موقعیت استراتژیک ایران

توسعه صنایعی همچون حمل‌ونقل ریلی به دلایل مختلفی انجام می‌گیرد که از آن جمله می‌توان به امنیت سیاسی و اقتصادی ایران، دسترسی آسان به منابع طبیعی منطقه و تسهیل صادرات مواد خام، طرح‌های اقتصادی چین برای دسترسی به بازار اروپا از طریق جاده ابریشم که از ایران می‌گذرد و درآمدهایی که از کریدورهای ترانزیت به دست می‌آیند و همپای درآمدهای نفتی هستند، اشاره کرد. همچنین براساس این گزارش به نظر می‌رسد پس از رفع تحریم‌ها، ارتقای شفافیت قوانین، کاهش بوروکراسی دولتی، بهبود وضعیت بانکی، تخفیف‌های مالیاتی، استفاده از تسهیلات و خدماتی در مسیر حمل و نقل، فراهم آوردن خدمات تکمیلی و تجهیزات و در نهایت اطمینان بخشیدن به سرمایه‌گذاران و تضمین دادن برای آنها بیشتر در دستور کار کشور قرار بگیرد. در بخش دیگری از این گزارش به برنامه ششم توسعه و چشم‌اندازهای ایران در حوزه حمل و نقل و صنعت ریلی در فاصله سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۱۶ پرداخته شده است. در این بخش، افزایش سهم راه‌آهن از نظر نقل و انتقال بار و مسافر و اولویت دادن به آن مورد بررسی قرار گرفته و افزون بر آن ساخت قطارهای پرسرعت نیز مورد توجه واقع شده است.

آینده صنعت ریلی ایران

براساس این گزارش، ترانزیت ریلی ایران که تا سال ۲۰۱۵ برابر با ۷۵/ ۰ میلیون تن بوده است با افزایش تقریبا ۲۷/ ۳ میلیون تنی در مدت ۱۵ سال، تا سال ۲۰۲۵ به ۰۲/ ۴ میلیون تن خواهد رسید. از سوی دیگر، طول مسیرهای ریلی ایران تا سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۰ هزار کیلومتر بوده است و قرار است تا ۱۵ سال آینده ۲۰ هزار کیلومتر دیگر نیز به این میزان افزوده شود. در این گزارش خطوط راه‌آهن مختلف نیز مورد بررسی قرار گرفته است و روند آینده استقبال از آنها نیز پیش‌بینی شده است. برای مثال احتمالا خط دورود-خرم‌آباد در سال ۲۰۲۱ با تقاضای ۳/ ۱ میلیون نفر روبه‌رو خواهد شد و این میزان تا سال ۲۰۲۵ به ۵/ ۱ میلیون سفر و تا سال ۲۰۳۰ به ۷/ ۱ میلیون متقاضی خواهد رسید. در سال‌های ۲۰۳۵ و ۲۰۴۰ نیز به ترتیب ۲ و ۲/ ۲ میلیون نفر متقاضی برای این خط وجود خواهد داشت. خط اندیمشک- خرم‌آباد نیز در سال ۲۰۲۱ با ۶/ ۰ میلیون نفر روبه‌رو خواهد بود و به ترتیب در سال‌های ۲۰۲۵، ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۴۰ نیز با ۷/ ۰، ۹/ ۰، ۱/ ۱ و ۳/ ۱ میلیون نفر متقاضی برای این خط مواجه خواهد بود. همچنین از نظر حمل و نقل بار خط دورود-خرم‌آباد در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۲۷/ ۷ میلیون تن جابه‌جا خواهد کرد، درحالی‌که در سال‌های ۲۰۲۵، ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۴۰ به ترتیب با ۱۲/ ۸، ۳۲/ ۹، ۷۲/ ۱۰ و ۹۸/ ۱۱ میلیون تن منتقل می‌کند. خط اندیمشک- خرم‌آباد نیز در سال ۲۰۲۱ تقریبا ۹/ ۷ میلیون تن بار جابه‌جا خواهد کرد و در فاصله سال‌های ۲۰۲۵، ۲۰۳۰، ۲۰۳۵ و ۲۰۴۰ نیز به ترتیب ۹/ ۸، ۳/ ۱۰، ۹/ ۱۱ و ۴/ ۱۳ میلیون تن بار منتقل خواهد کرد.

در مورد خطوط دیگر نیز چنین گمانه‌زنی‌هایی در این گزارش ارائه شده است. برای مثال انتظار می‌رود خط شیراز- بهشهر- عسلویه در سال ۲۰۲۰ تقریبا ۲/ ۱ میلیون مسافر و ۳ میلیون تن بار جابه‌جا کند و این میزان در سال‌ ۲۰۲۵ به ترتیب به ۵/ ۱ میلیون نفر و ۸/ ۳ میلیون تن، در سال ۲۰۳۰ به ۲ میلیون نفر و ۹/ ۴ میلیون تن، در سال ۲۰۳۵ به ۵/ ۲ میلیون مسافر و ۲/ ۶ میلیون تن و در سال ۲۰۳۹ به ۳ میلیون مسافر و ۶/ ۷ میلیون تن برسد. خط مشهد- بجنورد-گرگان نیز در سال ۲۰۲۰ احتمالا ۵/ ۱ میلیون تن بار و ۵/ ۲ میلیون مسافر خواهد داشت که در سال ۲۰۲۵ این میزان‌ها به ۷/ ۱ میلیون تن و ۹/ ۲ میلیون نفر، در سال ۲۰۳۰ به ۲ میلیون تن و ۴/ ۳ میلیون نفر، در سال ۲۰۳۵ به ۳/ ۲ میلیون تن و ۹/ ۳ میلیون نفر و بالاخره در سال ۲۰۳۹ به ۶/ ۲ میلیون تن و ۴/ ۴ میلیون نفر خواهد رسید. در این گزارش برخی خطوط دیگر مانند کرمانشاه- خسروی و چابهار- زاهدان- بیرجند- مشهد نیز مورد بررسی و پیش‌بینی قرار گرفته‌اند.

حمل و نقل ریلی