آخرین تحولات بازار پرریسک فرابورس بررسی شد
اعتراض زیرپوستی به ابطال معاملات
رویداد جالب در هفته گذشته نامه مدیر مالی یکی از بانک‌های بازارپایه به فرابورس بود که از مفاد آن ناخشنودی از ابطال معاملات سهم پس از چند هفته بسته بودن نماد، برداشت می‌شد. در گزارش پیش‌رو به برخی از رویدادهای یک هفته گذشته «بازار پایه فرابورس» پرداخته می‌شود تا کمکی هر چند اندک به علاقه‌مندان و سرمایه‌گذاران در این بازار پرریسک باشد.
اخیرا سازمان بورس به تمام شرکت‌های بازارسرمایه نامه‌ای فرستاده و از آنها خواسته درباره اثر ویروس کرونا بر کسب‌وکار خود شفاف‌سازی کنند و «فروشگاه زنجیره‌ای رفاه» (رفاه) یکی از شرکت‌هایی بود که خیلی زود پاسخ نامه سازمان بورس را داد. مدیرعامل رفاه در این نامه خبر از اوضاع عادی فروش طی یکی دو ماه اخیر داد و پیش‌بینی کرد «ویروس مذکور تاثیر بسزایی بر عملکرد شرکت در ماه‌های آینده نخواهد داشت.» باوجود این سرعت عمل در پاسخگویی، مدیران رفاه هنوز صورت‌های مالی سال قبل یعنی دوره منتهی به پایان مهرماه ۱۳۹۸ را منتشر نکرده‌اند؛ علاوه بر این سال پیش آگهی مجمع سالانه خود برای آخرین روز بهمن را منتشر و سهامداران را به مجمع فراخواندند. روز موعود سهامداران با در بسته محل برگزاری مجمع مواجه شدند و معلوم شد که مدیران شرکت چون خودشان می‌دانسته‌اند مجمع قابل برگزاری نیست، رزرو سالن را لغو کرده اما به سهامداران خبر نداده‌اند. برخی از سهامداران رفاه که هرساله از شهرستان برای حضور در مجمع به تهران می‌آیند چند ساعتی به نشانه اعتراض در محل مجمع ماندند و نهایتا به خانه برگشتند. مدیران شرکت برای تهیه صورتجلسه مجمع نیز از فهرست افرادی استفاده کردند که روز قبل، برای دریافت کارت ورود به جلسه به شرکت مراجعه کرده بودند و اسامی آنها را به‌عنوان حاضران در مجمع، روی کدال قرار دادند که در نوع خود بی‌نظیر بود. رفاه اسفند سال قبل هم آگهی مجمع فوق‌العاده‌ای را هم برای روز ۲۹اسفند (روز تعطیل آخر سال) منتشر کرد که البته ظهر روز قبل از زمان مجمع، آگهی لغو آن را روی کدال فرستاد. دستور جلسه این مجمع تغییر سال مالی بود.
«سرمایه‌گذاری نیروگاهی ایران» (وسنا) یکی از شرکت‌های دیگری بود که درباره اثر گونه جدید ویروس کرونا شفاف‌سازی کرد و معلوم شد یکی از پروژه‌های نیروگاهی خود را به همین خاطر متوقف کرده‌است. «احداث واحد بخار نیروگاه سیکل ترکیبی خرم‌آباد متوقف شده و همچنین منجر به تاخیر در راه‌اندازی واحد دوم گازی این نیروگاه شده است.» دو واحد گازی نیروگاه خرم‌آباد قرار بود تا پایان سال گذشته به بهره‌برداری برسد که حالا معلوم شده به تاخیر افتاده است. در اواسط اسفند سال گذشته نیز اظهارنظر مطلوب حسابرس درباره پیشنهاد هیات‌مدیره برای افزایش سرمایه حدود ۴۲ درصدی از مطالبات و آورده نقدی روی کدال قرار گرفت که منابع حدود ۱۰۰ میلیارد تومانی آن قرار است صرف تکمیل نیروگاه خرم‌آباد شود. هنوز سازمان بورس مجوزی برای این درخواست هیات‌مدیره صادر نکرده است. وسنا که کنترل مدیریتی آن را بنیاد مستضعفان به عهده دارد، علاوه بر پروژه نیروگاه خرم‌آباد، در چند نیروگاه و پروژه دیگر هم سرمایه‌گذاری کرده است. در ترکیب هیات‌مدیره وسنا، نام شرکت بزرگ نیروگاه‌ساز کشور یعنی «گروه مپنا» (رمپنا) به چشم می‌خورد که مالکیت بیش از ۱۷ درصدی وسنا را دارد. علاوه بر این رمپنا در یکی از پروژه‌های وسنا به‌نام «تولید نیروی آذرخش» هم با مالکیت ۴۰ درصدی مشارکت دارد. شنبه هفته گذشته مجمع فوق‌العاده‌ای در ساختمان مرکزی بنیاد مستضعفان برگزار و مصوب شد سهم ۶۰ درصدی وسنا در آذرخش مطابق آیین‌نامه معاملات شرکت و با قیمت کارشناسی به فروش برسد. شرکت آذرخش سرمایه‌گذار و مجری نیروگاه ۱۵۰۰ مگاواتی «علی‌آباد گلستان» است که حدود هزارمگاوات آن بخش گازی است که از سال‌ها پیش در حال کار بود و چند سال پیش با تغییراتی ظرفیت آن از کمتر از هزار مگاوات به بیشتر از هزارمگاوات رسید و راندمان آن هم یکی، دو درصد اضافه شد. پروژه اصلی آذرخش احداث حدود ۵۰۰ مگاوات واحد نیروگاهی بخار و در نتیجه تبدیل این نیروگاه گازی به نیروگاه سیکل‌ترکیبی است. عمده نیروگاه‌ها به‌طور سنتی نیروگاه‌های گازی هستند که در آن با احتراق سوخت ورودی، گاز پرفشار و پرحرارتی تولید شده و پره‌های توربین گازی را به حرکت درمی‌آورد تا برق تولید شود. تا پیش از ابداع نیروگاه بخار، گاز تولید شده در یک واحد نیروگاهی گازی با دمای بالای ۵۰۰ درجه سانتیگراد به محیط زیست وارد می‌شد، اما با فناوری‌های امروز از این گاز خروجی برای تولید بخار در توربین‌های بخار استفاده شده و از آن مجددا تولید برق صورت می‌گیرد. معمولا هر واحد بخار با اندکی کمتر از نصف ظرفیت واحد گازی مربوطه، تشکیل یک واحد نیروگاهی سیکل ترکیبی می‌دهد، مثلا یک واحد گازی حدود ۱۶۵ مگاواتی با قرارگرفتن یک واحد بخار ۸۰ مگاواتی تبدیل به سیکل ترکیبی خواهد شد. نیروگاه علی‌آباد گلستان ۶ واحد بخار با ظرفیت حدود هزار مگاوات دارد و ۶ واحد بخار با مجموع ظرفیت ۴۸۰ مگاوات آن را به سیکل ترکیبی تبدیل خواهد کرد. آذرخش یک وام ارزی هم برای پروژه‌اش گرفته بود که جهش ارزی ابتدای دهه ۹۰ بدهی‌هایش را حدود سه‌هزار میلیارد تومان بیشتر کرد ولی قانون رفع موانع تولید به کمکش آمد و با تبدیل وام ارزی به ریالی مشکل حل شد. باید منتظر ماند و دید پس از فروش احتمالی آذرخش، وسنا با منابع حاصل چه کار خواهد کرد. وسنا چند سال است که روی نیروگاه‌های تجدیدپذیر متمرکز شد و چهار نقطه از کشور را برای احداث نیروگاه بادی در نظر گرفت که با افزایش نرخ ارز در یکی دو سال گذشته، پروژه فعلا توجیه اقتصادی خود را از دست داده و متوقف است. وسنا در زمینه نیروگاه خورشیدی هم اقدام به احداث یک نیروگاه کوچک در پشت‌بام شرکت کرده است تا در این زمینه مهارت و تجربه کسب کند. جدای از این پروژه‌ها وسنا یک پرونده حاشیه‌ای هم دارد. در تیرماه ۱۳۸۴ شرکت جدیدی به‌نام «تولید نیروی زاگرس» با مشارکت ۶۰ درصدی وسنا و ۴۰ درصدی شرکت دولتی توانیر (مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران) تاسیس شد تا تکمیل چهار نیروگاه درحال احداث پرند، ارومیه، اردبیل و قائن به آن سپرده شود. در واقع نیروگاه‌ها در اختیار توانیر بود که با این قرارداد از سرمایه وسنا برای تکمیل آنها استفاده می‌کرد. همه چیز به خوبی پیش می‌رفت و یکی، دو تا از نیروگاه‌ها هم ظرف یکی، دو سال بعد از واگذاری تکمیل شدند اما نهایتا اختلافاتی پیش آمد و توانیر از انتقال مالکیت نیروگاه‌ها به شرکت زاگرس خودداری کرد. رای دادگاه بدوی به نفع زاگرس صادر شد و در تجدید نظر نیروگاه پرند که دیگر در اختیار توانیر نبود از پرونده خارج شد اما برای واگذاری سه نیروگاه دیگر به نفع زاگرس (وسنا) رای قطعی شد. در مرحله بعد توانیر دستور توقف اجرای رای از سوی رئیس قوه‌قضائیه را دریافت کرد که اینک پس از گذشت چند سال بنیاد هم توانست رای را به مرحله اجرا برساند و اگر مشکل دیگری پیش نیاید می‌توان وسنا را مالک سه نیروگاه جدید دانست. وسنا از سال ۱۳۹۲ تاکنون در بازار توافقی (پایه) معامله شده و از ارزش بازار کمتر از پانصد میلیارد تومانی در حال نزدیک شدن به ارزش بازار پنج‌هزار میلیارد تومانی است.
«بانک گردشگری» (وگردش) پس از فروش یکی از دارایی‌هایش و شناسایی سود قابل توجه، دوبار بازگشایی شد و هر بار رشد قیمتی بیش از ۱۸۰ و ۱۶۰ درصدی آن مورد تایید ناظر قرار نگرفت. پیش از این اشاره شد معاملات پی‌درپی درون گروهی یا شبیه آن در گروه بانک گردشگری (و سهامدار عمده آن سمگا) سال‌هاست متداول است و این معامله آخری هم پس از فسخ قرارداد دیگری با موضوع همین دارایی، که چند سال پیش‌با یکی از شرکت‌های درون گروه گردشگری منعقد شد، صورت گرفت. این موضوع و نیز ذخایری که بانک مرکزی برای این بانک در نظر گرفته ممکن است رشد قیمتی حدود سه برابری سهم را توجیه نکند، اما بازگشایی آن با همان قیمت پیش از افشای اطلاعات نیز جای دفاعی برای نهاد ناظر نمی‌گذارد. جالب اینجاست که اعتراضات به این موضوع سبب شد یکی از اعضای شورای عالی بورس هم به‌صورت غیررسمی و در فضای مجازی درباره ابطال معاملات وگردش توضیحاتی را به پرسش‌کنندگان بدهد. اما از همه جالب‌تر نامه‌ای بود که روز جمعه گذشته تهیه شد و امضای معاون مالی بانک را در پای آن داشت. در این نامه به روند بازگشایی نماد وگردش اشاره و تصریح شده در مدت بسته بودن نماد، شاخص بورس حدود ۷۰ درصد و شاخص فرابورس بیش از ۵۰ درصد و شاخص صنعت بانکداری بیش از ۱۰۰ درصد رشد داشته است (البته باید توجه داشت وگردش در محاسبه هیچ‌کدام از این شاخص‌ها نقشی ندارد) و از طرفی افشای اطلاعات اخیر اثر قابل‌توجهی بر سود وزیان بانک داشته است که نتیجه این نوشتار اعتراض تلویحی به کشف قیمت نماد در قیمت قبل از بسته شدن آن است. بعد هم اشاره شده که قراراست در مجمع «صندوق اختصاصی بازارگردانی گروه گردشگری ایرانیان» که چند روز بعد برگزار می‌شود از ظرفیت دستورالعمل‌های قانونی فرابورس برای بازارگردانی نماد وگردش با دامنه ۵ درصد استفاده شود تا از سهامداران صبور این بانک حمایت شود.
«پتروشیمی فارابی» (شفارا) که در سال گذشته به‌خاطر محکومیت در یک پرونده قضایی و در نتیجه آن مسدود شدن حساب‌هایش، از خرید خوراک محروم و از آبان‌ماه فعالیت‌هایش متوقف شده بود، روز شنبه اعلام کرد که از ۱۲ فروردین دوباره شروع به فعالیت کرده و با میزان تولیدی بیشتر از نصف ظرفیت عملی، مشغول به‌کار است. روز یکشنبه نماد سهم بازگشایی شد و قیمت ۷۷۷۷ ریالی که بالای ۵۰ درصد رشد داشت مورد تایید ناظر قرار نگرفت. دوشنبه هم ناظر به رشد قیمتی حدود ۲۸ درصدی در کشف قیمت رضایت نداد و با دامنه نوسان محدود و صف خرید میلیونی گشایش یافت و به‌خاطر حجم مبنای چند میلیونی قیمت پایانی در همان قیمت پیش از بسته شدن باقی ماند.
artava@chmail.ir
