رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس خبر داد
راه‌اندازی ماشین‌حساب محاسبه ریسک بازار مشتقات
اوراق اختیار چیست؟
رستمی‌نیا در توضیح اینکه اوراق اختیار چیست، گفت: اختیارها انواع اوراقی هستند که اختیار معامله یک دارایی را در آینده به سرمایه‌گذار می‌دهند. او با اشاره به اهرمی بودن ابزار اختیار معامله عنوان کرد: اهرمی بودن یعنی بتوان با پول کمی وارد سرمایه‌گذاری شد، اما با سود یا زیان بیشتری مشارکت در سرمایه‌گذاری امکان‌پذیر باشد. او به ریسک‌های اوراق اختیار اشاره کرد و افزود: ریسک این اوراق بسته به هر پوزیشنی متفاوت است، اما کمترین ریسک دارنده اختیار خرید این است اگر به سررسید برسد و آپشن را اعمال نکند، سرمایه از بین می‌رود، اما در بازار سهام چنین ریسکی وجود ندارد و می‌توان سهام را نگه داشت.
ویژگی مهم و جذاب آپشن‌ها
رستمی‌نیا دو طرفه بودن را از ویژگی‌های مهم این بازار دانست و گفت: از جذابیت‌های بازار آپشن و بازار مشتقات این است که می‌توان در زمان افت قیمت با انواع ابزارهای این بازار، سود شناسایی کرد و این ویژگی بازار مشتقه را متفاوت از بازار سهام می‌کند. او با اشاره به اینکه در بازار سهام باید یک دارایی فیزیکی در اختیار سرمایه‌گذار باشد تا امکان فروش آنی فراهم شود، تصریح کرد: در بازار نقد نمی‌توانیم دارایی را که نداریم به فروش برسانیم. اما در آپشن، فروش به مفهوم وجود یک دارایی که در اختیار داریم نیست، بلکه قصد داریم وارد یک قرارداد بشویم، به این ترتیب که این قرارداد سررسیدی دارد که باید در زمان مقرر اعمال شود، در این بازار وجه تضمین برای اجرای تعهد در موعد مقرر وجود دارد که این وجه در حساب کارگزاری شارژ می‌شود. رستمی‌نیا «آموزش و فرهنگ‌سازی» را موضوع بسیار مهمی برای توسعه بازار مشتقات دانست و گفت: سرمایه‌گذاران در قدم اول باید با ادبیات این بازار آشنا شوند. او با اشاره به اینکه به دلیل مسائل فقهی امکان تعریف شاخص در بازار ایران وجود ندارد، گفت: اما با توجه به ویژگی‌های صندوق‌های ETF که از مهم‌ترین آنها عدم توقف نماد این صندوق‌ها، تنوع سبدهای صندوق‌های قابل معامله و نقدشوندگی آنها، تصمیم گرفتیم روی ETFها آپشن تعریف کنیم. در همین راستا روی دو ETF کاریس و داریوش آپشن‌ها را باز کردیم و هر دو موفق بوده است. او با اشاره به اینکه طی معاملات روز شنبه ۱۷ بهمن در فرابورس روی تک سهم جدیدی آپشن منتشر شد، ادامه داد: به زودی ابزارهای جدید هم در بازار مشتقه منتشر خواهد شد. همچنین طی مصوبه‌ای تمام بازارگردان‌های سهام در بورس و فرابورس می‌توانند روی سهام اختصاصی خود در آپشن‌های آنها هم فعال شوند که اتفاق خوبی برای عمق‌بخشی به بازار آپشن و افزایش نقدشوندگی بازار است. به این ترتیب بازارگردان‌ها می‌توانند اوراق اختیار فروش تبعی را در سهام اختصاصی خود منتشر کنند.
اثرگذاری بازار مشتقه بر بازار نقدی
رستمی‌نیا در مورد اثرگذاری بازار مشتقات بر بازار نقد با اشاره به پیشینه این بازارها در بازارهای جهانی عنوان کرد: حجم معاملات مشتقات در این بازارها به مراتب چند برابر بازار نقد است. مطالعاتی که در این بازارها انجام شده به جمع‌بندی نهایی نرسیده است که بازار مشتقات روی بازار نقد تاثیر مشخصی داشته باشد. او در ادامه عنوان کرد: باید این نکته را در نظر گرفت که در این بازارها موارد مشخص سررسیدی وجود ندارد و عمق و نقدشوندگی بازار متفاوت است. با این وجود در برخی پیک‌های قیمتی بازار نقد روی بازار مشتقه و در برخی سررسیدها بازار مشتقه پیشرو بوده و روی نقد اثر گذاشته است. رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس در مورد رابطه بین بازار مشتقات و بازار نقد در ایران عنوان کرد: در مورد بازار ایران نتایجی که حاصل شده نشان می‌دهد اگر سررسیدها را در مقاطع خاصی در نظر بگیریم روی بعضی از سهم‌ها ممکن است بازار نقد تحت تاثیر قرار بگیرد. البته با بیشتر شدن عمق و نقدشوندگی بازار مشتقات باید این مطالعات دوباره مرور شود. او در خصوص شیوه اثرپذیری بازارهای نقد و مشتقات در ایران از یکدیگر گفت: ما دو نوع تحویل نقدی و فیزیکی داریم. در تحویل نقدی مطالبه شما به عنوان دارنده اختیار در سررسید، مابه‌‌التفاوت قیمت بازار و قیمت اعمال است. به گفته او در تحویل فیزیکی اما معامله‌گر می‌خواهد اختیار را به صورت فیزیکی استفاده کند. به این ترتیب اگر اختیار خرید سهم را بخرید یا اختیار فروش سهم را بفروشید و در نتیجه تسویه فیزیکی از طرف فروشنده اعلام شود تسویه باید به صورت فیزیکی انجام شود. در این فرآیند اگر تعداد زیادی افراد دارنده موقعیت فروش باشند که باید سهم را بخرند و تحویل بدهند ممکن است در موارد سررسید روی بازار تاثیر بگذارد.
راه‌اندازی ماشین‌حساب معاملات قیمت
رئیس اداره بازار مشتقات فرابورس ایران در پاسخ به برخی چالش‌های مطرح شده از راه‌اندازی ماشین‌حساب معامله تئوریک خبر داد و گفت: به زودی این ماشین حساب با استفاده از مدل بلک_شوز روی سایت فرابورس قرار خواهد گرفت. همه افرادی که خواهان داشتن قیمت تئوریک اولیه هستند می‌توانند از این ماشین حساب استفاده کنند. او در ادامه عنوان کرد: در این ماشین حساب که توسط ۳ اداره آمار، مشتقات و نرم‌افزار فرابورس تهیه شده است، محاسبه نوسانات ضمنی و سایر حروف یونانی برای محاسبه ریسک هم دیده شده است.
