عملکرد فرامحلی آتش‌نشانی در مناطقی که عملکردی صرفا مسکونی دارند سبب شده که محلات شهر تهران دسترسی مناسبی به ایستگاه آتش‌نشانی نداشته باشند. نکته جالب دیگر آنکه دسترسی به خدمات شهری در محلات شهر تهران با گرایش مرکزی بیشترین دسترسی‌ها را در محلات مرکزی پایتخت نشان می‌دهد. سابقه سکونتی این محلات و استقرار کاربری‌های اداری و تجاری مثلا در منطقه‌ای همچون منطقه ۱۲ سبب شده است تا از گذشته تاکنون دسترسی به خدمات شهری در این مناطق وضعیتی بهتری از مناطق حاشیه‌ای داشته باشد. علاوه‌بر این میان نقاط شمالی و جنوبی شهر تهران شکاف زیادی از لحاظ شاخص‌های جمعیت با تحصیلات عالیه، اشتغال زنان، مالکیت خودرو و سرانه مساحت مسکونی به‌وجود آمده است. شکل‌گیری چنین وضعیتی در شهر تهران ریشه در اتفاقات چند دهه گذشته دارد که سبب شده تهران به‌عنوان پایتخت کشور نسبت به سایر کلانشهرهای دنیا از مزیت رقابتی بالایی برخوردار نباشد.

تهران کلانشهری بزرگ است که در دوره‌های مختلف رشد و توسعه‌ای شتابان و خارج از برنامه داشته است. آماج مهاجرت‌های شدید و پرتعداد و محل اجرای سیاست‌های مختلفی بوده که عمدتا به وجه توزیع نابرابر منابع و فرصت‌ها بی‌اعتنا بوده است. جزیره‌های جمعیتی در این شهر ایجاد شده که در طول زمان بر اثر سیاست‌گذاری‌های متنوع، تشدید و تعمیق شده است. این جزیره‌های جمعیتی چنانکه اسمیت می‌گوید جاذب نوع خاصی از سبک زندگی، آسیب و مساله برای شهر است. مجموعه اثرات این رخدادها تهران را به شهری چندپاره بدل کرده که شمال و جنوب آن شهروندانی متفاوت دارد که در شهرهای مختلفی زندگی می‌کنند. در این میان ساختار کلانشهر تهران به‌گونه‌ای چیده شده که به شدت مبتنی بر بخش خدمات است این در حالی است که اگرچه بخش غالب ساختار اقتصادی شهرهای بزرگ دنیا همچون نیویورک و لندن را بخش خدمات تشکیل می‌دهد اما بخش خدمات این شهرها معمولا اولا به شدت در جهت پشتیبانی از تولید و افزایش ظرفیت‌های بخش حقیقی حرکت می‌کند و ثانیا قابلیت مبادله و صادرات دارند. نکته دیگر آنکه بخش خدمات در شهرهای بزرگ دنیا توانایی ایجاد مزیت رقابتی برای شهرها را دارند، اما بخش خدمات شهر تهران تقریبا هیچ یک از این سه ویژگی را ندارد. جالب آنکه فعالیت‌های متنوعی همچون عمده فروشی، خرده‌فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و مستغلات، کرایه و خدمات کسب‌و‌کار که عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی شهر تهران هستند، ماهیت خود سرویس‌دهنده برای شهر تهران دارند و از این رو این انتظار وجود ندارد که بتواند مزیت رقابتی در سطح حتی منطقه برای تهران ایجاد کند.

 

اخبار مرتبط