گام دوم کاهش تعهدات پس از راهزنی دریایی

این هفته گام دوم کاهش تعهدات برجامی در شرایطی از سوی ایران برداشته شد که چند روز قبل از آن یک نفتکش ایرانی از سوی نیروی دریایی انگلیس در تنگه جبل‌الطارق توقیف و در همین حال آمریکا خواستار نشست فوق‌العاده شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران شد. پنج‌شنبه گذشته درست فردای روزی که روحانی اعلام کرد ایران به زودی میزان غنی‌سازی خود را افزایش خواهد داد، دولت جبل‌الطارق که تحت حاکمیت بریتانیا اداره می‌شود در بیانیه‌ای رسمی از توقیف یک ابرنفتکش در آب‌های خود خبر داد که به گفته خبرگزاری رویترز از ایران عازم سوریه بوده است.

جبل‌الطارق دلیل توقیف نفتکش گریس۱ را نقض تحریم‌های اروپا علیه سوریه اعلام کرد. موضوعی که بلافاصله از سوی ایران به راهزنی دریایی تشبیه و سفیر بریتانیا به وزارت خارجه فراخوانده شد. توقیف نفتکش ایرانی واکنش‌های فراوانی به همراه داشت از جمله این که دبیر مجمع تشخیص مصلحت در توییتی نوشت که ایران در اقدامی متقابل یک نفتکش انگلیسی را توقیف کند. درحالی که اسپانیا تاکید کرد بریتانیا به درخواست آمریکا این نفتکش را توقیف کرده است، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا، خبر توقیف نفتکش را عالی توصیف کرد. در همین حال وزیر خارجه کشورمان اقدام اخیر بریتانیا را آغاز رویه‌ای خطرناک دانست و امیر حاتمی وزیر دفاع ایران هم گفت که ایران راهزنی دریایی را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.همزمان با این واقعه هشتگ‌های #نفتکش،#جبل _الطارق و #بریتانیا در فضای مجازی به راه افتاد و فعالان مجازی به این توقیف واکنش نشان دادند. یکی از کاربران نوشت: «طولی نمی‌کشد که عرشه نفتکش ایرانی از لوث خاک پوتین‌هایتان پاک خواهد شد، اما یادتان باشد دیر یا زود گذر پوستتان به دباغ‌خانه خلیج فارس خواهد افتاد!» در همین حال یک روز مانده به پایان مهلت ایران و پیش از آنکه ایران گام دوم خود را بردارد امانوئل مکرون در تماسی تلفنی با روحانی تاکید کرد که فرانسه آماده است در مسیرحفظ برجام تلاش‌هایش را دوچندان کند.اما در چنین شرایطی روز یکشنبه با پایان یافتن مهلت ۶۰ روزه، ایران گام دوم کاهش تعهدات خود را برداشت و اعلام کرد که از میزان ۶۷/ ۳ غنی‌سازی اورانیوم عبور‌ خواهد کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ایران خواهد بود. خبری که البته از سوی عراقچی کامل شد و معاون وزیر خارجه گفت که در مهلت ۶۰ روزه بعدی حرکت ما به گونه‌ای است که فرصتی برای «مذاکره و دیپلماسی» فراهم شود.حتی گفته شد که اگر تحریم‌ها برداشته شود ایران حاضر به مذاکره با آمریکا در قالب گفت‌وگوهای ۴+۱ خواهد بود. عملیاتی شدن گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران همزمان با بازتاب گسترده در رسانه‌های بین‌المللی، واکنش‌های خارجی را نیز به دنبال داشت. درحالی که وزیر امورخارجه کشورمان گام دوم کاهش تعهدات را در قالب برجام دانست و گفت در صورت پایبندی فرانسه،انگلیس و آلمان به تعهداتشان این گام‌ها قابل بازگشت خواهد بود، دونالد ترامپ به این موضوع واکنش نشان داد و به ایران توصیه کرد که «بهتر است مراقب باشد.» مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا نیز در واکنش به افزایش درصد غنی‌سازی ایران، توییت کرد: «توسعه جدید برنامه هسته‌ای ایران، به تحریم‌ها و انزوای بیشتر منجر خواهد شد.» رئیس‌جمهوری فرانسه، غنی‌سازی بالاتر از سقف برجام را محکوم کرد و آن را نقض توافق هسته‌ای دانست. در همین حال وزارت خارجه بریتانیا نیز اقدام جدید ایران را ناسازگار با برجام دانست و از ایران خواست فورا همه فعالیت‌های ناسازگار با تعهداتش را متوقف کند و به عقب برگرداند.آلمان هم مشابه بریتانیا ایران را به نقض برجام متهم کرد.در سوی دیگر ماجرا وزارت امور خارجه روسیه از کشورهای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای ایران خواست برای حفظ برجام متحد شوند. همزمان با گام دوم کاهش تعهدات برجامی ایران، بار دیگر مخالفان برجام در فضای مجازی همصدا شدند و با کم‌ارزش دانستن گام دوم در قبال حرکت‌های آمریکا با ساخت هشتگ‌های#برجام، #ظریف و #غنی‌سازی به اظهارنظر در این رابطه پرداختند. یکی از کاربران نوشت: «می‌دانید ما دلواپسان بی‌سواد و بی‌شناسنامه چگونه توانستیم عاقبت برجام را خیلی بهتر و دقیق‌تر از دانشمندان و دکترها و تحصیل‌کردگان ینگه دنیای دولت پیش‌بینی کنیم؟ تاریخ را خواندیم. تاریخ موافقت‌نامه‌ها و قول‌های آمریکا به دشمنانش و نتایج آن را.» برخی کاربران هم با ارتباط دادن موضوع مبادله جیسون رضائیان با انتقال مبلغ یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به ایران، دستاوردهای برجام را زیر سوال بردند و نوشتند که این هم به واسطه مجاهدت‌های تیم ضدجاسوسی بوده و نه مذاکرات ژنو! یکی از کاربران هم در حمایت از برجام نوشت: «برجام ایران را از ذیل بند ۷ منشور شورای امنیت سازمان ملل خارج کرد،۶ قطعنامه تحریمی سازمان ملل را لغو کرد،۸/ ۱ میلیارد دلار پول نقد به اقتصاد ایران تزریق کرد،۳ سال فرصت تنفس به اقتصاد و سیاست خارجی ایران برای بازسازی داد! ولی همه اینها با بغض دلواپسان پایداریچی خراب شد!» حالا در شرایطی به سالگرد توافق هسته‌ای نزدیک می‌شویم که وزیر امور خارجه کشورمان در توییتی تصریح کرده که «تیم بی، دونالد ترامپ را درخصوص خروج از برجام متوهم کرده و بدون ریاست تیم بی، راه گریز وجود دارد.» در همین حال بر اساس آخرین گزارش‌ها به زودی رفت‌ وآمد‌های دیپلماتیکی با هدف نجات برجام شروع خواهد شد. سخنگوی وزارت خارجه از سفر مشاور مکرون به ایران خبر داده و ظاهرا بر اساس توافق روحانی و مکرون قرار است زمینه‌های دور جدیدی از گفت‌وگو میان طرفین فراهم شود. باید منتظر ماند و دید که گفت‌وگو‌های جدید ایران و اروپا در روز‌های آتی چه نتیجه‌ای خواهد داشت.