رایزنی‌های دیپلماتیک درباره ایران

در چنین شرایطی موضوع حضور ایران در سوریه هم از مدت‌ها پیش دستمایه برخی رایزنی‌ها شده و در کنار لابی‌های عربستان، اسرائیل و امارات برای خروج ایران از سوریه، یکی از کلیدی‌ترین موضوعات گفت‌وگوهای میان روسای جمهوری آمریکا و روسیه در هلسینکی، حضور مستشاران ایرانی در سوریه بوده است. از هفته گذشته همزمان با حضور ولایتی در روسیه که حامل پیام مهمی از سوی ایران برای رئیس‌جمهوری پوتین بود، بنیامین نتانیاهو هم به مسکو سفر کرد تا بازار داغ شایعات در فضای مجازی را گرم کند. همزمان با این سفرها، خیلی زود هشتگ‌هایی با عنوان # ولایتی، # پوتین و # اسرائیل تشکیل شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی به اظهار نظر درباره زوایای مختلف این سفر پرداختند. این سفر در شرایطی انجام شد که آمریکا از توافق برجام خارج شده و قصد دارد، تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کند. اگرچه موضوع مذاکرات ایران و اسرائیل در مسکو از سوی مقامات وزارت خارجه تکذیب شد، اما موضوع مهم دیگر این سفر یعنی رایزنی مشاور رهبری در امور بین‌الملل با مقامات کرملین درباره فروش نفت ایران به فضای مجازی کشیده شد و کاربران با داغ کردن هشتگ‌هایی چون # نفت_در_برابر_کالا و نیز # روسیه، نسبت به اظهارات ولایتی درباره سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد دلاری روس‌ها در ایران واکنش نشان دادند. موضوعی که وزیر انرژی روسیه پس از این دیدار آن را به‌گونه دیگری روایت کرد و از علاقه‌مندی روسیه برای اجرای «برنامه نفت در برابر کالا» با ایران خبر داد. الکساندر نواک گفت: ما علاقه‌مند هستیم ایران از فرصت خرید کالا، کار و خدمات روسیه برخوردار شود تا تبادل تجاری و روابط بین دو کشور گسترش یابد. نواک، این را هم گفت که مسکو سرگرم کار با تهران برای تمدید پنج‌ساله قرارداد نفت در برابر کالا با ایران است؛ قراردادی که پیش از این درباره تحویل کالای روسی در مقابل ۱۰۰ هزار بشکه نفت ایران در روز بود و حالا ممکن است این قرارداد در مقابل میزان فروش نفت بیشتری به روسیه صورت بگیرد. در همین زمینه کاربری در واکنش به موضوع نفت در برابر کالا نوشت که «روسیه نفتمون رو به بهانه نفت در برابر کالا داره از بازار جهانی حذف می‌کنه». کاربر دیگری هم خواستار شفافیت بیشتر در اعلان جزئیات این توافقات شد و برخی کاربران هم از تجربه‌های قبلی ایران در زمان تحریم‌های پیشین و مبادله نفت دربرابر کالا و مشکلات این مبادلات نوشتند. پس از سفر ولایتی به مسکو، عراقچی، معاون وزیر خارجه کشورمان هم به هند رفت تا با مقامات دهلی‌نو درباره تحریم‌های پیش رو علیه ایران رایزنی کند. اما همزمان یک هیات آمریکایی متشکل از نمایندگان وزارت خزانه‌داری و وزارت‌خارجه هم به هند سفر کرد تا مقامات این کشور را از معاملات نفتی با ایران در زمان تحریم منصرف کند. اما موضوع تحریم‌های نفتی تنها موضوع برای رایزنی‌های دیپلماتیک طی روزهای گذشته نبود. برجام و خروج ایران از سوریه که خواسته اسرائیل و شرکای منطقه‌ای آن کشور همچون عربستان و امارات است به یکی از موضوعات مهم مذاکرات این هفته پوتین و ترامپ در فنلاند تبدیل شد. اسرائیل تاکنون به منظور خروج ایران از سوریه تلاش‌های بسیاری کرده و در این راستا بنیامین نتانیاهو چندین بار به مسکو سفر داشته است. حتی گفته شد که پیش از دیدار ترامپ و پوتین هم نخست‌وزیر اسرائیل در تماسی تلفنی با ترامپ بر خواسته‌های خود مجددا تاکید کرده است. مشاور رهبر انقلاب در امور بین‌الملل پیش‌تر با تاکید بر این‌که حضور ایران و روسیه در سوریه ادامه خواهد داشت، گفته بود که با تهدیدات آمریکا و اسرائیل این کشور را ترک نمی‌کنیم. این در حالی است که پس از سفر ولایتی به مسکو، برخی خبرهای غیر رسمی از اعلام شرایط ایران در برابر آمریکا از سوی ولایتی حکایت می‌کرد که ظاهرا از پوتین خواسته شده بود در دیدار خود با ترامپ، آنها را مطرح کند. موضوعی که از سوی سخنگوی وزارت خارجه رد شد و قاسمی گفت که ایران به واسطه پوتین پیامی برای ترامپ ندارد و چنین بحثی با دولت روسیه نداشته‌ایم. اگرچه ترامپ و پوتین در دیداری دو ساعته به‌صورت خصوصی باهم گفت‌وگو کردند اما در کنفرانس خبری مشترک ترامپ گفت که در گفت‌وگو با رئیس‌جمهوری روسیه درباره ایران و لزوم افزایش فشار به این کشور هم صحبت کرده است. پوتین هم گفت که با دونالد ترامپ درباره عقب‌نشینی آمریکا از برجام صحبت کرده و یادآوری کرده که توافق هسته‌ای ایران شامل قوی‌ترین تدابیر نظارتی است. پوتین همچنین درباره بحران سوریه هم تاکید کرد، حل مشکل سوریه می‌تواند نشان دهنده این باشد که یک مشکل بین‌المللی چطور با همکاری قابل حل و فصل است. او گفت همه شرایط همکاری موثر در سوریه فراهم است. اواخر هفته گذشته در سفر علی اکبر ولایتی به مسکو و در دیدار با پوتین، ایران و روسیه به تفاهماتی درباره تعیین نقشه راه آینده در حوزه سیاست خارجی و ارتباطات اقتصادی دست پیدا کردند.