کارشناسان بررسی کردند؛ چرا بورس‌‌بازان به متغیرهای بنیادی بیتفاوت شده‌اند؟
پشت‌پای بورس به اخبار مثبت
دلار نیمایی نیز بعد از مدت‌ها به کانال ۲۴ هزار تومان رسید تا در کنار کاهش نرخ دلار آزاد (در زمان معاملات بورس)، شکاف این دو نرخ کمتر شود، اما خلاف آنچه انتظار می‌رفت نماگرهای بورسی روز سه‌‌شنبه کاهشی دیگر را رقم زدند و شاخص‌کل بازارسرمایه در نبردی فرسایشی میان خریداران و فروشندگان با سه‌‌هزار و ۷۵۱ واحد کاهش، در جایگاه یکمیلیون و ۲۹۱هزار واحدی قرار گرفت، اما چرا اخبار و تحولات مثبت نمی‌تواند باعث افزایش امیدواری بورس‌‌بازان شود و به‌عنوان مانعی بر سر راه فروش سهامی که به گفته بسیاری از کارشناسان در سطوح ارزندگی قرار دارند، شود. کارشناسان دلایل متفاوتی برای بی‌محلی بورس به اخبار مثبت بنیادی عنوان می‌کنند. در این بین برخی از اثرگذاری عوامل خارجی خبر می‌دهند و برخی دیگر نیز رفتار سلیقه‌ای ناظر بازار را باعث عدم‌تحریک تقاضا می‌دانند.
افسار بازار دست عوامل بیرونی
معاملات بازار سرمایه از ابتدای هفته روند ناامیدکننده‌ای را آغاز کرد، این در حالی است که به‌نظر می‌رسید با روشن‌شدن وضعیت بودجه در ادامه روزهای معاملاتی شاهد بهبود روند داد و ستدها باشیم اما در نهایت این اتفاق نیفتاد.
واقعیت این است که بعد از تحویل لایحه بودجه۱۴۰۱ از سوی دولت به پارلمان‌نشین‌‌ها و انتشار جزئیات آن، سرمایه‌گذاران بورسی نسبت به افزایش نرخ انرژی و سوخت صنایع پتروشیمی، پالایشی و فولاد ابراز نگرانی کردند اما بعد از قرار‌دادن سقف قیمتی جدید و کاهش رقم‌‌‌هایی که باعث نگرانی شده بود باز هم بازار راه خود را ادامه داد. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه شرایط فعلی بورس را امیدوارکننده ندانست و گفت: از اواخر هفته گذشته پیش‌بینی‌ها بر اساس تعیین‌تکلیف بودجه سال‌آینده حرکت می‌کرد. برهمین اساس با توجه به این شرایط و نکات مثبتی که در بودجه وجود دارد، به‌نظر می‌رسید از اواسط هفته ورق معاملات برگردد اما همان‌طور که مشاهده کردیم روند نزولی بازار ادامه یافت، از این‌رو ادامه روند داد و ستدها بسیار غیر‌قابل پیش‌بینی است. وی در مورد دلایل تداوم ریزش شاخص اظهار کرد: برخلاف برخی تحلیل‌ها، ابهامات مذاکرات هسته‌ای از مهم‌ترین عوامل این روزهای بازارسرمایه نیستند. این بلاتکلیفی مدت زیادی است که گریبان‌گیر بازار است و موضوع جدیدی نیست که بورس بخواهد نسبت به آن در این مقطع واکنش منفی نشان دهد. گرچه با مشخص‌شدن نتیجه مذاکرات احیای برجام مسیر بازار شفاف‌تر خواهد شد، اما این مساله به‌تنهایی نمی‌تواند دلیل موجهی برای ریزش‌های اخیر بازار باشد؛ آنهم در شرایطی که بازارهای موازی در وضعیت نسبتا بهتری نسبت به این بازار هستند. وی با اشاره به شرایط غیرعادی بازار سرمایه با وجود سیگنال‌های مثبت عنوان کرد: به‌نظر می‌رسد برخی عوامل دست به‌دست هم داده‌اند تا بازار در این مسیر حرکت کند. مصداق این مدعا این است که بعد از خروج آمریکا از برجام و به‌دنبال آن مشکل کسری‌بودجه دولت بازار بیشترین رشد خود را تجربه کرد. درست در همان سال‌‌هایی که وضعیت سیاسی و اقتصادی کشور با ابهاملات فراوانی مواجه بود، اما هم‌اکنون بازار در مقابل هر اتفاقی هرچند مثبت و خوشایند واکنش منفی نشان می‌دهد. به گفته این کارشناس، در یک سال گذشته بارها شاهد تصمیم‌گیری‌های ۲۴ ساعته و مقطعی برای برای بازار سهام بودیم. ادامه‌دار شدن این شرایط از اثرگذاری عوامل بیرونی حکایت می‌کند، به‌طوری که به‌دنبال اجرای برخی دستورالعمل‌ها، عدم‌تحقق وعده‌‌های داده‌شده اعتماد عمومی نسبت به بورس خدشه‌دار و شاهد خروج دسته‌جمعی سهامداران از بورس هستیم.
غافلگیری سهامداران
وی افزود: در حال‌حاضر سهم‌های خوبی در بازار وجود دارند که هم تعدیل‌های خوبی دارند و هم حاشیه سود بالا و این در حالی است که با توجه به نرخ تسعیر ارز در بودجه سال آینده اما به سمت فروش حرکت می‌کنند. اگر حرکت شاخص بر مدار منفی و افت قیمت‌ها صرفا در چند روز اتفاق می‌افتاد، شاید می‌توانستیم دلایل منطقی برای این روند پیدا کنیم اما وضعیت ریزش‌ها به گونه‌ای غیرعادی است که مشخص نیست چه عواملی در خارج از بازار منجر به افت قیمت شده است. مهدی افنانی بیان کرد: فشار فروش و جو منفی حاکم بر بازار به دلیل عرضه و تقاضا نیست. به محض اینکه بازار از نظر تکنیکال یکی دو روز حمایت می‌شود یا اخبار خوبی منتشر می‌شود، ناگهان سهامداران با جلسات ناگهانی سیاستگذاران غافلگیر می‌شوند. وی خاطرنشان کرد: برکسی پوشیده نیست که تغییر قیمت‌ها در بازار خودرو برای پوشش زیان خودروسازان چگونه منجر به رشد بازار شد اما در یک تصمیم ناگهانی اوضاع را به بدترین شکل ممکن تغییر دادند. این اتفاقات موید این نکته است که حال بد بازار از اهداف آن نشأت می‌گیرد و دلایل غیرمنطقی پشت این قضایا قرار دارد. وی در این زمینه به اظهارات اخیر رئیس قوه‌قضائیه در مورد بازارسرمایه نیز اشاره کرد. به هر روی تاکید می‌شود سازمان باید نسبت به درز اطلاعات و تقارن اطلاعاتی موجود تدابیر جدی بیندیشد؛ ضمن اینکه از تیم اقتصادی دولت انتظار می‌رود نسبت به ارائه برنامه‌های بورسی خود شفاف عمل کنند.
رفتار سلیقه‌ای ناظر و عدم‌تحریک تقاضا
«بازارسرمایه از واقعیت دیگری خبر می‌دهد. در بازاری که نقدینگی وجود ندارد نباید انتظار رشد قیمت‌ها را داشت.» پیمان حدادی، کارشناس بازارسرمایه ضمن بیان این مطلب گفت: وقتی کاهش قیمت اتفاق می‌افتد بازار در روزهای مختلف به‌دنبال دلیل کاهش قیمت است. دلایلی که می‌تواند منطقی یا غیرمنطقی است، اما آنچه مسلم است این است که بورس از ماه‌های قبل تحت‌تاثیر بودجه سال‌بعد بارها تغییر‌فاز داده است. برخی گمان می‌کنند سهامداران در روز اول تصویب این لایحه با استناد به یک بند جنجالی پیرامون افزایش نرخ سوخت صنایع حاضر به بازگشت روند تعادلی نشدند. دلیلی که پشتوانه قوی برای ریزش بازار محسوب نمی‌شود. وی افزود: بازارسهام در شرایطی به‌سر می‌برد که هیچ اتفاق مثبتی خارج از این بازار نیز نمی‌تواند وضعیت قرمز را تغییر دهد. افزایش قیمت دلار، رونق بازارهای موازی، احتمال موفقیت مذاکرات هسته‌ای و موارد دیگر طی هفته‌های اخیر نتوانسته بازار را از رکود خارج کند. این کارشناس بی‌اعتمادی سهامداران نسبت به بازارسرمایه را مهم‌ترین عامل خروج نقدینگی از بازار عنوان و اظهار کرد: بازاری که نقدینگی ندارد محکوم به ریزش است. این بی‌اعتمادی از یک سال و نیم گذشته آغاز و در ماه‌های اخیر شدت بیشتری یافته است. رفتار سلیقه‌ای ناظر بازار نیز باعث عدم‌تحریک تقاضا شده است. وی در ادامه بیان کرد: بازار درگیر سناریوی ناخوشایندی شده است. احتمال افت بیشتر قیمت سهام مانع از تقاضای خرید می‌شود. این سناریو در حال‌حاضر در میان مدیران شرکت‌های سرمایه‌گذاری مختلف بسیار دیده شده، به همین دلیل تقاضا تحریک نمی‌شود. هرچه قیمت سهام ارزان‌تر می‌شود ارزش حجم معاملات نیز کاهش می‌یابد. وی با اشاره به سقوط شاخص به زیر یکمیلیون و ۳۰۰ هزار واحد تصریح کرد: از منظر تکنیکالی نیز از دست رفتن این کانال و شکست مرز روانی آن به ضرر آن‌دسته از سهامدارانی است که برای کوتاه‌مدت وارد بازار شده‌اند؛ از این‌رو شاهد شتاب بیشتری در ریزش دماسنج بازار هستیم.
