تغییر معیار سرمایه‌‌گذاران بورسی
به نظر می‌رسد اکنون سرمایه‌‌گذاران دچار ترس و وحشتی شده‌‌اند که به شکل غیرمعقول و غیرمنطقی فروش سهام را در دستور کار معاملاتی خود قرار داده‌‌اند؛ فارغ از اینکه برخی از سهم‌‌ها از ارزندگی قابل‌توجهی برخوردارند و در سطوح جذاب قیمتی هستند.
روند فروش سهام به حالت فعلی ادامه‌‌دار نخواهد بود و در نهایت بازار سهام رو به صعود خواهد گذاشت. این اتفاق مستلزم این است که هیجان و ترس غالب‌شده بر سرمایه‌‌گذاران کمرنگ شود.
سرمایه‌‌گذاران غیر‌حرفه‌‌ای که تجربه حضور طولانی‌مدت در بازار سرمایه را ندارند و غالبا افت و خیزی را در این بخش از اقتصاد مشاهده نکرده‌‌اند در حال خروج هستند. کما اینکه آمار‌‌ها و شاخص‌‌ها نشان می‌دهند که بیش از ۹۰درصد افرادی که در ابتدای سال۱۳۹۹ وارد بازار سهام شدند و در پی آن رشد چند‌برابری شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران رقم خورد، از گردونه معاملات سهام خارج شده‌‌اند. این خبر هم در جای خود به ترس سایر سرمایه‌‌گذاران دامن زد.
اکنون با لحاظ‌کردن ریسک‌‌ها صنایع و شرکت‌های ارزنده در بازار سهام حضور دارند که حتی با افت اخیر هم به محدوده جذابیت قیمتی رسیده‌‌اند. سهام این قبیل شرکت‌ها در سطوح فعلی مطلوب خرید ارزیابی می‌شوند. درصورتی‌که جو روانی فعلی به تعادل برسد و شاهد از بین رفتن ترس متقاضیان خرید سهام باشیم روند معاملاتی بازار سهام دستخوش تغییرات مساعدی خواهد شد. به‌نظر می‌رسد روند نزولی حاکم در داد و ستد‌‌‌‌ها نهایتا طی یک تا دو هفته آینده به اتمام برسد چراکه کف حمایتی مطلوبی برای اکثر سهم‌‌ها قابل مشاهده است. از طرفی گزارش‌‌های میان دوره‌‌ای نیز در حد انتظار ارزیابی می‌شود، هرچند ابهامات همچنان در بازار وجود دارد اما با توجه به افت اخیر قیمت‌ها ریسک مربوط به ابهامات اکنون در قیمت سهم‌‌ها لحاظ شده است. موضوعاتی پیرامون نرخ ارز، سیاست‌های دولت سیزدهم در قبال برنامه جامع اقدام مشترک، قیمت حامل‌‌های انرژی که احتمالا از سوی دولت با افزایش همراه شده و منجر به رشد هزینه شرکت‌ها می‌شود، ریسک قطعی گاز در فصل سرما و موارد این‌چنینی با افتی که سهام شرکت‌ها در مقاطع اخیر تجربه کردند در جریان معاملاتی لحاظ شده است. در حال‌حاضر مشاهده می‌شود که ترس در دل جامعه سهامداری رخنه کرده، بنابراین چنین اتفاقی باعث شده تا سرمایه‌‌گذاران توجهی به دیگر رویداد‌‌ها نکنند. هرچند ابهامات همچنان پابرجاست اما در قیمت سهام موارد مذکور دیده شده است. سهامداران بیش از هر چیزی نیاز به حفظ آرامش خود دارند چراکه فروش سهام در کف قیمتی رفتاری حرفه‌‌ای نخواهد بود.
فارغ از این موارد بخش قابل‌توجهی از نقدینگی حاصل از فروش سهام در مقطع اخیر به بازار رمزارز‌‌ها ورود پیدا کرد. هرچند بر کسی پوشیده نیست که بازار رمزارز‌‌ها به‌شدت پر ریسک بوده اما به هر حال تاکنون سرمایه‌‌گذاران روی خوش این بازار را به واسطه افزایش قیمت‌ها مشاهده کرده‌‌اند. بر این اساس بخشی از منابع خارج شده از بازار سرمایه جذب رمزارز‌‌ها شده است. این بازار بدون‌شک برای کلیت اقتصاد مطلوبیتی نخواهد داشت زیرا فارغ از تمام ریسک‌‌های موجود باعث خروج سرمایه از گردش اقتصادی کشور می‌شود. بخش دیگری از سرمایه خارج شده نیز به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت نیز تغییر مسیر دادند.
زمانی که با ابهامات یا عدم‌قطعیت‌‌‌‌ها در بازار‌‌‌‌های مالی مواجه می‌‌شویم؛ سرمایه‌‌گذاران استراتژی صبر و تا حدودی دست نگه‌‌داشتن در پروسه خرید و فروش را در دستور کار معاملاتی خود قرار می‌دهند. اینکه خروج منابع از بازار سهام چه آثار و تبعاتی در پی دارد و در نهایت به سمت کدام بازار تغییر مسیر خواهد داد را نمی‌‌توان برای کوتاه‌مدت به‌راحتی تفسیر کرد اما در واقع آن چیزی که از گردش‌‌ها و اعداد و ارقام تا حدودی به صورت غیررسمی اعلام می‌شود، نشان می‌دهد که بخش قابل‌توجی از این سرمایه‌ها وارد بازار رمزارز‌‌ها شده است. بازاری که در حال‌حاضر همان‌طور که گفته شد با ریسک زیادی همراه است.
به‌نظر می‌رسد بهترین تصمیم برای سهامداران سرمایه‌‌‌گذاری در شرکت‌هایی است که به لحاظ بنیادی ریسک ابهاماتی از جمله انتظار کاهش دلار، ورود به فاز رکود و موارد این‌چنینی را در نظر گرفته‌‌اند. با لحاظ کردن مجموع ریسک‌‌ها در پروسه سرمایه‌‌‌گذاری اگر قیمت سهام شرکتی در محدوده P/ E ۴تا ۵ مرتبه‌‌ای قرار می‌گیرد، می‌تواند جذاب تلقی شود، بنابراین شرکت‌هایی که EPS منتشر می‌کنند، P/ E با ارقام مذکور دارند و DPS ۷۰ تا ۸۰درصدی را لحاظ کرده‌‌اند، می‌توانند گزینه مطلوبی برای سرمایه‌‌‌گذاری محسوب شوند. اگر در ادامه فضای اقتصادی کشور به نحوی پیش‌رود که وارد رکود شویم این قبیل از شرکت‌ها می‌توانند کم‌ریسک‌‌ترین گزینه برای سرمایه‌‌‌گذاری در نظر گرفته شوند. به‌نظر می‌رسد شرکت‌هایی که پشتوانه EPS نداشته و پرداخت سود قابل‌قبولی نیز ندارند افت قیمت در آنها دور از انتظار نخواهد بود.
