تجارب مختلف اقتصادها در نقاط مختلف دنیا نیز نشانگر وجود و برقراری این رابطه متقابل است به شکلی که کاهش نرخ بهره در بیشتر کشورها پس از وقوع بیماری کرونا منجر به رشد قابل‌ملاحظه قیمت در بازارهای سهام و سایر بازارهای دارایی شد. در اقتصاد ایران نیز کاهش ۳ واحد‌درصدی نرخ سود سپرده بانکی در پایان فروردین‌‌ماه ۱۳۹۹ منجر به خروج قابل‌ملاحظه منابع از سپرده‌های بلندمدت و ورود به سایر بازارهای دارایی از جمله سهام و مسکن شد به شکلی که در کمتر از ۳ ماه، سهم سپرده‌های بلندمدت از ۴۱‌درصد مجموع سپرده‌های بانکی به ۳۶‌درصد کاهش یافت.

بر پایه مبانی و تجارب یاد‌شده، تحلیل‌‌ها و اخبار زیادی طی هفته‌های اخیر منتشر شده که افزایش نرخ بهره منجر به کاهش جذابیت بازار سهام خواهد شد، اما به‌نظر می‌رسد که این گزاره چندان صحیح نباشد. نکته مهمی که در این بین برای سهامداران و تحلیلگران بازار سهام مغفول مانده، مساله تمرکز بر نرخ بهره حقیقی به جای نرخ بهره اسمی است؛ بیش از ۵ دهه است که اقتصاددانان کلان بر این عقیده‌‌اند که نرخ بازده حقیقی، یعنی حاصل تفاضل میان نرخ تورم فعلی یا نرخ تورم انتظاری از نرخ بهره اسمی، مهم‌ترین ملاک سرمایه‌‌گذاران برای تصمیمات سرمایه‌‌‌گذاری است و نرخ‌های اسمی به تنهایی نقش زیادی در تصمیمات دنیای واقعی ایفا نمی‌کنند. در حال‌حاضر و براساس آمار تورم مرکز آمار ایران، نرخ بهره حقیقی اوراق در حدود منفی ۲۲‌درصد بوده که البته با احتساب آمارهای بانک مرکزی تا محدوده منفی ۳۰‌درصد نیز کاهش خواهد یافت و به‌نظر نمی‌رسد که این ارقام جذابیت چندانی برای هیچ‌یک از فعالان اقتصادی داشته باشد و ملاک تصمیمات آنان قرار گیرد. در واقع نمی‌‌توان انتظار داشت که مثلا افزایش ۲ واحد‌درصدی نرخ بهره اسمی و رسیدن نرخ بهره حقیقی از منفی ۲۲‌درصد به منفی ۲۰‌درصد به یکباره تاثیر زیادی بر روی جریان منابع در اقتصاد داشته باشد و جذابیت اوراق یا سپرده‌ها را نسبت به سایر گزینه‌ها به‌شدت افزایش دهد. هر چند که تاثیر مختصر و نسبی این سیاست قابل‌انکار نیست، اما به‌نظر می‌رسد که فعالان بازار سهام در شرایط بیش‌‌واکنشی نسبت به این اتفاق قرار دارند و این سطح شتابزدگی در تصمیم‌گیری نیازمند تعدیل انتظارات و تعمیق تحلیل‌‌ها است، بنابراین با توجه به گزارش‌های شرکت‌ها و نسبت‌های فعلی بازار همچون نسبت قیمت به درآمد خروج منابع از بازار سهام چندان صحیح به‌نظر نمی‌رسد. از ابتدای سال ۹۷ تاکنون سهم سپرده‌های جاری از مجموع سپرده‌های بانکی به‌طور پیوسته در حال افزایش بوده و تقریبا دو برابر شده است؛ این موضوع به معنای آن است که افراد ترجیح می‌دهند دارایی خود را به‌جای آنکه در سپرده‌های مدت‌‌دار قرار دهند، در سپرده‌های جاری نگهداری کنند تا بتوانند از فرصت‌‌های سفته‌‌بازانه یا سرمایه‌‌‌گذاری که ایجاد می‌شود، بهره‌مند شوند.  به‌طور قطع، نرخ‌های فعلی در محدوده ۲۰‌درصد جذابیت چندانی ندارد، بنابراین می‌توان گفت تغییرات مختصر نرخ سود یا نرخ بهره در شرایط فعلی تهدید چندان مهمی برای بازار سرمایه تلقی نمی‌شود.

 

اخبار مرتبط