نمایش
کمدی سنتی ایرانی درباره مدرنیته
نویسنده: حسن مقدم
کارگردان: رحمت امینی
بازیگران: سارا اللهیاری، نسیم تاجی، بهروز سرو‌علیشاهی، عرفان صفری، فرامرز قلیچ‌خانی، پدرام (علی) محمدی
مکان: تماشاخانه سنگلج
دوره اجرا: شنبه ۴ فروردین تا سه‌شنبه ۴ اردیبهشت
ساعت: ۱۹:۴۵
حسن مقدم پیش از نوشتن نمایشنامه جعفرخان از فرنگ برگشته چنین افکاری را در سر داشت: «مدتی‌ست که تماشای بعضی صحنه‌های مضحک و رویدادهای خنده‌آور فرنگ‌‌رفته‌ها مرا بر آن داشته که نمایشنامه‌ای بنویسم. اسم آن را انتخاب کرده‌ام: جعفرخان از فرنگ آمده. هدفم این است که نمایش سرگرم‌کننده باشد و نه تنها عده‌ای خاص، بلکه توده مردم هم بتوانند با موضوع نمایشنامه رابطه برقرار نمایند.»
۱- پس از آن در سال ۱۳۰۰ نمایشنامه را می‌نویسد و اجرا می‌شود و چقدر هم استقبال!
۲- در این متن جعفرخان پسر یکی از اعیان تهران، پس از هشت‌سال اقامت در پاریس به تهران بازمی‌گردد. به خانواده‌ای که همه درگیر طلسم و جادو و صبر و خرافات‌اند. در مقابل جعفرخان که فارسی را با اشکال حرف می‌زند. و خود را «ما پاریسی‌ها» می‌نامد. ترقی و «پروگره» و «سیویلیزاسیون» را در غربی شدن می‌داند. اما بزرگ خانواده یعنی آقا دایی از او می‌خواهد که رسم رایج ایرانی را داشته باشد. مثلا شلوار اتو نکند و دوش نگیرد و زیر کرسی بخوابد و کلاه سرش بگذارد. چون در غیر این صورت «کلاه سرش می‌گذارند» و باید یادش باشد که «هیچ‌وقت هم عقیده شخصی نداشته باشد.» به‌نظر می‌رسد این باید و نباید‌ها ترکیبی از دیدگاه‌های سنتی و مرتجعانه و نیز کنایه‌های مقدم باشد به باورهای مردم زمانه خود. سرانجام جعفرخان که با آنها «آب‌شون توی یک جوب نمی‌رود»، گریز از آن خانه(ایران؟) را پیش می‌گیرد.
۳- اکنون رحمت امینی در ادامه تجربه پیشین خوددر سال ۹۴ و با اجرای کمدی جیجک علیشاه، نوشته ذبیح بهروز، بار دیگر به سراغ یکی از متون دهه آغازین ورود درام به ایران رفته است. این حرکت هم نسل امروز را با حرکات پیشین درام‌نویسی در ایران آشنا می‌کند و هم به ما یادآور می‌شود ایرانیان در سده پیشین، با چه مسائلی رو‌به‌رو بوده‌اند، چه باورهایی داشته‌اند و روشنفکران چه می‌گفته‌اند.
۴- به‌نظر می‌رسد برای ما که در گذر از سنت به مدرنیته، در میانه راه هستیم، حرف نمایشنامه هنوز تازگی دارد. اینکه از تعامل یا تقابل با غرب چه کنیم و مرز شیفتگی و بهره‌گیری از تمدن غرب کجاست، پرسش‌هایی است که پس از صد سال هنوز درگیر آنیم.
۵- رحمت امینی به درستی متن را با همان شیوه‌های سنتی نمایش ایرانی اجرا می‌کند. فرمی که از مضمون متن جدا نیست. سرگرم‌سازی و تفکربرانگیزی و «خود این زمانی» را در آیینه نمایش دیدن و اجرا برای «همه»، هدفی است که کارگردان به آن می‌اندیشد.
۶- آن بالا گفتیم که مقدم درباره هدف خود از نوشتن این متن نوشته بود:«هدفم این است که نمایش سرگرم‌کننده باشد و نه تنها عده‌ای خاص بلکه توده مردم هم بتوانند با موضوع نمایشنامه رابطه برقرار نمایند.» رحمت امینی و گروهش به این هدف رسیده‌اند.
ارسال نظر