل قیمت سهام در روزهای آینده باشد. بورس تهران دومین روز کاری هفته را در حالی آغاز کرد که با گذشت پنج جلسه معاملاتی در مداری اصلاحی شاهد ریزش تقریبی 10 درصدی شاخص کل از سقف تاریخی 555 هزار واحدی بودیم. تنزل نماگر اصلی بازار سهام به نزدیکی مرز 500 هزار واحدی در معاملات روز شنبه تحت تاثیر ریسک‌های داخلی و خارجی، از یک طرف تقاضای سهام را به عقب رانده بود و از سوی دیگر انگیزه‌های استفاده از فرصت‌های نوسان‌گیری را برای خریداران بالا برده بود. این اتفاق در حالی رخ داد که برخی از ریسک‌های محیطی حاکم بر فضای بازار سرمایه با شروع تعطیلات پایان سال و عدم امکان خرید و فروش، می‌تواند نوعی نگرانی را در میان سرمایه‌گذاران به‌وجود بیاورد و انگیزه‌ها را برای نقد کردن سهام افزایش دهد. بنابراین اگرچه سرمایه‌های حاضر در بستر خرید و فروش سهام هنوز جایگزین مناسبی برای خروج پول‌های خود از بورس پیدا نکرده‌اند، اما میل به فروش سهام و سهامدار نبودن (به اصطلاح نقد شدن) در ایام تعطیل با برطرف شدن ریسک اعمال محدودیت‌های معاملاتی، فشار فروش اعتباری‌ها و افزایش عرضه‌های اولیه هنوز وجود دارد.
علاوه بر مسائل یاد شده، شروع ساعات مجاز برای خرید و فروش روزانه در روز یکشنبه با کندی هسته معاملاتی و تداوم اختلال سیستم معاملات برخط کارگزاری‌ها همراه بود. امری که بسیاری از فعالان بورسی را دچار سردرگمی و آشفتگی کرد. در همین راستا سازمان بورس به ۱۰ شرکت خدمات‌رسان آنلاین اعلام کرد که از این پس ارسال هر پیام به مشتریان درباره مشکلات سامانه معاملات باید با ارائه مدرک مستند باشد، در غیر این صورت، برخورد قضایی خواهد شد. نکته مهم این است که منشا اصلی اختلال‌های به‌وجود آمده مربوط به هسته مرکزی معاملات بوده و شرکت‌های ارائه دهنده سرویس برخط به مشتریان برای ارائه مستندات مربوطه نیازمند دریافت اطلاعات از سوی مدیریت فناوری سازمان بورس هستند. یکی دیگر از دلایل برهم خوردن نظم معاملاتی روز گذشته این بود که تنها پس از گذشت نیم ساعت از شروع بازار، شرکت فرابورس ایران در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که دوره سفارش‌گیری در بازارهای چندگانه فرابورس از ساعت 11:00 تا 11:30 و دوره حراج پیوسته از ساعت 11:30 تا 14:00 است. یعنی عملا سفارش‌های اولیه در صبح دیروز لغو و معاملات با 5/ 2 ساعت تاخیر انجام شد.
بازگشت بورس به مدار آرامش؟
توقف نمادهای معاملاتی فرابورس تا ساعت 11:30 تداوم فروش را در کلیت بازار سهام به همراه داشت. عدم دسترسی به سهام فرابورسی و بازار پایه برای سرمایه‌گذارانی که در شرایط به وجود آمده خروج هرچه سریع‌تر از بازار سهام را در دستور کار خود قرار داده بودند به فشار فروش در سهم‌های مجاز برای معامله انجامید. از سوی دیگر در برخی از سهم‌های بورسی که طی روزهای گذشته اصلاح قیمتی معناداری را تجربه کرده بودند و قیمت سهام آنها قبل از ریزش کلی بازار در محدوده منطقی به سر می‌برد، خریداران رفته رفته قدرت بیشتری گرفتند و شاهد سبز شدن آخرین قیمت‌های آنها بودیم. امری که از ریزش هرچه بیشتر شاخص کل جلوگیری کرد و منجر به بالا رفتن نسبی ارزش معاملات خرد در بورس تهران شد. درخصوص اشاره به عدم عرضه اولیه و تاثیر مثبت آن بر جریان معاملات روزانه ذکر این نکته ضروری است که ماهیت افزایش تعداد عرضه‌های اولیه برای گسترش عرضی بازار سهام و جذب نقدینگی سرگردان یک امر تایید شده و کاملا مطلوب ارزیابی می‌شود اما عدم عرضه اولیه در روزهای منفی و با فشار بالای فروش، تمرکز بیشتر سرمایه‌گذاران بر خرید و فروش‌های روزانه را به همراه داشته و انتظار می‌رود با بازگشت بازار سهام به روال عادی، سازمان بورس عرضه‌های اولیه را در قیمت‌های جذاب برای خرید از سر بگیرد. در همین راستا عصر روز شنبه، علی صحرایی مدیرعامل بورس تهران اعلام کرد که تا پایان سال جاری خبری از عرضه‌های اولیه در بورس نخواهد بود و احتمال عرضه اولیه سهام آریاساسول تا پایان سال و در فرابورس نیز به نظر می‌رسد بیش از هرچیز به مختصات و فضای کلی بازار سهام مربوط باشد.
عقب‌نشینی هزار میلیارد تومانی فروشندگان
روز گذشته ارزش معاملات خرد در بورس تهران به رقم 3550 میلیارد تومان رسید. این رقم در قیاس با ارزش داد و ستدهای بورس تهران در روز شنبه حاکی از عقبگرد نزدیک به 150 میلیارد تومانی است. در پایان جلسه معاملاتی روز گذشته، از 313 نماد فعال بورسی، 31 نماد با قیمت پایانی مثبت و 280 نماد (نزدیک به 90 درصد از نمادهای فعال بورسی) قیمت پایانی منفی داشتند. ثبت صف فروش در 145 نماد بورسی به ارزش 702 میلیارد تومان در پایان معاملات دیروز کماکان از برتری فروش در تالار شیشه‌ای حکایت می‌کند. نکته مهم در این خصوص این است که اگرچه شاهد افزایش خرید و فروش‌ها در بورس تهران نبودیم، اما کاهش معنادار صف‌های فروش و رقیق‌تر شدن تراکم عرضه‌ها در پایین‌ترین قیمت‌های مجاز روزانه نوعی عدم تمایل به فروش در سطوح پایین‌تر قیمتی را نشان می‌دهد که می‌تواند ناشی از انتظار عمومی برای بازگشت بازار از سطوح فعلی باشد. در واقع، کاهش بیش از هزار میلیارد تومانی ارزش صف‌های فروش در روز یکشنبه نسبت به روز شنبه بیانگر این واقعیت است. برچیده شدن صف‌های فروش و مثبت شدن آخرین قیمت‌ها در نماد شرکت‌های بزرگ‌تر گروه‌های فلزات اساسی، شیمیایی و فرآورده‌های نفتی اگرچه بسیار محدود بود، اما تاثیر روانی محسوسی در پاپس کشیدن فروشندگان داشت.
عرض اندام حقوقی‌ها
آمارها نشان می‌دهد که دیروز مالکیت سهام بورس تهران 230 میلیارد تومان به نفع خریداران حقوقی تغییر کرده است.. این اتفاق به معنی حضور پررنگ‌تر سهامداران حقوقی در سمت خرید است. از سوی دیگر با توجه به افزایش نقش حقوقی‌ها در فروش سهام نقدشونده‌تر، می‌توان گفت که در روزهای منفی معاملات، فعالان بزرگ‌تر بورس تهران فعالیت بیشتری از خود نشان داده‌اند که این امر در میان‌مدت می‌تواند با کاهش هیجان منفی شکل گرفته از سوی سهامداران خرد همراه شود و نوعی اطمینان‌خاطر را در آنها به وجود آورد. البته نباید فراموش کرد که با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی و به پایان رسیدن فشار فروش اعتباری حقیقی‌ها، انتظار می‌رود از فشار فروش‌ها کاسته شود. از سوی دیگر فردا آخرین مهلت برای افرادی است که می‌خواهند با فروش سهام و درخواست وجه نقد تا پیش از شروع تعطیلات به پول خود برسند که می‌تواند باعث ایجاد تعادل عرضه و تقاضا در واپسین روزهای سال 98 شود. هرچند بازگشایی بازارهای جهانی و نوع واکنش این بازارها در هفته جاری در شکل‌گیری روند شاخص کل در مهلت محدود فعلی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
تراکم مجامع پایان سال
طی هفته‌های گذشته برخی از شرکت‌های خودرویی تمام تلاش خود را برای برگزاری مجامع عمومی فوق‌العاده به منظور افزایش سرمایه انجام داده‌اند و با سپری کردن تمام مراحل اولیه به‌رغم عدم اخذ مجوز از سوی سازمان بورس مبنی بر برگزاری مجامع یاد شده -که عموما برای تصمیم‌گیری درخصوص افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌هاست- آگهی‌های دعوت را با تاریخ روزهای پایانی سال در سامانه کدال قرار داده‌اند. توقف نمادهای «خودرو»، «خساپا»، «خگستر»، «ختوقا» و «خمحرکه» در روزهای گذشته احتمال برگزاری این مجامع را در روزهای پایانی سال قوت بخشید، اما عدم برگزاری مجمع شرکت نیرومحرکه در روز گذشته به دلیل صادر نشدن مجوز سازمان بورس، احتمال عدم برگزاری مجامع دیگر شرکت‌های خودرویی را در سال 98 زیاد کرده‌است. علاوه بر شرکت‌های خودرویی یاد شده، نمادهای «کگل»، «وپارس» و «دانا» نیز جهت برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده به منظور افزایش سرمایه در روزهای پایانی سال جاری متوقف شده‌اند و باید دید که سازمان مجوزهای لازم را برای چنین فرآیندی صادر خواهد کرد یا تعویق این رویداد به سال آینده و بازگشایی مجدد نمادهای مذکور را در روزهای آینده شاهد خواهیم بود.
